{[['']]}
ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ ΣΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ
Στον Φάκελο Ζαχαριάδη βρέθηκε μόνον ένα αντίγραφο αυτού του γράμματος, που ίσως να αποτελεί και μεταγενέστερη εγγραφή.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα από τα τελευταίο έγγραφα αυτής της περιόδου. Πρόκειται για ένα τηλεγράφημα από τους εξόριστους κομμουνιστές της Ανάφης, που στάλθηκε στις 11 Ιανουάριου 1941. Αν και είναι πολύ σύντομο, αποτελεί τεκμήριο για τη σημασία που δίνανε τα μέλη του ΚΚΕ στη θέση που θα έπαιρνε ο Νίκος Ζαχαριάδης απέναντι στον πόλεμο.
Διαβάζουμε στο τηλεγράφημα:
«Χθες διαβάσαμε ανοικτό γράμμα σου υφυπουργόν Μανιαδάκη Αποκλεισμένοι συγκοινωνία πόνος γεγονότων χώρας μας παρακαλώ πληροφορήσατε υγείαν σου. Γ. Λάζος».
Η συνέχεια είναι γνωστή. Οι ελληνικές αρχές ασφαλείας δεν επέτρεψαν στους εξοριστούν και φυλακισμένους κομμουνιστές να κάνουν αυτό που τους καλούσε ο Ζαχαριάδης με το γράμμα του. Προϋπόθεση για να επιτελέσουν το πατριωτικό καθήκον' τους ήταν, για τον Μεταξά και τον Μανιαδάκη, να αποκηρύξουν τις ιδέες τους.
Η ανυποχώρητη στάση τους στάθηκε η αφορμή για να τους βρει η κατοχή της χώρας στις φυλακές και στις εξορίες. Κρατούμενο βρήκε η κατοχή και τον Νίκο Ζαχαριάδη.
Οι γερμανικές αρχές ασφαλείας δεν έχασαν, φυσικά, την ευκαιρία μόλις ενημερώθηκαν γι' αυτό, να τον καταστήσουν δικό τους όμηρο και να τον μεταφέρουν στη Γερμανία.
Τα τελευταία δύο έγγραφα, αυτής της περιόδου, είναι η ενημέρωση που γίνεται ιεραρχικά για την παραλαβή του Νίκου Ζαχαριάδη από τις γερμανικές κατοχικές δυνάμεις. Στις 21 Μαΐου 1941, ο διοικητής του τμήματος γενικής Ασφαλείας αναφέρει στην Αστυνομική Διεύθυνση:
«Περί του αρχηγού του ΚΚΕ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Λαμβάνομεν την τιμήν ν’ αναφέρωμεν ότι, ως ανέφερεν ημίν το καθ’ ημάς Κέντρον Αλλοδαπών την 9.40' ώραν της 20-5-1941, ο εκεί εγκατεστημένος Διευθυντής της Γερμανικής Αστυνομίας -Γκεσταμπό- κ. Γκάισλερ παρέλαβε τον εκεί κρατούμενον αρχηγόν του ΚΚΕ Νικόλαον Ζαχαριάδην του Παναγιώτου και της Ερατούς, όστις κατά τας πληροφορίας του ιδίου Αστυνομικού, μετεφέρθη αεροπορικός εις Βερολίνον.
Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ. ΑΓΓ.ΕΒΕΡΤ».
ΚΑΤΟΧΗ - ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
Στη διάρκεια της κατοχής ο Νίκος Ζαχαριάδης ήταν κρατούμενος στο ναζίστικό στρατόπεδο Νταχάου. Σ’ αυτό το διάστημα η Ασφάλεια δεν κάνει καταγραφές γι’ αυτόν, το πιθανότερο επειδή δεν έχει στοιχεία.
Η πρώτη καταγραφή που αφορά τον Νίκο Ζαχαριάδη γίνεται μετά την απελευθέρωση και φέρει ημερομηνία 7-1-1945, δύο μέρες μετά τη λήξη των συγκρούσεων του Δεκεμβρίου του 1944 και την αποχώρηση του ΕΛΑΣ από την Αθήνα.
Το συγκεκριμένο έγγραφο του II Γραφείου της Στρατιωτικής Διοίκησης Αττικής απευθύνεται στην Υποδιεύθυνση Γενικής Ασφαλείας Αθηνών και αφορά συγκέντρωση στοιχείων για το πού διαμένουν τα μέλη της οικογένειας του ηγέτη του ΚΚΕ (μητέρα, αδέλφια).
Είναι φανερό πως ο στρατός και οι διωκτικές αρχές προετοιμάζονταν για το μεταδεκεμβριανό καθεστώς διώξεων σε βάρος του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και των στελεχών τους.
Η είδηση ότι ο Ζαχαριάδης είναι ζωντανός, ελεύθερος και ότι θα επιστρέφει στην Ελλάδα δημοσιεύτηκε στις ελληνικές εφημερίδες στις αρχές Μαΐου του 1945.
Ο «Ριζοσπάστης» τη δημοσίευσε στις 2-5-1945 και στη συνέχεια υπήρξαν αναδημοσιεύσεις στον επαρχιακό κομματικό και ΕΑΜικό Τύπο.
Στον φάκελό του υπάρχει απόκομμα της σχετικής είδησης από τη «Λαϊκή Φωνή» της Λάρισας με ημερομηνία 13-5-1945.
Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ότι δεν υπάρχουν καταγραφές για την επιστροφή Ζαχαριάδη στην Αθήνα στις 29-5-1945 (πλην ενός μικρού σημειώματος που αφορά δημοσίευμα του «Ριζοσπάστη» για το ποιους συνάντησε ο ηγέτης του ΚΚΕ μπαίνοντας στα γραφεία της κομματικής εφημερίδας) μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως ο φάκελός του έχει αποψιλωθεί από στοιχεία αυτής της χρονικής περιόδου.
Είναι αδιανόητο η Ασφάλεια να μη συνέλεξε και να μην κράτησε λεπτομερή στοιχεία για την επιστροφή Ζαχαριάδη, αξιοποιώντας κάθε πληροφορία από τον Τύπο, από όργανά της και πληροφοριοδότες της. Πόσο μάλλον που σε δευτερεύοντα σε σχέση με αυτό γεγονότα η σχολαστικότητα με την οποία συγκεντρώνει πληροφορίες είναι εμφανής στον φάκελο.
ΑΥΣΤΗΡΟΙ ΣΥΝΩΜΟΤΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ
Μετά την επιστροφή Ζαχαριάδη η Ασφάλεια δυσκολεύεται να συγκεντρώσει πληροφορίες για τις κινήσεις του. Αρκείται στις καταγραφές των άρθρων του που δημοσιεύονται στον «Ριζοσπάστη» και αναδημοσιεύονται στον επαρχιακό κομματικό Τύπο, κρατάει τα σχετικά αποκόμματα των εφημερίδων και πολλές φορές φτιάχνει ενημερωτικά σημειώματα που περιέχουν τις πιο σημαντικές από τις δημοσιευμένες ειδήσεις.
Η εξήγηση γι’ αυτό είναι μία: ο Νίκος Ζαχαριάδης, εμπειρότατος στην παράνομη δουλειά, τηρεί με αυστηρότητα τους συνωμοτικούς κανόνες, φροντίζει να καλύπτει όλες τις κινήσεις του και συνδυάζει τη νόμιμη και παράνομη δράση με αποτελεσματικό τρόπο.
Θα δώσουμε ένα πολύ μικρό παράδειγμα για να γίνει αντιληπτό πώς δούλευε το ΚΚΕ εκείνο το διάστημα σε επίπεδο, τουλάχιστον, ηγεσίας.
Σε ένα έγγραφο του αστυνόμου Β' Ιωάννη Καραχάλιου -ο οποίος φαίνεται πως είχε αναλάβει την παρακολούθηση του ΚΚΕ και του Ζαχαριάδη σε κεντρικό επίπεδο- με ημερομηνία 16-1-1946 αναγράφονται οι διευθύνσεις κατοικίας επιφανών ηγετών του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, όπως αυτές έχουν δηλωθεί κατά την έκδοση των Δελτίων Ταυτότητάς τους.
Συγκεκριμένα αναφέρονται οι διευθύνσεις Ζαχαριάδη, Σιάντου, Παρτσαλίδη, Πορφυρογένη, Ζέβγου, Μιχάλη Κύρκου και Καραγιώργη Κώστα.
Πλην των Παρτσαλίδη (που ήταν γραμματέας του Πολιτικού Συνασπισμού Κομμάτων του ΕΑΜ), Πορφυρογένη (που ήταν ο νομικός του ΚΚΕ) και Κύρκου (που ήταν διευθυντής της εφημερίδας του ΕΑΜ «Ελεύθερη Ελλάδα»), όλοι οι άλλοι έχουν δώσει ως διεύθυνση κατοικίας τους τη διεύθυνση του «Ριζοσπάστη» (Εδουάρδου Λω 10). Προφανώς δεν έμεναν εκεί, αλλά δεν δήλωναν και την πραγματική διεύθυνση κατοικίας τους· άλλωστε άλλαζαν χώρους διαμονής κατά τακτά χρονικά διαστήματα.
Η Ασφάλεια είχε υπόψη της τον συνωμοτικό τρόπο με τον οποίο δούλευε ο Ζαχαριάδης όπως και τα ψευδώνυμα που είχε χρησιμοποιήσει κατά καιρούς για την κομματική δράση.
Ετσι, σε ένα έγγραφο της Ασφάλειας Πειραιώς, με ημερομηνία 30-5-1946, δίπλα στο όνομά του αναγράφονται τα παρακάτω ψευδώνυμα: Ζαχαριάδης ή Ζάρδης (το σωστό είναι Ζάδης) ή Ξάνθης ή Παπαδόπουλος ή Κάτρης ή Γεωργιάδης ή Δημητριάδης ή Βασιλειάδης ή κοντός ή Κάλλιας, Νικόλαος ή Κυριάκος.
Ολα αυτά βέβαια είναι ψευδώνυμα του μεσοπολέμου, αλλά οι διωκτικές αρχές φρόντιζαν να μην τα ξεχνούν για να μην ξεγελαστούν από τον ηγέτη του ΚΚΕ δύο φορές με τον ίδιο τρόπο.
Οι συνωμοτικοί κανόνες τηρούνταν και για τις συνεδριάσεις της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Ετσι στον Φάκελο Ζαχαριάδη φαίνεται πως η πληροφόρηση που έχει η Ασφάλεια για τη συνεδρίαση της 12ης Ολομέλειας της Κ.Ε. (25-27 Ιουνίου 1945) προκύπτει απ’ όσα δημοσίευσε ο «Ριζοσπάστης».
Αντίθετα, το 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ, που έγινε στο ξενοδοχείο «Τιτάνια» στις αρχές Οκτωβρίου 1945, είχε ένα μέρος των εργασιών του ανοιχτό και έτσι προέκυψαν τα πλάνα στα κινηματογραφικά επίκαιρα της εποχής.
Με δεδομένο ότι ήταν γνωστός ο τόπος του Συνεδρίου, η Ασφάλεια έστησε ολόκληρο μηχανισμό για να εντοπίσει και να ταυτοποιήσει τους συνέδρους. Στην αναφορά που έκανε ο Καραχάλιος την ημέρα της λήξης των εργασιών του Συνεδρίου (7-10-1945) καταγράφονται 46 ονόματα συνέδρων που έγινε δυνατό να αναγνωριστούν. Λίγες ημέρες αργότερα σχηματίζεται και ο κατάλογος των μελών του Π.Ε και της Γραμματείας της Κ.Ε. με βάση δημοσίευμα του «Ριζοσπάστη».
Πολύ αργότερα, το φθινόπωρο του 1947 η Ασφάλεια καταφέρνει να συντάξει κατάλογο των μελών της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Οπως φαίνεται από το σχετικό έγγραφο με ημερομηνία 10-10-1947 τα μέλη της Κ.Ε. (αναπληρωματικά και τακτικά) ήταν 49.
Ο κατάλογος της Κ.Ε. -πλην ενδεχομένως ορισμένων λαθών- ήταν μάλλον ακριβής καθώς στην Κ.Ε. είχε εισέλθει, με πρόσληψη και σε αντικατάσταση θανόντος, ο μεγαλοχαφιές και μεγαλοπράκτορας της Ασφάλειας Αθανάσιος Λυκογιάννης.
ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΔΙΩΞΕΙΣ
Το ενδιαφέρον στον φάκελο είναι ότι για τα κρίσιμα πολιτικά γεγονότα (π.χ. εκλογές του 1946) μετά την επιστροφή του Ζαχαριάδη στην Ελλάδα δεν υπάρχουν αναφορές πέρα από την καταγραφή και τη συγκέντρωση αποκομμάτων από εφημερίδες, με τα άρθρα, τις ομιλίες και τις δηλώσεις του. Η μία εξήγηση είναι η αυστηρή τήρηση των συνωμοτικών κανόνων από τον ηγέτη του ΚΚΕ και την υπόλοιπη κομματική ηγεσία. Μια δεύτερη εξήγηση, πολύ πιθανή, αφορά το ενδεχόμενο ο φάκελος να έχει αποψιλωθεί από αυτά τα στοιχεία. Και μία τρίτη, αυτά τα στοιχεία να μην πέρασαν στον
φάκελό του αλλά να έμειναν στον γενικότερο φάκελο του ΚΚΕ ως πολιτικού κόμματος, καθώς η Ασφάλεια διατηρούσε και ενημέρωνε φακέλους κομμάτων και οργανώσεων.
Με τη φακελοποίηση του Ζαχαριάδη υπάρχει κι ένα άλλο ζήτημα. Από το 1939 ο πολιτικός φάκελός του διαχωρίστηκε από τον ποινικό. Δηλαδή, τα στοιχεία που αφορούσαν ποινικές διώξεις μπήκαν σε ξεχωριστό φάκελο.
Ο φάκελος αυτός παρουσιάστηκε από την «Εφ,Συν.» σε συνέχειες από 21 έως 24 Δεκεμβρίου του 2015 και έχει κυκλοφορήσει σε βιβλίο από τις εκδόσεις Καστανιώτη και σε συνεργασία με την εφημερίδας με τίτλο «Απόρρητος Φάκελος 26029/Α. Νίκος Ζαχαρώδης - Οι ποινικές διώξεις - Αθήνα 2016». Δεν αποκλείεται, επομένως, η φακελοποίηση του Ζαχαριάδη να είχε και άλλες κατηγοριοποιήσεις υλικού που αγνοούνται.
Ας δούμε όμως τις δικαστικές του διώξεις εν συντομία, όπως υπάρχουν στον ποινικό φάκελό του και αφορούν την περίοδο του εμφυλίου.
Το πρώτο ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Νίκου Ζαχαριάδη φέρει ημερομηνία 7-6-1947. Εχει εκδοθεί από τον ανακριτή του 4ου Τμήματος του Πλημελειοδικείου Αθηνών.
Το ένταλμα του ανακριτή αναπαρήγαγε δύο ημέρες αργότερα η Υποδιεύθυνση της Εενικής Ασφάλειας Αθηνών (ΥΕΑΑ).
Στα δύο εντάλματα ζητείται και η σύλληψη του Μ. Πορφυρογένη, μέλους τότε της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Και οι δύο κατηγορούνται για ηθική αυτουργία στον φόνο του Κώστα Πανωλιάσκου, γνωστού χίτη, συνεργάτη των Γερμανών στα χρόνια της κατοχής και πρωταγωνιστή στη λευκή τρομοκρατία στην πρωτεύουσα, μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας.
Για την ιστορία αναφέρουμε ότι ο Κ. Πανωλιάσκος τραυματίστηκε από τρία άτομα -«από ανθρώπους του συναφιού του», έγραψε ο «Ριζοσπάστης»- στις 8-7-1946. Λίγες ημέρες μετά απεβίωσε και στην κηδεία του (15-7-1946) παρέλασε όλος ο συρφετός του δωσιλογισμού.
Ενα δεύτερο ένταλμα σύλληψης του ηγέτη του ΚΚΕ εκδίδεται στις 28-6-1947 από την ΥΤΑΑ σε εκτέλεση καταδικαστικής απόφασης σε βάρος του 3 χρόνια φυλάκιση και χρηματική ποινή ενός εκατ. δρχ.) για συκοφαντική δυσφήμηση διά του Τύπου σε βάρος του Ναπολέοντα Ζέρβα.
Στις 4-7-1947 ο διοικητής της υπηρεσίας καταδιωκτικών της ΥΓΑΑ, Θ. Ρακιτζής, εκδίδει εντολή «προς τας ανωτέρας διοικήσεις Χωροφυλακής» όλης της Ελλάδας με την οποία ζητάει την αναζήτηση και σύλληψη των Ζαχαριάδη και Πορφυρογένη για τις υποθέσεις Πανωλιάσκου και Ζέρβα. «Να παρακαλέσωμεν -γράφει- όπως εκδόσητε ευρείας αναζητήσεις διά την ανακάλυψιν και σύλληψιν των διωκόμενων, γνωρίζοντες ημίν εν καιρώ».
Στις 18-7-1947 από το έκτακτο Στρατοδικείο Κόρινθου εκδίδεται ένταλμα σύλληψης του Ν. Ζαχαριάδη για κατάρτιση ομάδας, κατοχή πολεμικού υλικού κ.λπ. Το ένταλμα αυτό επαναλαμβάνεται από την ΥΓΑΑ στις 12-9-1947, όπου οι κατηγορίες που αναφέρονται είναι: παράνομη στρατολογία, κατάρτιση ομάδας, κατοχή πολεμικών όπλων.
Στις 11-9-1947 εκδίδεται από την ΥΓΑΑ ένταλμα σύλληψης του Ν. Ζαχαριάδη για εξύβριση, διά του Τύπου, του βασιλιά Παύλου και της βασίλισσας Φρειδερίκης. Το ένταλμα αυτό εκδόθηκε σε εκτέλεση αντίστοιχου εντάλματος της 4-9-1947 του ανακριτή του 11ου Τμήματος Πλημμελειοδικών Αθηνών. Επαναλαμβάνεται από την ΥΓΑΑ στις 12-9-1947.
Στις 22-10-1947 από τον ανακριτή του 6ου Τμήματος Πλημμελειοδικών Αθηνών εκδίδεται ένταλμα σύλληψης του Ν. Ζαχαριάδη για παράβαση του πρώτου άρθρου του Γ' Ψηφίσματος/1946. Το ένταλμα αυτό αναπαρήγαγε στις 11-11-1947 η ΥΓΑΑ. Παρόμοιο ένταλμα σύλληψης εκδίδεται στις 16-6-1949 από τον εισηγητή του Εκτακτου Στρατοδικείου Αθηνών. Επίσης σε βάρος του Ν. Ζαχαριάδη, για παράβαση του Γ' Ψηφίσματος βγήκε ένταλμα σύλληψης στις 9-7-1949.
Το Γ' Ψήφισμα ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 18 Ιουνίου του 1946. Η πλήρης ονομασία του ήταν «Περί εκτάκτων μέτρων κατά των επιβουλευομένων την δημοσίαν τάξιν και την ακεραιότητα του κράτους».
Με την ψήφισή του, το ΚΚΕ ήταν νόμιμο μόνο τυπικά. Στο πρώτο άρθρο του Ψηφίσματος προβλεπόταν η ποινή του θανάτου για οποιονδήποτε είχε σκοπό «να αποσπάση έν μέρος εκ του όλου της Επικράτειας ή να ευκολύνη τα προς τούτο το τέλος τείνοντα σχέδια συνόμωσεν ή διήγειρε εις στάσιν ή συνεννοήθη με ξένους ή κατήρτισεν ενόπλους ομάδας ή έλαβε μετοχήν εις τοιαύτας προδοτικάς ενώσεις».
Τρεις μόλις μέρες μετά την ψήφιση από τη Βουλή του Γ Ψηφίσματος συγκροτήθηκαν τα πρώτα έντεκα έκτακτα στρατοδικεία, στη Θεσσαλονίκη, στα Γιαννιτσά, στο Κιλκίς, στις Σέρρες, στη Δράμα, στην Ξάνθη, στην Αλεξανδρούπολη, στα Γιάννενα, στην Κοζάνη, στη Φλώρινα και στη Λάρισα, των οποίων οι αποφάσεις ήταν τελεσίδικες. Σε λίγο άρχισαν και οι εκτελέσεις.
Στις 10-9-1948 ο Νίκος Ζαχαριάδης ως αρθρογράφος και ο Μανώλης Γλέζος ως αρχισυντάκτης του «Ριζοσπάστη» με εντολή του Βασιλικού Επιτρόπου του έκτακτου Στρατοδικείου Αθηνών παραπέμφθηκαν σε δίκη, μεταξύ άλλων για τη δημοσίευση στον «Ριζοσπάστη», στις 8-10-1947, άρθρου του πρώτου με τίτλο «Υπέρ Βωμών και Εστιών».
Το άρθρο αυτό αναφερόταν στην 3η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ, της οποίας οι βασικές αποφάσεις δημοσιεύτηκαν στον «Ριζοσπάστη» της ίδιας ημέρας. Πρόκειται για την ολομέλεια που αποφάσισε το ολοκληρωτικό πέρασμα του ΚΚΕ στην ένοπλη πάλη.
Δέκα μέρες αργότερα η κυβέρνηση των Αθηνών απαγόρευσε την κυκλοφορία του «Ριζοσπάστη» και άλλων κομματικών και ΕΑΜικών εντύπων. Το τελευταίο, νόμιμο φύλλο της εφημερίδας του ΚΚΕ κυκλοφόρησε στις 18 Οκτωβρίου 1947.
Στον πολιτικό φάκελο του Ζαχαριάδη υπάρχουν κάποια από τα παραπάνω έγραφα που αφορούν δικαστικές διώξεις του αλλά τίποτα περισσότερο. Μόνο ένα έγγραφο συμπληρώνει τα προαναφερόμενα. Στις 21-6-1945 με πρωτοβουλία του Ζαχαριάδη είχε δημοσιευτεί στον «Ριζοσπάστη» επιστολή ανώτατου αξιωματικού του ελληνικού στρατού που έλεγε ότι ετοιμαζόταν εισβολή στην Αλβανία.
Για το ζήτημα αυτό είχε ασκηθεί δίωξη σε βάρος του ηγέτη του ΚΚΕ και εκείνος είχε καταθέσει αίτημα ανακοπής κατά της καταδικαστικής σε βάρος του απόφασης. Η εκδίκαση της ανακοπής έγινε στις 15 Φεβρουάριου του 1947. Μία μέρα πριν, με έγγραφό του στις αρμόδιες αστυνομικές διευθύνσεις και στην Υποδιεύθυνσή Γενικής Ασφαλείας, ο διευθυντής της Αστυνομίας Αγγελος Εβερτ ενημέρωνε ότι ο Ζαχαριάδης θα εμφανιζόταν στο δικαστήριο και γι' αυτό κινητοποίησε -ώστε να βρίσκονται στο δικαστήριο- 25 αστυφύλακες, 3 αρχιφύλακες, 3 υπαστυνόμους κι έναν αστυνόμο.
Οπως μας πληροφορεί ο «Ριζοσπάστης» 16-2-1947, η υπόθεση εκδικάστηκε, η ανακοπή έγινε δεκτή, το δικαστήριο δεν μπήκε στην ουσία δηλώνοντας αναρμοδιότητα, αλλά εν τω μεταξύ η κατηγορία σε βάρος του Ν. Ζαχαριάδη είχε παραγραφεί.
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Δημοσίευση σχολίου