{[['
']]}
']]}
Αρκετοί από τους φακέλους πολιτικών φρονημάτων που δεν παραδόθηκαν στην πυρά -περίπου 2.100- έχουν "συληθεί" και η ιστορική τους αξία είναι συζητήσιμη. Σίγουρα θα είναι «φιλτραρισμένοι» και οι φάκελοι –αποσπάσματα των οποίων έχουμε δημοσιεύσει- του Αρη Βελουχιώτη, του Γιάννη Ρίτσου και του Χαρίλαου Φλωράκη. Δεν παύουν όμως να περιέχουν και ενδιαφέροντα στοιχεία. (Δείτε εδώ).
Την ίδια αίσθηση αποκομίσαμε διαβάζοντας το βιβλίο που κυκλοφόρησε χτες σαν ένθετο με την "Εφημερίδα των Συντακτών" και έχει σαν τίτλο "Οι γενικοί γραμματείς του ΚΚΕ, μέσα από τους φακέλους της ασφάλειας".
Απ' αυτό ενημερωνόμαστε ότι σήμερα έχουν σωθεί οι φάκελοι των πρώην γ.γ του ΚΚΕ Γιάννη Κορδάτου, Νίκου Ζαχαριάδη, Γιώργη Σιάντου, Κώστα Κολιγιάννη, Χαρίλαου Φλωράκη και Γρηγόρη Φαράκου.
Σ' αυτό το βιβλίο -το οποίο θα παραθέσουμε ολόκληρο- περιλαμβάνονται οι φάκελοι που είχαν συντάξει οι ασφαλίτες για τον Γ. Κορδάτο, Ν. Ζαχαριάδη και Γ. Σιάντο.
Σήμερα δημοσιεύουμε την ενδιαφέρουσα εισαγωγή του βιβλίου στην οποία ανάμεσα στα άλλα διαβάζουμε και την εκτίμηση των συγγραφέων του -Γιώργος Πετρόπουλος, Νίκος Χατζηδημητράκος, Νιλόλας Ζηργάνος, Κώστας Μανιμανάκης και Ελένη Κατσιγιάννη- γιατί δεν υπάρχουν φάκελοι της ασφάλειας για την Αλέκα Παπαρήγα και τον Δημήτρη Κουτσούμπα.
Οι Γραμματείς του ΚΚΕ στο επίκεντρο της Ασφάλειας
Στο δεύτερο συνέδριο (5/18-12/25 Απριλίου του 1920) αποφασίστηκε η αποχώρηση του κόμματος από τη Β' Διεθνή και ο προσανατολισμός του στην Γ' Κομμουνιστική Διεθνή.
Στο 3ο Εκτακτο Συνέδριο (26 Νοεμβρίου έως 3 Δεκεμβρίου 1924) αποφασίστηκε η μετονομασία του κόμματος σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ).
Στην εκατοντάχρονη ιστορία του ΚΚΕ από τη θέση του Γραμματέα, του Γενικού Γραμματέα, του Α' Γραμματέα (ανάλογα το πώς ονομαζόταν κάθε φορά ο πρώτος τη τάξει του κόμματος) πέρασαν δεκαέξι πρόσωπα: Νίκος Δημητράτος, Γιάνης Κορδάτος, Νίκος Σαργολόγος, Θωμάς Αποστολίδης, Παντελής Πουλιόπουλος, Λευτέρης Σταυρίδης, Παστιάς Γιατσόπουλος, Ανδρόνικος Χαϊτάς, Νίκος Ζαχαριάδης, Ανδρέας Τσίπας, Γιώργης Σιάντος, Κώστας Κολιγιάννης, Χαρίλαος Φλωράκης, Γρήγορης Φαράκος, Αλέκα Παπαρήγα και Δημήτρης Κουτσούμπας.
Είναι αλήθεια ότι την πρώτη περίοδο του κόμματος η θέση του Γραμματέα δεν είχε τη βαρύτητα που απέκτησε αργότερα αν και από αυτήν πέρασαν μεγάλες προσωπικότητες, όπως ο Γιάνης Κορδάτος ή ο Παντελής Πουλιόπουλος.
(Σημ. δικιά μας: Γνωρίζοντας την στάση που κράτησε ο Π. Πουλιόπουλος, απέναντι στο γράμμα του Ν. Ζαχαριάδη με το οποίο καλούσε τον ελληνικό λαό να πολεμήσει τις δυνάμεις του άξονα κατά την επίθεση τους στην Ελλάδα το 1940, έχουμε ενστάσεις σ' αυτή την εκτίμηση του δημοσιεύματος, αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα)
Οι αιτίες που συνέβαινε αυτό ήταν βασικά δύο. Η πρώτη αφορά το γεγονός πως και στα υπόλοιπα κομμουνιστικά κόμματα ο Γραμματέας δεν ήταν έννοια ταυτόσημη με αυτήν του Αρχηγού.
Ο Γραμματέας είχε ρόλο συντονιστή της κομματικής δουλειάς με αρκετές δεσπόζουσες προσωπικότητες γύρω του.
Ο αρχηγικός ρόλος του Γραμματέα καθιερώνεται στο ΚΚΕ και στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα τη δεκαετία του 1930. Δεν είναι αντικείμενο της παρούσας εργασίας να επεκταθούμε περισσότερο σε αυτό το θέμα.
Οφείλουμε όμως να σημειώσουμε πως ο άνθρωπος που πρώτος ονομάστηκε Αρχηγός στο ΚΚΕ ήταν ο Νίκος Ζαχαριάδης. Μετά απ’ αυτόν ο όρος «αρχηγός» παύει να χρησιμοποιείται στο ΚΚΕ αλλά η ουσία παραμένει.
Ο Α' Γραμματέας ή Γενικός Γραμματέας είναι ο υπ’ αριθμόν ένα του κόμματος, ο θεσμικά ισχυρότερος, παρ’ όλο που πάντοτε -και επί Ζαχαριάδη και αργότερα- δεν υπήρχαν καταστατικές αρχές λειτουργίας που να του δίνουν υπερεξουσίες έναντι των συλλογικών κομματικών οργάνων (Κ.Ε., Π.Γ.).
Από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του ως ΣΕΚΕ, το ΚΚΕ βρέθηκε στο επίκεντρο της προσοχής των εκάστοτε κυβερνήσεων και των κατασταλτικών μηχανισμών του κράτους. Ηταν ένα διαφορετικό κόμμα, διακήρυττε ως επιδίωξή του την κοινωνική αλλαγή και τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, αγωνιζόταν για τα δίκαια της εργατικής τάξης και του εργαζόμενου λαού.
Οι διώξεις σε βάρος του πήραν συστηματικό χαρακτήρα με τη συγκρότηση των Επιτροπών Ασφαλείας το 1924 και τη δημιουργία της Ειδικής Ασφάλειας το 1925.
Ολοκληρωτικό, όμως, χαρακτήρα πήραν το 1929 με τον Νόμο 4229, το περιβόητο Ιδιώνυμο του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Η μεταξική δικτατορία κατέστησε ακόμα πιο σκληρή και απάνθρωπη τη δίωξη του κομμουνισμού, ενώ το 1937 ξεκίνησε και η συστηματική φακελοποίηση του κόμματος. Η δημιουργία δηλαδή σε κεντρικό κρατικό επίπεδο αρχείου φακέλων που αφορούσαν και πρόσωπα και οργανώσεις.
Ολοι οι κομμουνιστές, αρχικά οι πιο επιφανείς και στη συνέχεια όλοι οι προοδευτικοί άνθρωποι, απέκτησαν φάκελο πολιτικών φρονημάτων μέσα στον οποίο συγκεντρώνονταν τα πιο σημαντικά στοιχεία γύρω από τη δράση τους.
Δίπλα σε αυτούς τους φακέλους υπήρχαν οι φάκελοι κομμάτων και οργανώσεων με μια μορφή συγκοινωνούντων δοχείων.
Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΦΑΚΕΛΩΝ
Στο πλαίσιο αυτό, ατομικό φάκελο φρονημάτων είχαν και οι Γραμματείς του ΚΚΕ. Πιστεύουμε πως είχαν όλοι ή τουλάχιστον η συντριπτική πλειονότητα αυτών.
Η καταστροφή, όμως, των φακέλων το 1989 και η διατήρηση μόνο 2.110 -από 17 με 18 ή πάνω από 30 (κατά άλλες πηγές) εκατομμύρια που υπήρχαν- δεν μας αφήνει κανένα περιθώριο να πούμε με ακρίβεια ποιοι είχαν και ποιοι δεν είχαν, και κατά συνέπεια ποιων ο φάκελος καταστράφηκε. Σήμερα έχουν σωθεί οι φάκελοι του Γιάνη Κορδάτου, του Νίκου Ζαχαριάδη, του Γιώργη Σιάντου, του Κώστα Κολιγιάννη, του Χαρίλαου Φλωράκη και του Γρηγόρη Φαράκου.
Θεωρούμε βέβαιο πως υπήρχε κάποιος φάκελος της Αλέκας Παπαρήγα αλλά και του Δημήτρη Κουτσούμπα καθώς η ατομική φακελοποίηση κράτησε ώς το 1981.
Δεν γνωρίζουμε αν η Ασφάλεια, δημιουργώντας σε κεντρικό επίπεδο τους φακέλους το 1937, συνέλεξε υλικό και σχημάτισε ατομικό φάκελο για τους Γραμματείς του ΚΚΕ πριν από τον Νίκο Ζαχαριάδη (πλην του Κορδάτου, ο οποίος υπάρχει).
Θεωρούμε απολύτως λογικό να είχε σχηματιστεί φάκελος για τον Παντελή Πουλιόπουλο, ο οποίος στη συνέχεια -μετά το ΚΚΕ- υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία του τροτσκιστικού χώρου, όπως και για τον Ανδρόνικο Χαϊτά, ο οποίος τη δεκαετία του 1930 δούλεψε στους μηχανισμούς της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
Φάκελο ασφαλώς θα είχε και ο Ελευθέριος Σταυρίδης. Επειδή όμως αυτός εγκατέλειψε το ΚΚΕ και από ένα σημείο και μετά πέρασε στις υπηρεσίες των Αρχών είναι λογικό ο φάκελος αυτός να αποσύρθηκε και να υπάρχει σε κάποιο απόρρητο αρχείο άλλων υπηρεσιών πέραν της Ασφάλειας.
Δεν υπάρχουν στοιχεία για Παπαρήγα - Κουτσουμπά
Δυστυχώς ο φάκελός της -που κατά τη γνώμη μας σίγουρα υπήρχε- έχει καταστραφεί.
Δεν γνωρίζουμε αν η ίδια ζήτησε το 1989 να πάρει αντίγραφο, όπως έκαναν άλλα στελέχη του ΚΚΕ.
Πάντως στον κατάλογο των φακέλων που έχουν σωθεί το όνομά της δεν υπάρχει.
Προξενεί, όμως, έκπληξη η καταστροφή του φακέλου της -και δείχνει την προχειρότητα με την οποία επελέγησαν οι φάκελοι που σώθηκαν- καθώς τότε, το 1989, ήταν μέλος του Π.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Ανώτατο δηλαδή στέλεχος.
Γιατί καταστράφηκε ο δικός της φάκελος ενώ σώθηκαν φάκελοι στελεχών του κόμματος που βρίσκονταν σε κατώτερη κομματική βαθμίδα από αυτήν;
Εξίσου παράδοξο είναι το γεγονός ότι στα αρχεία της Ασφάλειας για την πολιτική δράση οργανώσεων και προσώπων την περίοδο της δικτατορίας, το όνομα της Αλέκας Παπαρήγα δεν βρίσκεται πουθενά. Ούτε καν σε καταστάσεις απαγόρευσης αποδημίας στο εξωτερικό.
Κι ενώ τα χτυπήματα στις οργανώσεις του ΚΚΕ είναι απανωτά, πουθενά δεν εμφανίζεται ως ύποπτη για σχέση με τον παράνομο κομματικό μηχανισμό.
Ενα τρίτο παράδοξο στην υπόθεση αυτή είναι ότι έχουν καταστραφεί και οι φάκελοι των άμεσων συγγενών της Αλέκας Παπαρήγα όπου ενδεχομένως θα είχαν περάσει πληροφορίες και για τη δική της δράση.
Δεν υπάρχει ο φάκελος του πεθερού της Μήτσου Παπαρήγα, κορυφαίου κομματικού και συνδικαλιστικού στελέχους του ΚΚΕ που δολοφονήθηκε το 1949 στην Ασφάλεια· δεν υπάρχει ο φάκελος του πατέρα της, Νίκου Δρόσου, ο οποίος είχε κάνει σπουδαίους αγώνες· δεν υπάρχει ο φάκελος του συζύγου της, του αείμνηστου Θανάση Παπαρήγα, με δράση στη Νεολαία Λαμπράκη και στο προδικτατορικό φοιτητικό κίνημα, ο οποίος διώχτηκε, φυλακίστηκε και εξορίστηκε στη δικτατορία.
Η καταστροφή του φακέλου του Δημήτρη Κουτσούμπα -απαράδεκτη όπως και η καταστροφή όλων των φακέλων-φαίνεται πιο λογική καθώς ο ίδιος, αν και φοιτητής μέσα στη δικτατορία, αρχίζει πολιτική δράση προς το τέλος της χούντας ή στην αρχή της μεταπολίτευσης.
Λογικό είναι το όνομά του να μην έλεγε τίποτα σε εκείνους που επέλεξαν ποιοι φάκελοι θα σωθούν.
Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης εκατό χρόνων από την ίδρυση του ΚΚΕ, επιλέξαμε να δώσουμε στη δημοσιότητα την ιστορία των Γραμματέων του κόμματος όπως αυτή καταγράφεται στους ατομικούς φακέλους τους στην Ασφάλεια.
Το υλικό αυτό δίνεται για πρώτη φορά στη δημοσιότητα, φωτίζει σημαντικές πλευρές της ιστορίας αυτών των ανθρώπων, της ιστορίας του ΚΚΕ και του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα και ως εκ τούτου κρίνεται όχι μόνο πολύτιμο αλλά και αναντικατάστατο.
Το 1989, όταν ήταν να καούν οι φάκελοι, είχε γραφεί σε εφημερίδα της Αριστεράς πως η Ιστορία δεν γράφεται με τους φακέλους. Η αλήθεια είναι πως η Ιστορία δεν γράφεται μόνο με τους φακέλους. Αλλά χωρίς αυτούς είναι σημαντικά ελλιπής. Αυτό το έχουμε αποδείξει πολλές φορές με το υλικό φακέλων που έχει δημοσιεύσει η «Εφημερίδα των Συντακτών». Θα το αποδείξουμε και με αυτή την έκδοση.
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Δημοσίευση σχολίου