{[['
']]}
']]}
Στο στόχαστρο ο Παπαδόπουλος
Είναι πιθανόν ότι αρχικό κίνητρο της πλεκτάνης που έστησε ο Παπαδόπουλος ήταν να μετατοπιστεί η έρευνα από τις δικές του ευθύνες πλημμελούς
συντήρησης των υλικών της μονάδας του, άλλα και να υπάρξει αντιπερισπασμός στην
παραπομπή του για την υπόθεση «Περικλής».
Μπορούμε επίσης να υποθέσουμε βάσιμα
ότι η κίνηση είχε και μια ευρύτερη στόχευση, ρίχνοντας νερό στο μύλο της
υστερίας περί «διεισδύσεως ανατρεπτικών στοιχείων» στο στράτευμα και κλιμακώνοντας
την αντιπαράθεση πού είχε εγκαινιαστεί ένα μήνα νωρίτερα με την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ.
Κάνοντας ωστόσο τον πρώτο απολογισμό του, ένα μόλις δεκαπενθήμερο μετά την
εντυπωσιακή δημοσιοποίηση του θέματος, τα πράγματα δεν πρέπει να φαίνονταν
ρόδινα για τον φιλόδοξο αντισυνταγματάρχη.
Η κατεδάφιση και η συνακόλουθη γελοιοποίηση της σκευωρίας
υπήρξε ραγδαία, συνοδευόμενη από μια ευρύτατη αρνητική δημοσιότητα γύρω από τον
ίδιο τον Παπαδόπουλο και το παρελθόν του. Ήδη στις 12 'Ιουνίου, η εφημερίδα
Έθνος συνόδευε τον κεντρικό της τίτλο για το «σαμποτάζ - ή δήθεν σαμποτάζ», με
τους υπότιτλους: «Ό διοικητής τής μονάδος συνεργάτης του κ. Νάτσινα. Υπηρετεί
εις ΚΥΠ έπί EPE καί ήτο "στρατοκράτης"», ενώ στη συνέχεια επισήμαινε:
«Ο ταγματάρχης Παπαδόπουλος εθεωρείτο υπό τών συναδέλφων του ώς εκκολαπτόμενος
Νάσερ, όχι διά τάς πολιτικός πεποιθήσεις του, διότι ανήκει εις τήν άκραν
Δεξιάν, άλλα διότι είχε στρατοκρατικάς βλέψεις».
Ανάλογα δημοσιεύματα ακολούθησαν τις επόμενες ήμερες: «Μέλος
τής επιτροπής του σχεδίου "Περικλής" καί στέλεχος τής ΚΥΠ έπί
Καραμανλή ό άνακαλύψας τήν δολιοφθοράν» (Μακεδονία, 13 Ιουνίου). «Διοικητής τής
μονάδας είναι παλαιός συνεργάτης του κ. Νάτσινα στην ΚΥΠ καί προσωπικός φίλος
του αρχηγού τής EPE κ. Κανελλοπούλου» 50 (Η Αυγή, 13 Ιουνίου), κοκ., με αποκορύφωμα
το πρωτοσέλιδο του Βήματος (25 Ιουνίου): «"Ενας επικίνδυνο άνθρωπος είς
μίαν νευραλγικήν θέσιν: Ό Αντ/χης Παπαδόπουλος χαλκεύει "συνωμοσίας"
- Τό άπίστευτον πόρισμα διά του οποίου κατεσκευάσθη ή ανύπαρκτος
"δολιοφθορά". Ό αρμόδιος τεχνικός εύρε φυσιολογικήν τήν βλάβην, άλλ'
ό δαιμόνιος άντ/ρχης κατεσκεύασε "σαμποτάζ"».
Ή ιστορική ομιλία του
Είναι σχεδόν αδύνατο να αποφύγει κάποιος τον πειρασμό της
αναφοράς στην πολυσυζητημένη -και προφητική- ομιλία του 'Ηλία Ηλιού στη Βουλή.
Ή, για να είμαστε ακριβέστεροι, στις δύο διαδοχικές ομιλίες, δεδομένου ότι της
γνωστότερης -και πληρέστερης- της 23 'Ιουνίου 1963, προηγήθηκε μια άλλη στις 17
του μηνός.
Εκτός από το ενδιαφέρον της μεταξύ τους σύγκρισης, το ζήτημα έχει και
ουσιαστική πολιτική σημασία, καθώς η μεν ύστερη πραγματοποιήθηκε όταν η
κατάρρευση της σκευωρίας ήταν πλέον πασιφανής, ενώ η αρχική εκφωνήθηκε όταν τα
δεδομένα ήταν ακόμη συγκεχυμένα.
Στην πρώτη αυτή παρέκβαση, που έγινε στο
πλαίσιο της συζήτησης για την παραγραφή των αδικημάτων των κυβερνήσεων της EPE,
αναφερόμενος στα φαινόμενα κρίσης εξουσίας, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της
ΕΔΑ παρατήρησε, μεταξύ των άλλων: «Τό ίδιον συμβαίνει καί μέ τό μέγα θέμα πού
έξέσπασε τήν εβδομάδα αυτήν άπό τους προβοκάτορας» ... «Ό κύριος 817760, δηλαδή
ό αντισυνταγματάρχης ό όποιος είς τό σχέδιον "ΠΕΡΙΚΛΗΣ" ήτο ό κλειδοκράτωρ
δι’ αυτού του αριθμού τηλεφώνου, τό δεξί χέρι του τότε αρχηγού τής ΚΥΠ Νάτσινα,
συνέταξεν έν έγγραφον γνωσθέν είς τόν άντιπολιτευόμενον τήν Κυβέρνησιν τύπον
πρίν γνωσθή άπό τήν Κυβέρνησιν, καί πίσω άπό τήν πλάτην τής Κυβερνήσεως
έκίνησεν όλόκληρον τόν κρατικόν μηχανισμόν και συνελήφθησαν ίδιώται εις τά
τέσσαρα πέρατα τής Έλλάδος» 51 ...
«'Εάν λοιπόν σήμερον γίνεται αυτή ή σειρά
συλλήψεων παρά τό Σύνταγμα καί ή παράδοσις εις τάς στρατιωτικάς αρχάς, διατί
αύριον ένας άλλος, ή ό ίδιος ό κ. 817760, δέν θά γράφη ένα πόρισμα -χαρτί καί
στυλογράφον έχει- διά 500 καί διά 10.000 πολίτας;» ... «Κύριοι συνάδελφοι δέν
ημπορώ νά είπω τίποτε έπί τής ουσίας. Δέν ήξεύρω έάν υπάρχει απλή πρόκλησις άνευ
φθοράς τινός ή έάν ή πρόκλησις συνδυάζεται μέ φθοράν οιανδήποτε» ... «'Εάν
υπάρχει οιαδήποτε φθορά αναζητήσατε την άλλου, αναζητήσατε έάν τήν φθοράν αυτήν
οί ίδιοι οι προβοκάτορες τήν έκαμαν, αναζητήσατε την εις ξένους δακτύλους» ...
«αναζητήσατε την -είς τόν Έβρον έλαβε χώραν καί είναι γνωστόν τό έπίπεδον τών
σχέσεων μέ τήν Τουρκίαν- αναζητήσατε την εις τουρκικόν δάκτυλον, αναζητήσατε
την οπουδήποτε άλλου, άλλα τό μόνον πού δέν ημπορείτε διότι δέν υπάρχει, διότι
είναι έσχατη συκοφαντία, νά τήν αναζητήσετε είς τήν άριστεράν»52
Ενώ, όπως βλέπουμε, στην πρώτη του παρέμβαση ο Η. Ηλιού άφηνε ανοικτό το ενδεχόμενο να υπήρξε πράγματι σαμποτάζ, στη δεύτερη μιλούσε
γνωρίζοντας πέραν πάσης αμφιβολίας ότι επρόκειτο περί σκευωρίας και ενώ η
στρατιωτική δικαιοσύνη είχε ήδη απολύσει τους συλληφθέντες πολίτες: «Ό
αντισυνταγματάρχης Παπαδόπουλος, ό ύπ' αριθμ. 817760 πραξικοπηματίας του
σχεδίου "ΠΕΡΙΚΛΗΣ", ή δεξιά χείρ τοΰ Νάτσινα, σκηνοθετεί δολιοφθοράν
είς τόν "Εβρον»... «σκηνοθετεί δολιοφθοράν 2 τζίπς μέ ένα κατσαβίδι ώς
όργανον τής δολιοφθοράς, συντάσσει έν πόρισμα, τό γνωστοποιεί είς τόν τύπον τής
EPE μίαν ήμέραν προτού τό κοινοποιήσει είς τήν Κυβέρνησιν, κινητοποιεί πίσω άπό
τήν πλάτη τής Κυβερνήσεως τόν άστυνομικόν μηχανισμόν καί συλλαμβάνει δεκάδα
πολιτών, συλλαμβάνει 3-5 στρατιώτας καί αποσπά άπό τους στρατιώτας όμολογίαν,
έλεγχθείσαν έκ τών υστέρων ώς ψευδή. Καί ερωτώ τήν Κυβέρνησιν: ποίος ασκεί τήν έξουσίαν
εις αυτόν τόν τόπον; Πώς περί οιουδήποτε κ. Παπαδοπούλου υπάρχει τό τεκμήριον
τής αληθείας καί είς βάρος δεκάδων ελευθέρων πολιτών τό τεκμήριον τής ένοχης,
ώστε νά άρκή νά σύνταξη ένα χαρτί ό κ. Παπαδόπουλος, διά νά συλληφθούν νύκτωρ
άπό τά σπίτια των είς τά τέσσαρα άκρα τής Ελλάδος 10 πολίται, νά τεθούν εϊς
άπομόνωσιν, νά κινδυνεύσουν νά υποστούν τά γνωστά καί συνηθισμένα» ...
«βασανιστήρια, διά νά έλεγχθή ύστερα ότι όλα αυτά ήταν πομφόλυξ; Καί άν αΰριον,
ένα νέον πόρισμα κατονομάση όχι 10, άλλα 500, 1.000, 10.000 πολίτας, είναι
δυνατόν νά συγκλονισθή τό καθεστώς τών δημοσίων ελευθεριών» ... «τό καθεστώς
τών δικονομικών καί συνταγματικών εγγυήσεων καί είναι δυνατόν μέ αυτόν τόν
τρόπον νά ξεναεγκαθιδρυθή τό βασίλειον τοΰ φόβου είς αυτόν τόν τόπον, έπί τή
βάσει οιασδήποτε αυθαιρέτου ενεργείας οιουδήποτε κ. Παπαδοπούλου;» ... «Καί
ερωτώ, τέλος, ποία μέτρα ελήφθησαν εναντίον αύτοΰ τοΰ έμπρηστοΰ, εναντίον αύτοΰ
τοΰ προβοκάτορα;»... «Πώς θά εμποδίσετε τόν οιονδήποτε προβοκάτορα στρατοκράτην
μέλος Χούντας»... «κατονομάζοντα είς ένα χαρτί 5 ή 10.000 ονόματα, πώς θά τόν
εμποδίσετε νά συγκλονίση μίαν νύκτα τήν χώραν μέ όμαδικάς συλλήψεις;».53
Τελικώς, την 21η Απριλίου 1967 συνελήφθησαν 8.270 πολίτες,
μεταξύ των οποίων και ο Ηλίας Ηλιου 54.
Το τηλεγράφημα Βλασακούδη
Λιγότερο γνωστή άλλα εξίσου αποκαλυπτική και προφητική
υπήρξε η παρέμβαση του βουλευτή της Ενωσης Κέντρου στον Εβρο, Απόστολου
Βλασακούδη, ο οποίος στις 14 'Ιουνίου απέστειλε ανοικτό τηλεγράφημα προς τον
πρωθυπουργό, τον υπουργό και τον υφυπουργό 'Εθνικής Αμύνης:
«Από τύπον έπληροφορήθημεν σκευωρίαν EPE περί δολιοφθοράς
σημειωθείσης είς μονάδα έν "Εβρω ΣΤΟΠ Διοικητής μονάδος ένθα φέρεται ότι
έσημειώθη ή δολιοφθορά τυγχάνει ό Αντισυνταγματάρχης Παπαδόπουλος όστις άπό άφίξεώς
του άκριτικήν περιοχήν Εβρου δημόσια δηλοί ότι θά κυβέρνηση τήν Ελλάδα
καταφερόμενος κατά τής Κυβερνήσεως ΣΤΟΠ Ούτος προϋπηρέτησε έπί EPE είς τήν ΚΥΠ
καί υπηρέτησε τήν Κυβέρνησιν τής EPE ΣΤΟΠ» ... «Πρό δεκαπενθημέρου διέρευσε καί
έκυκλοφόρησε φήμη ότι λίαν συντόμως θά έκδηλωθή είς στρατιωτικήν μονάδα Εβρου
σαμποτάζ όπερ θά άποδοθή είς αριστερούς ΣΤΟΠ Παρακαλώ διαταχθή έρευνα έξακρίβωσιν
ανωτέρω ΣΤΟΠ Σημειώσατε ότι άπό άφίξεως Άντ/ρχου Παπαδοπούλου άκριτικήν
περιοχήν Εβρου κύμα φοβίας έξαπελύθη»55.
Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι οι δύο προσεγγίσεις
διασταυρώνονται αν και ξεκινούν από τελείως διαφορετικές αφετηρίες, καθώς ο μεν Ηλιού μιλούσε με βάση τη γενική ανάλυση της πολιτικής κατάστασης και, προφανώς,
την ειδική εσωτερική γνώση πού διαθέτει για το πλαίσιο δράσης της Αριστεράς
(συμπεριλαμβανομένου του ΚΚΕ) κατά την επίμαχη περίοδο 56, ενώ ο Βλασακούδης
κατήγγειλε με βάση κυρίως την τοπική εικόνα που είχε ως βουλευτής της
περιοχής 57.
Καταγγελίες περί βασανιστηρίων
Μπορεί μεν τα περί εμπλοκής του Παπαδόπουλου στο σχέδιο
«Περικλής» να είχαν δει το φως της δημοσιότητας ήδη προ τεσσάρων μηνών, λίγοι
ωστόσο είχαν δώσει τότε προσοχή στο όνομα ενός άγνωστου αντισυνταγματάρχη που παρίστατο ως γραμματέας στις συσκέψεις, όταν υπήρχαν τόσα μεγαλύτερα «ψάρια»
γύρω (Καρδαμάκης, Νάτσινας, Γωγούσης κτλ.). Τώρα όμως ο προβολέας έπεφτε επάνω σε
εκείνον που, επιπλέον, για πρώτη φορά συνεδέετο δημοσίως με το προσωνύμιο
«Νάσερ». Την ίδια στιγμή προσθέτονταν στο ενεργητικό του νέα στίγματα,
ξεκινώντας από την κατηγορία της διοχέτευσης στις δεξιές εφημερίδες των περί
«δολιοφθορών»58 και φθάνοντας ως τα βασανιστήρια.
Πράγματι, τα περί κακοποίησης των «υπόπτων» είχαν έρθει στο
φως αρκετά νωρίς και στις 22 Ιουνίου οι περισσότερες εφημερίδες αναφέρονταν
σχετικά. Ή Ελευθερία επισήμαινε ότι «ύπήρχον πληροφορίαι καί ήδη διαγράφονται
ενδείξεις ότι αι όμολογίαι [των στρατιωτών] άπεσπάσθησαν διά τής χρήσεως βίας»,
ενώ ή Μακεδονία σημείωνε ότι «ή άνάκρισις στρέφεται καί εναντίον του
άντισυνταγματάρχου κ. Γ. Παπαδοπούλου διά τόν τρόπον καθ' όν διεξήγαγε τήν είς
βάρος τών δύο στρατιωτών άνάκρισιν». Τό Έθνος προχωρούσε ένα βήμα παραπέρα,
υπογραμμίζοντας ότι «ήσκήθη ώμή βία» και ότι, κατά μια πληροφορία «πρόκειται
σύντομα νά άποστρατευθή ό διοικητής τής μονάδος είς ήν έσημειώθη τό φερόμενον
ώς "σαμποτάζ"».
Η Ελευθερία επανερχόταν επιθετικά στο θέμα τρεις ήμερες
αργότερα (25 Ιουνίου), σε κύριο άρθρο υπό τον τίτλο «Τό κατσαβίδι», θέτοντας
ορισμένα ερωτήματα: «Είς ποίας ενδείξεις έστηρίχθη ό αντισυνταγματάρχης
Παπαδόπουλος διά νά διατύπωση τόσον σοβαράν κατηγορίαν, νά ζητήση συλλήψεις, νά
προκαλέση τόσο συγκλονιστικόν σάλον; Πώς, άπό τήν καταστροφήν δύο
μετασχηματιστών μέ τό κατσαβίδι, ήχθη είς τό συμπέρασμα περί "(οργανωμένης
κομμουνιστικής δολιοφθοράς", μέ εύρύτατον "δίκτυον" συνενόχων;
Καί πώς άπεσπάσθησαν άπό τους δύο στρατιώτας αι συκοφαντικαί καταθέσεις είς
βάρος τόσων αθώων;». Αυτά, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι "ή εϊδησις"
περί γενομένης "δολιοφθοράς" διέρρευσεν είς τόν τύπον πρίν ακόμη
γνωστοποιηθή είς τήν ύπεύθυνον κυβέρνησιν καί τάς αρμοδίους αρχάς» ... «γεννά
τήν βαρύτατην ύπόνοιαν ότι δέν ώφείλετο απλώς είς πλήθουσαν άστυνομικήν
φαντασίαν ή οίκοδόμησις του μύθου τής δολιοφθοράς». Κατέληγε δε ότι «πρέπει νά
δοθή πλήρης άπάντησις είς τά ερωτήματα πού βαρύνουν τόν διοικητήν τής μονάδος
τοΰ Εβρου» καί «ίσως άποδειχθή ότι ή αληθινή ιστορία τής δολιοφθοράς» ... «τώρα
μόλις αρχίζει».
Όλη αυτή η δημοσιότητα μπορεί να ιδωθεί από πολλές πλευρές.
Μακροπρόθεσμα εδραίωνε πιθανότατα στα μάτια αρκετών αξιωματικών τη
σκληροπυρηνική και δυναμική φήμη του Παπαδόπουλου, σε μια πιο άμεση οπτική όμως
τον στοχοποιούσε, αφήνοντας τον ευάλωτο στη διάθεση της τότε κυβέρνησης.
Δημοσίευση σχολίου