{[['
']]}
']]}
Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΑ ΚΑΙ Η ΣΥΛΛΗΨΗ ΤΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ
Η σύλληψη του Νίκου Ζαχαριάδη, τον Σεπτέμβριο του 1936, ήταν φυσικά η μεγαλύτερη επιτυχία των αρχών ασφαλείας.
Μέσα στο κλίμα έντονου αντικομμουνισμού και φυσικών διώξεων που το καθεστώς επέβαλε, αποδυναμώθηκε η ηγεσία του ΚΚΕ από τον πιο ισχυρό κρίκο της, τον φυσικό ηγέτη του κόμματος. Στον φάκελο του Ζαχαριάδη βρέθηκε σειρά εγγράφων που αφορούν τη σύλληψή του.
Το πρώτο, που ανακοινώνει την επιτυχία της Ασφάλειας, το υπογράφει ο υπαστυνόμος Νικόλαος Ταβουλάρης της Ομάδος Δίωξης Κομμουνισμού και αναφέρει:
«Σύλληψις αρχηγού Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος
»Την 20ήν ώραν της 17-9-36 συνελήφθη παρά την εν Αθήναις οδόν Ιπποκράτους, παρ’ υπαλλήλων της ομάδος Κομμουνισμού, ο αρχηγός του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος Ζαχαριάδης Νικόλαος του Παναγιώτου ετών 33, Γεωπόνος, κάτοικος Αθηνών αγνώστου Δ/νσεως, δυνάμει του υπ’ αριθ. 2068/27 Βουλεύματος Συμβουλίου Πλημ/κών Αθηνών, επί αναιρέσει. Ούτος κρατείται εν τοις κρατητηρίοις ημών μέχρις αποστολής του όπου δει. Λεητομέρειαι αναφερθήσονται δι’ ειδικής αναφοράς».
Τη σημασία που έδιναν οι αρχές ασφαλείας στη σύλληψη του Ζαχαριάδη, με κάθε τρόπο και μέσο, μαρτυράει η έκθεση που συνέταξε ο αστυνομικός διευθυντής Βασιλόπουλος I. δύο ημέρες μετά. Ο Βασιλόπουλος όχι μόνον εξαιρεί την επιτυχία των υφισταμένων του αλλά προτείνει και την υλική αμοιβή τους.
Επιδίδεται επίσης και σε μια αξιολόγηση του ρόλου που έπαιζε ο Ζαχαριάδης και του αποδίδει παγκόσμια σημασία. Δεν ξεχνάει φυσικά να προτείνει και την αμοιβή του χαφιέ.
Αφού περιγράφει τις συνθήκες σύλληψης, καταλήγει:
«...Οφείλομεν να εξάρωμεν την σύλληψιν του Ζαχαριάδου Νικολάου αποτελούντος μέχρι τούδε τον ασύλληπτον νουν, τον διευθύνοντα την όλην Κομμουνιστικήν Οργάνωσιν εν Ελλάδι, του οποίου η ικανότης εξετιμάτο επί τοσούτον ενταύθα ώστε και τον τέως Βουλευτήν Σκλάβεναν να διατάσση, εκ του νεύματος δε τούτου εξηρτάτο πάσα κατεύθυνσις των μελών της Κομμουνιστικής Οργανώσεως εν Ελλάδι. Ούτος εξεπόνει σχέδια εκτεθειμένα, ου μόνον ειδικής φύσεως, εν Ελλάδι αλλά και γενικής κατευθύνσεως καθ’ άπασαν την Σοβιετικήν Ενωσιν εις τρόπον ώστε να είχεν επιτύχει να θεωρήται ως είς εκ των επτά (7) μεγάλων στάλων της Παγκοσμίου Κομμουνιστικής κινήσεως.
»Αναμένοντες την πρέπουσαν εκτίμησιν παρά των Προϊσταμένων μου καταφεύγω να προτείνω την χωρήγησιν ηθικής & υλικής αμοιβής εις τους κάτωθι υπαλλήλους οίτινες μέχρις αυτοθυσίας ειργάσθησαν και δεν εφείσθησαν κόπων και εξόδων.
1) Αστυνόμον Α' κ. Τσαγκλήν Νικόλ. αποδοχάς τεσσάρων (4) μηνών.
2) Υπαστυν. Α' κ. Ταβουλάρην Νικ. τριών (3) μηνών.
3) Αστυφύλακας Ντριτσάκον Θεόδ., Μητσοσκούραν Δημ., Μαντούβαλον Χαρίλαον και Τουρλαύτην Παναγ. αποδοχάς δύο (2) μηνών.
4) Αρχιφ. Βούλγαρον Mix. και αστ/κας Παπαστεργίου Αγαθοκλ., Δριμιλήν Γεωργ, Λιακόπουλον Νικολ., Γιαννακάκην Εμμαν., Μανιουδάκην Πέτρον, Περουκανέαν Δημ. και Διακάτον Γερασ. υπηρετούντας εις την ομάδα Κομμουνισμού, αποδοχάς ενός (1) μηνός εις έκαστον, προς κατασκευήν πολιτικής περιβολής, καθ’ όσον και ούτοι ησχολούντο με τας συλλήψεις γενικώς των κομμουνιστών και του συλληφθέντος Ζαχαριάδου.
»Διά την σύλληψιν των ανωτέρω μεγάλων συνετέλεσεν πρόσωπον της απολύτου εμπιστοσύνης της υπηρεσίας ημών, εις ο υπεσχέθημεν την χορήγησιν σεβαστής υλικής αμοιβής, διά την χορήγησιν της οποίας παρακαλώ όπως ευαρεστηθήτε και ενεργήσητε [...]»
»Αναμένοντες την πρέπουσαν εκτίμησιν παρά των Προϊσταμένων μου καταφεύγω να προτείνω την χωρήγησιν ηθικής & υλικής αμοιβής εις τους κάτωθι υπαλλήλους οίτινες μέχρις αυτοθυσίας ειργάσθησαν και δεν εφείσθησαν κόπων και εξόδων.
1) Αστυνόμον Α' κ. Τσαγκλήν Νικόλ. αποδοχάς τεσσάρων (4) μηνών.
2) Υπαστυν. Α' κ. Ταβουλάρην Νικ. τριών (3) μηνών.
3) Αστυφύλακας Ντριτσάκον Θεόδ., Μητσοσκούραν Δημ., Μαντούβαλον Χαρίλαον και Τουρλαύτην Παναγ. αποδοχάς δύο (2) μηνών.
4) Αρχιφ. Βούλγαρον Mix. και αστ/κας Παπαστεργίου Αγαθοκλ., Δριμιλήν Γεωργ, Λιακόπουλον Νικολ., Γιαννακάκην Εμμαν., Μανιουδάκην Πέτρον, Περουκανέαν Δημ. και Διακάτον Γερασ. υπηρετούντας εις την ομάδα Κομμουνισμού, αποδοχάς ενός (1) μηνός εις έκαστον, προς κατασκευήν πολιτικής περιβολής, καθ’ όσον και ούτοι ησχολούντο με τας συλλήψεις γενικώς των κομμουνιστών και του συλληφθέντος Ζαχαριάδου.
»Διά την σύλληψιν των ανωτέρω μεγάλων συνετέλεσεν πρόσωπον της απολύτου εμπιστοσύνης της υπηρεσίας ημών, εις ο υπεσχέθημεν την χορήγησιν σεβαστής υλικής αμοιβής, διά την χορήγησιν της οποίας παρακαλώ όπως ευαρεστηθήτε και ενεργήσητε [...]»
Στον Φάκελο Ζαχαριάδη υπάρχουν και όλες οι εκθέσεις των εμπλεκομένων στη σύλληψή του. Κοινή συνισταμένη είναι να αποδοθεί η σημασία αυτής της σύλληψης για τη δίωξη του κομμουνισμού αλλά και η συγκάλυψη του χαφιέ που οδήγησε στη σύλληψή του. Πουθενά δεν αναφέρουν το όνομα του «συνεργάτη».
Εκτός από τις εκθέσεις αυτές, υπάρχει και η «Εκθεσις εξετάσεως μάρτυρος Ζαχαριάδου Νικολάου του Παναγιώτου», στις 27 Σεπτεμβρίου 1936. Πρόκειται για μια τυπική μαρτυρική κατάθεση, που σε καμιά περίπτωση δεν μαρτυρά τις συνθήκες και το περιεχόμενο της ανάκρισης που έγινε.
Ωστόσο, διατηρεί την ιστορική αξία της, αφού είναι το πρώτο ενυπόγραφο κείμενο του Ζαχαριάδη μετά τη σύλληψή του:
«Ερωτ. (Ηρωτήθη δεόντως)
Αποκρ. Την 7.30 μ.μ. ώραν της 17-9-36 κατηρχόμην την οδόν Σκουφά, κατερχόμενος ηρος την Ομόνοιαν; οπότε εν τη διαοταυρώοει ταύτης μετά της οδού Ζωοδόχου Πηγής, με συνέλαβον δυο αστυνομικοί εν πολιτική περιβολή και αφού μου έθεσαν και χειροπέδας με μετήγαγον εις το Τμήμα Ασφαλείας Πειραιώς.
Κατά την σύλληψιν μου δήλωσα ότι ονομάζομαι Κατρής Κυριάκος, οι δε αστ/κες κατά την ενεργηθείααν σωματικήν έρευναν ανεύρον και έν απολυτήριον Στρατού υπό τα αυτά στοιχεία. Επίσης κατά την σύλληψιν μου έφερον διόπτρας με τον αποκλειστικόν σκοπόν της παραλλαγής της φυσιογνωμίας μου. Οι αστυνομικοί όμως δεν επείσθησαν εις τας ανακριβείς προς αυτούς διαβεβαιώσεις μου, προέβησαν εις την σύλληψιν μου.
Κατά την σύλληψιν μου δεν έφερον περίστροφον ή άλλο τι φονικόν όηλον, όπως συνήθως δεν φέρω. Αλλο τι δεν έχω να προσθέσω...»
Δεν άργησε, φυσικά, να εγκριθεί και η εισήγηση για οικονομική επιβράβευση αυτών που συνετέλεσαν στη σύλληψη του Ζαχαριάδη.
Στον φάκελο υπάρχει η απόφαση του ίδιου του υφυπουργού Μανιαδάκη (7-11-1936), που κατανέμει τα χρηματικά ποσά στους ασφαλίτες της δίωξης κομμουνισμού. Αναφέρει χαρακτηριστικά, ανάμεσα στα άλλα:
«Εγκρίνομεν όπως διατεθώσι τρεις μεν χιλιάδ. δραχμ. διά την κατασκευήν εκάστης ενδυμασίας των 13 ως άνω υπαλλήλων της Γεν. Ασφαλείας Πειραιώς, μεγάλως συντελεσάντων εις την σύλληψιν του Ν. Ζαχαριάδη Γεν. Γραμματέως του Κομμουνιστικού Κόμματος εν Ελλάδι και δύο χιλιάδ. δραχμ. διά την κατασκευήν εκάστης ενδυμασίας των 43 υπαλλήλων Γεν. Ασφαλείας Αθηνών και Ειδικής Ασφαλείας των ασχολουμένων με την παρακολούθησιν και δίωξιν Κομμουνισμού...»
Πιο κάτω, στη διαταγή του, ο Μανιαδάκης δεν παραλείπει να απονείμει και τα λίτρα της προδοσίας:
«...Επί τούτους ο Αστυνομικός Δ/ντής Πειραιώς θέλει παραλάβει παρ’ ημών το ποσόν τούτο των δραχμών είκοσι πέντε χιλιάδων ίνα διάθεση ταύτας εις τους συντελέσαντας εις την σύλληψιν του κομμουνιστού Ν. Ζαχαριάδη ιδιώτας. Το ποσόν τούτο θα δικαιολογηθή διά μόνης της αποδείξεως του ώς άνω Αστυν. Δ/ντού».
ΣΤΙΣ ΦΥΛΑΚΕΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ...
Οι διαδικασίες δικαστικής δίωξης του Ζαχαριάδη κινήθηκαν και θα εφαρμοζόταν σχετικά γρήγορα. Για τις αρχές ασφαλείας, όμως, το πρόβλημα που προτάθηκε πλέον ήταν η ασφαλής κράτηση του αρχηγού του ΚΚΕ. Δεν ήταν αδικαιολόγητοι οι φόβοι τους. Ο Ζαχαριάδης, στο παρελθόν, είχε κάνει τρεις επιτυχημένες αποδράσεις. Τώρα ήταν και στην ανώτατη ηγεσία του ΚΚΕ, οπότε και το ενδεχόμενο οργάνωσης νέας απόδρασης δεν ήταν έξω από τις υποψίες της Ασφάλειας. Μεταφέρθηκε στις φυλακές Κέρκυρας, που θεωρούνταν οι πιο σκληρές και ασφαλείς, αλλά διάφορα έγγραφα που βρέθηκαν στον φάκελό του μαρτυρούν ότι υπήρξε μεγάλη κινητοποίηση για την αποτροπή κάθε ενδεχόμενης απόδρασης αλλά και επικοινωνίας του με τον μηχανισμό του ΚΚΕ.
Οι ανησυχίες αυτές είναι πολύ χαρακτηριστικά αποτυπωμένες σε αναφορά του διευθυντή Αστυνομίας Κέρκυρας Καλκάνη προς τη Γενική Ασφάλεια. Στην αναφορά (27-11-1936) δεν περιορίζεται απλώς σε εκτιμήσεις για τη σοβαρότητα της λήψης μέτρων πρόσθετης ασφάλειας, αλλά δίνει και πολύ συγκεκριμένες διαταγές:
«I.- Κατά τας εκάστοτε αφίξεις ατμοπλοίων του εσωτερικού και εξωτερικού να ενεργήται συστηματικός και αθόρυβος έλεγχος παντός υπόπτου ατόμου.
II - Οι ενταύθα κομμουνισταί να τεθώσιν υπό έτι αυστηροτέραν επίβλεψιν.
III. - Να δοθώσιν πλήρη τα στοιχεία των κρατουμένων εις τον επί της λογοκρισίας των επιστολών Υπαστυνόμον με την εντολήν όπως ούτος πάσαν επιστολήν απευθυνομένην αυτοίς παραδίδη προς λογοκρισίαν εις τον Διοικητήν του Τμήματος Αστυνόμον κ. Ρακιντζήν Θεόδωρον, όστις μετά την λογοκρισίαν και εφ’ όσον το περιεχόμενον της λογοκριθείσης επιστολής δεν είναι ύποπτον να την αποστέλη εις την Δ/σιν των Φυλακών διά την επίδοσιν εις τον προς όν αύτη απευθύνεται αναγράφον επ’ αυτής την λέξιν ελογοκρίθη και κάτωθι ταύτης την υπογραφήν του.
IV. - Υπό του αυτού Αστυνόμου θα λογοκρίνονται και αι υπό των κρατουμένων κομμουνιστών αποστελλόμεναι επιστολαί, άς θα αποστέλλη αυτώ ο κ. Διευθυντής των Φυλακών μετά την υπ’ αυτού ενεργουμένην λογοκρισίαν, διά τους εν τω κινοποιηθέντι και ημίν, προς την Δ/νσιν των Φυλακών υπ’ αριθ. 1029/204/14 της 26-ΧΙ-36 εγγράφου μας εκτιθεμένους λόγους.
V. - Πας τις όστις καθ’ οιονδήποτε τρόπον ήθελεν εκδηλώσει την επιθυμίαν να επισκευθή τους κρατουμένους να υποβάλλεται εις λεπτομερή εξέτασιν προς εξακρίβσιν του σκοπού της επισκέψεώς του.
Πάσα επικοινωνία, είτε μεταξύ των, είτε μετά τρίτων, απαγορεύεται.
Πας τις μεταβαίνων εις τας Φυλακάς προς επίσκεψή των δέον να κρατήται παρά της υπηρεσίας των Φυλακών και να παραδίδηται Υμίν προς εξέτασιν.
Προς τον σκοπόν τούτον να έλθη εις συνεννόησιν ο κ. Διοικητής του Τμήματος με τον κ. Διευθυντήν των Φυλακών.
VI - Παν έντυπον (εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία κ,λπ.) όπερ θα αποστέλληται αυτοίς Ταχυδρομικώς θα κατάσχηται.
VII. - Γενικώς να ευρίσκεσθε εις συνεχή επικοινωνίαν με την Διεύθυνσιν των Φυλακών και να λαμβάνητε από κοινού με ταύτην παν μέτρον σχετικόν με την πρόληψιν απόπειρας αποδράσεως των κρατουμένων.
VIII. - Πάσα πληροφορία σας σχετική με τους εν λόγω κομμουνιστής δέον να αναφέρηται ημίν αμέσως.
IX. - Υπό το πνεύμα της παρούσης ο κ. Διοικητής του Τμήματος να εδώση τας δέουσας διαταγάς ου μόνον προς τους υπαλλήλους τους εντεταλμένους την παρακολούθησιν των κομμουνιστών, αλλά και προς άπαντας τους υπαλλήλους του Τμήματός του οίτινες εκ παραλλήλου προς τα ειδικά τιθέμενα αυτοίς καθήκοντά των να έχωσιν υπ’ όψιν των και το καθήκον τούτο της προλήψεως πάσης απόπειρας αποδράσεως των εν λόγω κομμουνιστών, διότι ως ανωτέρω εκτίθεται τούτο αποτελεί και καθήκον παντός Ελληνος».
II - Οι ενταύθα κομμουνισταί να τεθώσιν υπό έτι αυστηροτέραν επίβλεψιν.
III. - Να δοθώσιν πλήρη τα στοιχεία των κρατουμένων εις τον επί της λογοκρισίας των επιστολών Υπαστυνόμον με την εντολήν όπως ούτος πάσαν επιστολήν απευθυνομένην αυτοίς παραδίδη προς λογοκρισίαν εις τον Διοικητήν του Τμήματος Αστυνόμον κ. Ρακιντζήν Θεόδωρον, όστις μετά την λογοκρισίαν και εφ’ όσον το περιεχόμενον της λογοκριθείσης επιστολής δεν είναι ύποπτον να την αποστέλη εις την Δ/σιν των Φυλακών διά την επίδοσιν εις τον προς όν αύτη απευθύνεται αναγράφον επ’ αυτής την λέξιν ελογοκρίθη και κάτωθι ταύτης την υπογραφήν του.
IV. - Υπό του αυτού Αστυνόμου θα λογοκρίνονται και αι υπό των κρατουμένων κομμουνιστών αποστελλόμεναι επιστολαί, άς θα αποστέλλη αυτώ ο κ. Διευθυντής των Φυλακών μετά την υπ’ αυτού ενεργουμένην λογοκρισίαν, διά τους εν τω κινοποιηθέντι και ημίν, προς την Δ/νσιν των Φυλακών υπ’ αριθ. 1029/204/14 της 26-ΧΙ-36 εγγράφου μας εκτιθεμένους λόγους.
V. - Πας τις όστις καθ’ οιονδήποτε τρόπον ήθελεν εκδηλώσει την επιθυμίαν να επισκευθή τους κρατουμένους να υποβάλλεται εις λεπτομερή εξέτασιν προς εξακρίβσιν του σκοπού της επισκέψεώς του.
Πάσα επικοινωνία, είτε μεταξύ των, είτε μετά τρίτων, απαγορεύεται.
Πας τις μεταβαίνων εις τας Φυλακάς προς επίσκεψή των δέον να κρατήται παρά της υπηρεσίας των Φυλακών και να παραδίδηται Υμίν προς εξέτασιν.
Προς τον σκοπόν τούτον να έλθη εις συνεννόησιν ο κ. Διοικητής του Τμήματος με τον κ. Διευθυντήν των Φυλακών.
VI - Παν έντυπον (εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία κ,λπ.) όπερ θα αποστέλληται αυτοίς Ταχυδρομικώς θα κατάσχηται.
VII. - Γενικώς να ευρίσκεσθε εις συνεχή επικοινωνίαν με την Διεύθυνσιν των Φυλακών και να λαμβάνητε από κοινού με ταύτην παν μέτρον σχετικόν με την πρόληψιν απόπειρας αποδράσεως των κρατουμένων.
VIII. - Πάσα πληροφορία σας σχετική με τους εν λόγω κομμουνιστής δέον να αναφέρηται ημίν αμέσως.
IX. - Υπό το πνεύμα της παρούσης ο κ. Διοικητής του Τμήματος να εδώση τας δέουσας διαταγάς ου μόνον προς τους υπαλλήλους τους εντεταλμένους την παρακολούθησιν των κομμουνιστών, αλλά και προς άπαντας τους υπαλλήλους του Τμήματός του οίτινες εκ παραλλήλου προς τα ειδικά τιθέμενα αυτοίς καθήκοντά των να έχωσιν υπ’ όψιν των και το καθήκον τούτο της προλήψεως πάσης απόπειρας αποδράσεως των εν λόγω κομμουνιστών, διότι ως ανωτέρω εκτίθεται τούτο αποτελεί και καθήκον παντός Ελληνος».
Παρά τη διεθνή κινητοποίηση των κομμουνιστικών κομμάτων, ο Ζαχαριάδης οδηγήθηκε σε δίκη, κατηγορούμενος για την υπόθεση Γεωργοπαπαδάκου. Για τη μεταφορά του από την Κέρκυρα και για τη διαδικασία της δίκης έγινε συστηματική προετοιμασία και πάρθηκαν αυστηρά μέτρα ασφαλείας.
Με την πολιτική δράση των κομμουνιστών να βρίσκεται πλέον στην παρανομία και με ανίσχυρη νομική προστασία, όπως ήταν φυσικό, το αποτέλεσμα της δίκης ήταν προδιαγεγραμμένο.
Ετσι κι αλλιώς για τις αρχές ασφαλείας και για το καθεστώς του Μεταξά γενικότερα, σημασία είχε ο απόλυτος περιορισμός της δράσης του Ζαχαριάδη. Στον φάκελό του υπάρχει το παρακάτω απόσπασμα από το Βούλευμα με το οποίο καταδικάστηκε ο ηγέτης του ΚΚΕ:
«Το Δικαστήριον των εν Πειραιεί Συνέδρων
Διάταύτα
«Καταδικάζει τον διά της ετυμηγορίας των ενόρκων κηρυχθέντα ένοχον συνέργειας επί ανεραίση πράξεως λαβούσης χώραν εν Αθήναις την 27 Δ/βρίου 1926 κατηγορούμενον Νικόλ. Π. Ζαχαριάδη γεννηθέντα εις Αδριανούπολιν και κατοικούντα εν Αθήναις ετών 33 γεωπόνον και χριστιανόν ορθόδοξον, εις την ποινήν της ειρκτής των εννέα (9) ετών και εις τα της δίκης έξοδα και τέλη εισπρακτέα και διά προσωπικής του κρατήσεως.
»Αφαιρείτον από 18 Ιουνίου 1928-11 Μαΐου 1929 και από 17 Σ/βρίου 1936 μέχρι σήμερον χρόνον προφυλακίσεώς του ανερχομένων εις 14 μήνας και 15 ημέρας και ορίζει υπόλοιπον χρόνον ποινής αυτού από σήμερον αρχομένης ειρκτήν επτά (7) ετών, εννέα (9) μηνών και δεκαπέντε (15) ημερών [...] Εν Πειραιεί τη 23 Δ/βρίου 1936».
Η περίοδος φυλάκισης του Νίκου Ζαχαριάδη στο κάτεργο της Κέρκυρας είναι αποτυπωμένη στον φάκελό του με σειρά εγγράφων υπηρεσιακού χαρακτήρα. Μία καταδίκη του σε 41/2 χρόνια φυλάκιση με βάση το ιδιώνυμο, οι συγχωνεύσεις ποινών, οι αιτήσεις από διάφορες υπηρεσίες για αποστολή φωτογραφιών του και δελτίων δράσης μαρτυρούν το έντονο ενδιαφέρον για την τύχη του Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ.
Ο φάκελος έχει ακόμη και κάποιες ανώνυμες επιστολές που στάλθηκαν για την απελευθέρωσή του καθώς και κάποια έγγραφα που αφορούν την καθημερινή διαβίωσή του (λήψη αλληλογραφίας και δεμάτων, ιατρική παρακολούθηση κ.λπ.). Φυσικά δεν υπολείπονται και νέες υπηρεσιακές παροτρύνσεις για λήψη μέτρων αποτροπής κάθε προσπάθειας απόδρασης.
Το πιο ενδιαφέρον ίσως από τα τελευταία είναι μία αναφορά του αστυνομικού διευθυντή Πειραιώς Βασιλόπουλου (στις 3 Ιουλίου 1937), η οποία μιλάει για πληροφορίες που υπάρχουν σχετικές με σχεδιαζόμενη απόδραση του Ζαχαριάδη. Η αναφορά αυτή λέει χαρακτηριστικά:
«Λαμβάνω την τιμήν ν' αναφέρω ότι το Κομμουνιστικόν Κόμμα, βλέπον ότι, τινά των στελεχών του, σοβαρός κατέχοντα θέσεις εν τη ιεραρχία του Κόμματος αποκηρύσσουν τας αρχάς των, απεφάσισεν όπως καταβάλει προσπάθειας διά την απόδρασιν εκ των φυλακών του Αρχηγού του Νικολάου Ζαχαριάδη και προς τον σκοπόν τούτον πρόκειται να διαθέση 4.000.000 δραχμάς διά την δωροδοκίαν των φυλάκων».
Ο ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Ο Νίκος Ζαχαριάδης μεταφέρθηκε από την Κέρκυρα στην Αθήνα τον Ιανουάριο του 1940. Οι μέχρι τότε αιτήσεις του για θεραπεία των δοντιών του μένανε στα αζήτητα.
Ο Μανιαδάκης αποφάσισε να τον φέρει στην Αθήνα, στο πλαίσιο των σχεδιασμών που είχε δρομολογήσει με τη δημιουργία της Προσωρινής Διοίκησης.
Αυτά, φυσικά, δεν καταγράφονται στον φάκελο. Ούτε μία αναφορά δεν υπάρχει. Η μεταφορά του έγινε με πρόσχημα τη θεραπεία των δοντιών του, αλλά είχε σκοπό την εμπλοκή του Ζαχαριάδη στους σχεδιασμούς της Ασφάλειας. Ισως γι' αυτό του δόθηκε και η δυνατότητα να επικοινωνήσει με τους δικούς του.
Στον φάκελο υπάρχει αντίγραφο επιστολής του προς τη μητέρα του, Ερατώ, που στάλθηκε τρεις ημέρες μετά την έλευσή του στην Αθήνα:
«Αθήνα 27-1-40
Αγαπητή μου μητέρα
θα ξαφνιαστήτε πέρνοντας το γράμμα μου αυτό. Βρίσκομαι στην Αθήνα εδώ και 3 μέρες. Τα γράμματά σας τα πήρα και σας απαντώ απτό κατάστημα της Γενικής ασφαλείας Αν μπορούσατε να ρθείτε δεν θήταν άσχημα. Θα γλυτώνατε ίσως για φέτο άλλα ταξείδια. Πάντως θέλω να μου στείλετε 500 δραχ. γιατί εδώ μου χρειάζονται. Να μου γράψετε αμέσως Από υγεία είμαι πολύ καλά. Σας φιλώ. Νίκος».
Παρότι ο Ζαχαριάδης περίμενε ότι θα επιστρέψει στην Κέρκυρα, η παραμονή του στα κρατητήρια της Γενικής Ασφάλειας αποδείχτηκε μόνιμη. Είναι γνωστό πλέον ότι όλο αυτό ήταν μέσα στους σχεδιασμούς του Μανιαδάκη για απόλυτο έλεγχο των μηχανισμών του ΚΚΕ.
Στον φάκελο υπάρχουν κάποια έγγραφα από αυτή την περίοδο, που αφορούν μόνο ζητήματα διαβίωσης του κρατούμενου (τροφοδοσία κ.λπ.), αλλά και ακόμη ένα αντίγραφο επιστολής του Ζαχαριάδη στην πρώτη γυναίκα του (τη Μάνια Νοβάκοβα) και στον γιο του, Κύρο.
Η επιστολή αυτή (19 Αυγούστου 1940) πέρασε φυσικά από τον έλεγχο των αρχών ασφαλείας και εγκρίθηκε η αποστολή της από τον ίδιο τον Μανιαδάκη. Ελεγε:
«Αγαπητοί μου Μάνια και Κύρο, Μου είπαν ότι βρίσκεσθε στη Μόσχα. Αν λοιπόν το γράμμα μου αυτό το πάρετε να μου γράψετε αμέσως. Θάταν πιο καλά, αν μπορούσατε να ρθείτε να σας δω. Με την αεροπορική συγκοινωνία Αθήνας-Σόφιας-Μόσχας. Το πράγμα αυτό είναι σήμερα εύκολο. Εγώ είμαι καλά. Από έξι μήνες βρίσκομαι εδώ στα κρατητήρια της Γενικής ασφάλειας
Λοιπόν περιμένω νέα σας. Αν αποφασίστε για ταξείδι θα πρέπει να ζητείστε θεώρηση διαβατηρίου απ την ελληνική Πρεσβεία Μόσχας. Πιστεύω να σας δώσουν. Εγώ θάθελα πολύ να σας δω. Τίποτα άλλο. Χαιρετισμούς σ’ όλους τους γνωστούς. Σας φιλώ. Νίκος. 19-VIII-40».
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Δημοσίευση σχολίου