{[['
']]}
']]}
Η περίοδος έχει βαριά σκιά, που δεν αρχίζει στις 28 Οκτωβρίου 1940 αλλά έχει ρίζες νωρίτερα, στη μεταξική δικτατορία, και δεν τελειώνει στην απελευθέρωση στις 12 Οκτωβρίου 1944, καθώς η -αναπόφευκτη ουσιαστικά και εν πολλοίς καλά προετοιμασμένη- ένοπλη αναμέτρηση των Δεκεμβριανών άφησε ισχυρό το στίγμα της στη συνέχεια.
Καθοριστική για τις εξελίξεις ήταν η μάχη της Αθήνας τον Δεκέμβρη του ’44 που επέφερε τη Συνθήκη της Βάρκιζας, ενώ προκλήθηκαν αλυσιδωτές αντιδράσεις με την εξάπλωση της «λευκής τρομοκρατίας», την αποχή του ΕΑΜ από τις εκλογές και το ξέσπασμα του Εμφυλίου.
Γεγονότα που καθόρισαν την ελληνική πολιτική και κοινωνική εξέλιξη μέχρι την πτώση του μετεμφυλιακού καθεστώτος με τη μεταπολίτευση.
Αυτές οι εξελίξεις καθόρισαν το πώς και πότε θα γίνονται οι εορτασμοί. Οι δωσίλογοι βαφτίστηκαν πυλώνες του έθνους στην αντικομμουνιστική υστερία που είχε καταλάβει όλο το δυτικό ημισφαίριο τον πρώτο καιρό του Ψυχρού Πολέμου- οι ένοπλοι δωσίλογοι, που δολοφονούσαν αντιστασιακούς και ομήρους στην Κατοχή και τρομοκρατούσαν αριστερούς, έχοντας ξεπλυθεί από τα κρίματά τους στο ποτάμι του αντικομμουνισμού, πέρασαν αμέσως στις τάξεις του εθνικού στρατεύματος ή σε παραστρατιωτικές ομάδες - η συμπόρευση κρατικών και παρακρατικών μηχανισμών άφησε αιματηρά στίγματα ολόκληρη τη μετεμφυλιακή περίοδο με κορωνίδα ανωμαλίας τη χούντα του ’67· τα υπόγεια δίκτυα των μαυραγοριτών μοίρασαν την αμερικανική βοήθεια -τον νέο «αφέντη» στην περιοχή- συσσωρεύοντας πλούτη που «επενδύθηκαν» καταλλήλως δημιουργώντας νέα τζάκια στη θέση όσων παλιών καταστράφηκαν στην Κατοχή και παράλληλα με εκείνα που διασώθηκαν πατώντας σε «γκρίζες» ζώνες.
Ολοι αυτοί, πολιτικός κόσμος, επιχειρηματίες, ο «ανήσυχος» στρατός, πώς θα μπορούσαν να ανεχτούν τη γιορτή της απελευθέρωσης της χώρας;
Θα μπορούσαν να αναγνωρίσουν την αντίσταση των ηττημένων στον Εμφύλιο; Τουναντίον. Σε κάθε λογής κατακάθι των μαύρων χρόνων (χίτες, ΠΑΟτζήδες, ταγματασφαλίτες κ.ά.) δινόταν σύνταξη αντιστασιακού, αναγνωριζόταν μια ανύπαρκτη δράση εναντίον των κατοχικών δυνάμεων.
Φιλοναζιστές κρατούσαν θέσεις ζηλευτές σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, έδιναν τα ονόματα «επιφανών» από δαύτους σε δρόμους για να μείνει η μνήμη τους αιώνια. Οι πολιτικοί απόγονοι του Μεταξά φρόντισαν να τον μνημονεύουν, ανάγοντάς τον σε ηγέτη που εκστόμισε ένα όχι» το οποίο ή θα έλεγε ή θα έπεφτε.
Και έτσι περνούσαν τα χρόνια μέχρι το 1982 που αναγνωρίστηκε επισήμως -με όλα τα στραβά της, αλλά αναγνωρίστηκε- η εθνική αντίσταση, για να δικαιωθούν εν μέρει οι άφατες θυσίες της κατοχικής περιόδου.
Στη συλλογική μνήμη όμως δεν πέρασε, δεν εγγράφηκε μια ημέρα τιμής σε όσους αγωνίστηκαν για να απελευθερωθεί από τα δεσμά της ξενοκρατίας τούτος ο τόπος. Ηταν κοντά τα Δεκεμβριανά και προκαλούσαν ηλεκτροπληξία σε όποιον άγγιζε το ζήτημα.
* * *
Ο διχασμός στην Ελλάδα είναι σχεδόν σύμφυτος με την πολιτική ζωή. Τον ζούμε από τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα. Ειδικά η δεκαετία του 1940 άνοιξε μια χαράδρα στην πολιτική και κοινωνική ζωή που ακόμη ρουφά σαν χοάνη αντιδράσεις και μηνύματα.
Μετεμφυλιακά το κράτος έκοψε κι έραψε την κόκκινη προβιά σε κοστούμι της εθνικοφροσύνης. Οχι μόνο δεν άφηναν σε χλωρό κλαρί κάθε λογής αριστερό -είτε ήταν είτε όχι- αλλά φρόντιζαν να τον εξοντώνουν κυριολεκτικά όποτε μπορούσαν.
Αυτό πέρασε και στην απόδοση της ιστορίας της εποχής, στη μαύρη προπαγάνδα και τη συλλογική μνήμη.
Το 1981 έτρεμαν οι «εθνικώς σκεπτόμενοι» μην τους πάρουν τα σπίτια, κάτι που επαναλαμβάνεται ακόμη και σήμερα - τι κι αν οι πολιτικές διαχείρισης πόρρω απείχαν από επαναστατικές διακηρύξεις και βαθιές πολιτικές και κοινωνικές τομές, το φάντασμα που έβλεπαν ήταν πάντα κόκκινο.
Ετσι φτάσαμε να βλέπουμε και να ακούμε από αντιπροέδρους και άλλους κοινοβουλευτικούς της συντηρητικής παράταξης αντικομμουνιστικά τσιτάτα του ’50 και του '60, ενώ ξεπρόβαλαν από τους υπονόμους της ιστορίας οι μπρουτάλ αντικομμουνιστές νοσταλγοί των Ταγμάτων και των εθνικοσοσιαλιστών.
Ακόμη και σήμερα ο δημόσιος λόγος έχει αναφορές στον Εμφύλιο, ενώ η αναθεωρητική ιστοριογραφία έχει βγάλει κομπιουτεράκι και μετράει κόκκινη βία εις βάρος της μαύρης - μια στοχευμένη έρευνα που η ερμηνεία και τα συμπεράσματά της προτρέχουν της επιστημονικής μελέτης.
Σε αυτό το περιβάλλον είναι σκόπιμο όχι μόνο να υπενθυμιστεί ο διακριτός ρόλος του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ αλλά και να προβληθεί το σκοτεινό κομμάτι των μηχανισμών που επιχειρούν διαρκώς να διαβάλλουν την αντίσταση καθώς και να εορταστεί επισήμως η οκτωβριανή απελευθέρωση του 1944, όταν όλος ο επίσημος αστικός κόσμος είχε βρεθεί στην ασφάλεια του Κάιρου και ο λαός πάλευε μόνος με όλες τις δυνάμεις του να επιβιώσει και να διώξει τους λογής κατακτητές.
Μια στάση διδακτική, θα μπορούσε να πει κανείς, η οποία σκοπίμως αποφεύγεται από την κρατική μηχανή.
Των Θανάση Καραμπάτσου και Παναγιώτη Φρούντζου - "Documento"
Δημοσίευση σχολίου