{[['
']]}
']]}
Δημιουργική Φαντασία
Υπήρξε στην πραγματικότητα η πόλη καταγωγής του Ιησού ή μήπως ήταν ευαγγελικό κατασκεύασμα; και αν είναι κατασκευή, για ποιους λόγους συνέβη αυτό;
Ο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ» αποτελεί τη γνωστότερη ίσως τηλεοπτική παραγωγή που σχετίζεται με τη ζωή της κεντρικής φιγούρας του χριστιανισμού όπως περιγράφεται στα ευαγγέλια. Πώς θα αντιδρούσατε όμως αν μαθαίνατε ότι η πόλη της Ναζαρέτ δεν αναφέρεται σε κανένα από τα κείμενα της εποχής και ότι η ύπαρξή της στα χρόνια στα οποία τοποθετείται η δράση του Ιησού αποτέλεσε εφεύρεση των πρώτων χριστιανών για να αποκτήσουν νόημα οι ευαγγελικές αφηγήσεις;
Ας εξετάσουμε την υπόθεση αυτή αναλυτικότερα.
Ενα από τα σημαντικότερα ζητήματα που έχουν προκύψει από την έρευνα των μυθικιστών για τον ιστορικό Ιησού σχετίζεται άμεσα με τον τόπο καταγωγής του, τη Ναζαρέτ, που στις μέρες μας αποτελεί έναν από τους γνωστότερους προορισμούς χριστιανών προσκυνητών στο Ισραήλ. Και αυτό γιατί, όπως υποστηρίζουν, δεν υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα που να πιστοποιούν ότι υπήρξε όντως αυτή η πόλη στα χρόνια που υποτίθεται ότι έζησε και μεγάλωσε ο Ιησούς.
Στηριζόμενος στα ευρήματα που έχουν έρθει μέχρι στιγμής στο φως, στις επίσημες εκθέσεις των καθολικών (κυρίως) αρχαιολόγων αλλά και στα έργα των ιστορικών της περιοχής, ο ερευνητής Rene Salm αφιέρωσε ένα ολόκληρο βιβλίο με τίτλο «The myth of Nazareth: The invented town of Jesus» (2008) στην προσπάθειά του να αποδείξει ότι ο τόπος που σήμερα αποκαλείται Ναζαρέτ
κατοικήθηκε μόλις μετά το 70 μ.α.χ.χ. (μετά την απαρχή χριστιανικής χρονολόγησης), δηλαδή αμέσως μετά το τέλος του Πρώτου Ιουδαϊκού Πολέμου.
Αποχαιρέτα τη Ναζαρέτ που δεν υπήρξε
Ομως ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Αναζητώντας κανείς την ιστορική Ναζαρέτ σε προευαγγελικές πηγές, η αλήθεια είναι ότι δεν θα εντοπίσει καμία απολύτως αναφορά σε αυτήν. Ούτε η Παλαιά Διαθήκη ούτε το εβραϊκό Ταλμούδ ούτε ο Παύλος ούτε κάποιος αρχαίος γεωγράφος κάνουν αναφορά σε κάποια Ναζαρέτ στη Γαλιλαίο. Ακόμη και ο Ιουδαίος ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος (37-100 μ,α.χ.χ.) δεν γνωρίζει απολύτως τίποτε για τη Ναζαρέτ, αν και στο έργο του απαριθμεί και παρουσιάζει περίπου σαράντα πέντε πόλεις και χωριά της ευρύτερης περιοχής.
Παρ’ όλα αυτά φροντίζει να αναφερθεί στην πόλη Γιάφα, η οποία βρίσκεται περίπου ενάμισι χιλιόμετρο νοτιοδυτικά της σημερινής πόλης της Ναζαρέτ. Μάλιστα φαίνεται πως ο ίδιος έζησε εκεί για ένα διάστημα.
Ομως η γεωγραφική θέση της Γιάφα δεν υπήρξε σταθερή. Κατά την εποχή του χαλκού και του σιδήρου φαίνεται να περιλάμβανε και την περιοχή όπου βρίσκεται η σημερινή Ναζαρέτ. Τα ίδια ισχύουν και για αρκετές από τις μεγάλες πόλεις της Ιουδαίος που αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα αρχαιολογικά στοιχεία (αρκετά από τα οποία ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια ερευνών καθολικών αρχαιολόγων τη δεκαετία του 1920), η περιοχή της σημερινής Ναζαρέτ (με την ονομασία Γιάφα) κατοικούνταν από το 2.000 π.α.χ.χ. (προ απαρχής χριστιανικής χρονολόγησης) έως το 730 π.α.χ.χ.
Τότε ήταν που οι Ασσύριοι εισέβαλαν στην Ιουδαίο και κατέστρεψαν αρκετές πόλεις. Ετσι από τα τέλη του 8ου προχριστιανικού αιώνα η περιοχή εγκαταλείπεται και δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να μαρτυρά ανθρώπινη παρουσία. Αλλωστε ο αποπληθυσμός της Γαλιλαίας εκείνη τη χρονική περίοδο δεν αφορά μόνο τη Γιάφα, όπως διαβεβαιώνει μέσω της ερευνάς του ο Ισραηλινός αρχαιολόγος Zvi Gal.
Παρ’ όλα αυτά, η επίσημη θέση της Εκκλησίας είναι πως η περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα η πόλη της Ναζαρέτ κατοικείται αδιαλείπτως από το 2.000 π.α.χ.χ. έως και σήμερα.
Οπως μας πληροφορεί ο Εβραίος ιστορικός Ιώσηπος, η συναγωγή της «νέας» Γιάφα καταστράφηκε από επιδρομή των Ρωμαίων το 67 μ.α.χ.χ. στη διάρκεια του Ιουδαϊκού Πολέμου. Δεκαπέντε χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν, ενώ γυναίκες και παιδιά αιχμαλωτίστηκαν και μεταφέρθηκαν μακριά. Οι επιζήσαντες έπρεπε να αναζητήσουν έναν τόπο για την ταφή των νεκρών τους. Η ιδανική περιοχή βρέθηκε σε μια καλά προστατευμένη κοιλάδα, περίπου ενάμισι χιλιόμετρο βορειοανατολικά. Πάνω σε αυτή την «ανώνυμη» νεκρόπολη χτίστηκε χρόνια μετά η πόλη με το όνομα Ναζαρέτ, κάτι που -σύμφωνα με τον Βρετανό ιστορικό ερευνητή Kenneth Humphreys- έγινε κατά την εξέγερση του Μπαρ Κοχμπά το 135 μ.α.χ.χ.
Οι έξι λυχνίες και η αρχαιολογική έρευνα
Ποια είναι όμως τα σημαντικότερα χρονολογημένα αρχαιολογικά ευρήματα στα οποία έχουν βασιστεί οι υποστηρικτές της υπόθεσης για την ύπαρξη της Ναζαρέτ στα χρόνια του Ιησού; Αφορούν κυρίως έξι λυχνίες που ανακαλύφθηκαν το 1931 και χαρακτηρίστηκαν από τον καθολικό συγγραφέα C. Κορρ ως «ελληνιστικές», δηλαδή της περιόδου ανάμεσα στο 330 και το 63 π.α.χ.χ. Στην πραγματικότητα οι λυχνίες αυτές προέρχονται από τη μέση και ύστερη ρωμαϊκή περίοδο, δηλαδή κάπου ανάμεσα στο 70 και το 300 μ,α.χ.χ., όπως παραδέχεται στη μελέτη του το 1969 ο καθολικός αρχαιολόγος Eugenio Bagatti.
Η αλήθεια είναι ότι τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα της «νέας εποχής» που έχουν έρθει στο φως ξεκινούν από τον Ιο μεταχριστιανικό αιώνα και αφορούν αρκετά μεγάλο αριθμό λυχνιών λαδιού ηρωδικού τύπου. Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτού του τύπου οι λυχνίες -έχουν δανειστεί το όνομά τους από την οικογένεια του Ηρώδη- χρησιμοποιούνταν στην περιοχή της Γαλιλαίος έως και το 150 μ.α.χ.χ.
Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν εδώ είναι πόσο παλιές είναι. Την απάντηση ήρθε να δώσει η αρχαιολόγος Nurit Feig, η οποία το 1981 έφερε στο φως αρκετά τέτοια αντικείμενα -όμοια με αυτά που είχαν ανακαλυφτεί νωρίτερα από τον Bagatti- σε ένα σύμπλεγμα τάφων 2,6 χλμ. ανατολικά του Ναού της Σύλληψης. Μέσω των σύγχρονων μεθόδων χρονολόγησης η Feig κατέληξε στο συμπέρασμα πως η κατασκευή αυτών των ηρωδικού τύπου λυχνιών πρέπει να τοποθετηθεί ανάμεσα στο 50 και το 150 μ.α.χ.χ.
Αν τελικά η πόλη της Ναζαρέτ δεν υπήρξε στα χρόνια στα οποία τα ευαγγέλια τοποθετούν τη δράση του Ιησού, τότε γιατί οι συγγραφείς τους να έπλασαν μια φανταστική πόλη για τον πρωταγωνιστή των έργων τους; Και το κυριότερο, γιατί επέλεξαν να την ονομάσουν έτσι;
Μια γλωσσολογική έρευνα στο όλο ζήτημα παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και κατά τους σύγχρονους μυθικιστές ίσως να αποτελεί τη λύση του «μυστηρίου Ναζαρέτ».
Στην Καινή Διαθήκη ο Ιησούς χαρακτηρίζεται ως «Ναζωραίος» ή «Ναζαρηνός» δώδεκα φορές. Ο όρος αυτός σήμαινε στα εβραϊκά «κεχρισμένος» (η λέξη nazara είχε τη σημασία της αλήθειας) ή «Εσσαίος». Οι Εσσαίοι ήταν μια ιουδαϊκή εσχατολογική σέκτα εκείνης της περιόδου που φυσικά δεν είχε απολύτως καμία σχέση με κάποιον τόπο ονόματι Ναζαρέτ. Φαίνεται όμως ότι οι δημιουργοί των ευαγγελικών κειμένων (που είχαν οπωσδήποτε άμεση επαφή με πρότερα ιουδαϊκά εσχατολογικά χωρία - είναι άλλωστε γνωστή και προφανής η ευαγγελική απόπειρα σύνδεσης της δράσης του Ιησού με προφητείες και πρόσωπα της Παλαιός Διαθήκης) δεν κατανόησαν αυτές τις ετυμολογίες και έδωσαν στον όρο «Ναζωραίος» καθαρά τοπικό χαρακτήρα. Ετσι η μετέπειτα εφεύρεση μιας πόλης με το όνομα Ναζαρέτ στην οποία θα μεγάλωνε ο μικρός Ιησούς ήταν επιτακτική ανάγκη.
Το παράδοξο με τον Ναό της Σύλληψης
Ο Ναός της Σύλληψης στη Ναζαρέτ χτίστηκε στο σημείο όπου σύμφωνα με την παράδοση εμφανίστηκε στη Μαρία ο άγγελος Γαβριήλ αναγγέλλοντάς της τη σύλληψη του Ιησού. Η μεγαλοπρεπής αυτή εκκλησία έχει ανεγερθεί πάνω από το «πηγάδι της Παναγίας», το οποίο ανακάλυψε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες η 80χρονη Ελένη (μητέρα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου), μετέπειτα αγία των χριστιανών, κατά την επίσκεψή της στην περιοχή στις αρχές του 4ου μεταχριστιανικού αιώνα.
Το περίεργο όμως είναι πως ο Ναός της Σύλληψης έχει ανεγερθεί ακριβώς στο κέντρο ενός προγενέστερου αρχαίου ρωμαϊκού νεκροταφείου. Γεγονός παράδοξο, καθώς σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις η επαφή με τους νεκρούς αποτελούσε καθαρτικό τελετουργικό, γι’ αυτό και οι τάφοι έπρεπε να σκάβονται αρκετά έξω από τα όρια της εκάστοτε πόλης ή χωριού.
Αυτό σημαίνει ότι η ύπαρξη νεκροταφείου μέσα στα όρια μιας ιουδαϊκής πόλης του 1ου μεταχριστιανικού αιώνα ήταν ουσιαστικά απαγορευτική. Το στοιχείο αυτό έμοιαζε να αγνοείται από τους καθολικούς αρχαιολόγους μέχρι και τη δεκαετία του ’50. Οταν το ζήτημα άνοιξε προς συζήτηση, κάποιοι από αυτούς έφτασαν στο σημείο να υποστηρίξουν πως οι συγκεκριμένοι τάφοι φιλοξενούσαν μέλη της οικογένειας του Ιησού ή, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Bagatti, πως επρόκειτο για τάφους σταυροφόρων (!), απόψεις οι οποίες εγκαταλείφτηκαν γρήγορα υπό το βάρος των ευρημάτων. Ετσι το θέμα ξεχάστηκε για να επανέλθει στις μέρες μας από τον Salm.
Να σημειωθεί εδώ ότι αντίστοιχη παράδοξη ιστορία υπάρχει και για την ανακάλυψη του Τίμιου Σταυρού (και πάλι από την Ελένη!), που υποτίθεται πως βρέθηκε κάτω από ναό της Αφροδίτης τρεις αιώνες μετά τα γεγονότα που περιγράφονται στα ευαγγέλια. Ως γνωστόν, οι πολυθεϊστές/παγανιστές δεν έχτιζαν τους ναούς και τα ιερά τους σε τοποθεσίες όπου κατά το παρελθόν είχαν στηθεί εκτελεστικά αποσπάσματα ή είχαν εκτυλιχθεί γεγονότα που περιλάμβαναν βασανισμούς.
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Δημοσίευση σχολίου