{[['
']]}
']]}
6) Ότι έχει ένα συμβούλιο της φυλής για τις κοινές υποθέσεις. Το αποτελούσαν όλοι οι σαχέμ και οι πολέμαρχοι των ξεχωριστών γενών που ήταν οι πραγματικοί εκπρόσωποι των γενών, γιατί ήταν σε κάθε στιγμή ανακλητοί. Το συμβούλιο συζητούσε δημόσια, περιτριγυρισμένο από τα υπόλοιπα μέλη της φυλής, που είχαν κι αυτά το δικαίωμα να μιλάνε και ν' ακούγεται η άποψη τους. Το συμβούλιο αποφάσιζε. Κατά κανόνα άκουγαν τον κάθε παρόντα όταν ζητούσε το λόγο, και οι γυναίκες μπορούσαν να διατυπώσουν την άποψη τους μέσω ενός ομιλητή της εκλογής τους. Στους Ιροκέζους η τελική απόφαση έπρεπε να παρθεί ομόφωνα, όπως συνέβαινε και για πολλές αποφάσεις γερμανικών αγροτικών κοινοτήτων (Markgemeinden).
Το συμβούλιο της φυλής ασχολιόταν κυρίως με τη ρύθμιση των σχέσεων με ξένες φυλές. Δεχόταν πρεσβευτές και έστελνε πρεσβευτές, κήρυχνε τον πόλεμο και έκλεινε ειρήνη. Όταν γινόταν πόλεμος, πολεμούσαν κυρίως εθελοντές. Κατ' αρχήν θεωρούσαν ότι κάθε φυλή βρισκόταν σε κατάσταση πολέμου με κάθε άλλη, που δεν είχε κλείσει μαζί της ρητό σύμφωνο ειρήνης. Πολεμικές εκστρατείες ενάντια σε τέτοιους εχθρούς οργανώνονταν κυρίως από μεμονωμένους διακεκριμένους πολεμιστές. Οργάνωναν έναν πολεμικό χορό και όποιος χόρευε μαζί τους δήλωνε μ' αυτό τον τρόπο τη συμμετοχή του στην εκστρατεία. Η φάλαγγα σχηματιζόταν αμέσως και ξεκινούσε. Το ίδιο και η άμυνα της περιοχής της φυλής που δεχόταν την επίθεση γινόταν κυρίως από εθελοντές. Το ξεκίνημα και η επιστροφή τέτοιων φαλαγγών έδιναν πάντα αφορμή για δημόσιες τελετές. Δεν χρειαζόταν έγκριση του συμβουλίου της φυλής για τέτοιες εκστρατείες, ούτε τη ζητούσαν ούτε το συμβούλιο την έδινε. Είναι ακριβώς ανάλογες με τις ιδιωτικές πολεμικές εκστρατείες των γερμανικών ακολουθιών (Gefolgschaften), όπως μας τις περιγράφει ο Τάκιτος, μονάχα που στους Γερμανούς οι ακολουθίες έχουν κιόλας πάρει μονιμότερο χαρακτήρα, αποτελούν σταθερό πυρήνα που οργανώνεται κιόλας σε καιρό ειρήνης και που σε περίπτωση πολέμου συγκεντρώνονται γύρω του οι υπόλοιποι εθελοντές.
Αυτές οι πολεμικές φάλαγγες σπάνια είχαν μεγάλη αριθμητική δύναμη. Οι πιο σημαντικές εκστρατείες των Ινδιάνων και σε μεγάλες αποστάσεις ακόμα, γίνονταν από ασήμαντες πολεμικές δυνάμεις. Όταν συγκεντρώνονταν για μια μεγάλη επιχείρηση πολλές τέτοιες ακολουθίες, η καθεμιά υπάκουε μονάχα στο δικό της αρχηγό. Η ενότητα του σχεδίου εκστρατείας εξασφαλιζόταν κουτσά-στραβά από ένα συμβούλιο αυτών των αρχηγών. Είναι ο τρόπος πολέμου των Αλαμανών στον Άνω Ρήνο, τον τέταρτο αιώνα, όπως μας τον περιγράφει ο Αμμιανός Μαρκελλίνος.
7) Σε μερικές φυλές βρίσκουμε έναν ανώτατο αρχηγό, που οι αρμοδιότητες του, όμως, είναι πολύ περιορισμένες. Είναι ένας από τους σαχέμ που, στις περιπτώσεις που απαιτούν γρήγορη ενέργεια, οφείλει να παίρνει προσωρινά μέτρα ως την ώρα που θα μπορέσει να συνέλθει το συμβούλιο και ν' αποφασίσει οριστικά. Πρόκειται εδώ για μια αδύναμη απαρχή ενός οργάνου με εκτελεστική εξουσία που τις περισσότερες φορές έμεινε άκαρπο στην πιο πέρα εξέλιξη. Η εκτελεστική εξουσία, στις πιο πολλές περιπτώσεις, αν όχι παντού, εξελίχθηκε όπως θα δούμε μάλλον από τον ανώτατο στρατιωτικό αρχηγό.
Η μεγάλη πλειοψηφία των Ινδιάνων της Αμερικής δεν ξεπέρασε τη φάση της ένωσης τους σε φυλές. Συγκροτημένοι σε μικρές αριθμητικά φυλές, που χωρίζονταν μεταξύ τους με πλατιές συνοριακές ζώνες και που αδυνάτιζαν από αιώνιους πολέμους, κατείχαν με λίγους ανθρώπους τεράστια περιοχή. Συμμαχίες ανάμεσα σε συγγενικές φυλές σχηματίζονταν εδώ κι εκεί από στιγμιαίες ανάγκες και διαλύονταν μαζί με την αιτία τους. Όμως σε ορισμένες περιοχές αρχικά συγγενικές φυλές που είχαν διασπαστεί, ενώθηκαν ξανά σε μόνιμες ομοσπονδίες και έτσι έκαναν το πρώτο βήμα προς το σχηματισμό εθνών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκουμε την πιο εξελιγμένη μορφή μιας τέτοιας ομοσπονδίας στους Ιροκέζους.
Ξεκινώντας από τους αρχικούς τόπους διαμονής τους δυτικά από το Μισισιπή, όπου πιθανόν να αποτελούσαν έναν κλάδο της μεγάλης οικογένειας των Ντακότα, εγκαταστάθηκαν ύστερα από μακρινή πορεία στη σημερινή Πολιτεία της Νέας Υόρκης, χωρισμένοι σε πέντε φυλές: Σενέκα, Καγιούγκα, Ονοντάγκα, Ονέιντα και Μοχόκ. Ζούσαν από το ψάρεμα, το κυνήγι και από μια πρωτόγονη κηπουρική, κατοικούσαν σε χωριά που τα προστάτευε συνήθως ένας φράχτης από πασσάλους. Ποτέ δεν ξεπέρασε η δύναμη τους τα 20.000 άτομα, είχαν και στις πέντε φυλές μια σειρά κοινά γένη, μιλούσαν στενά συγγενικές διαλέκτους της ίδιας γλώσσας και κατείχαν μια συνεχή περιοχή που ήταν μοιρασμένη στις πέντε φυλές. Και επειδή η περιοχή αυτή είχε νεοκατακτηθεί, ήταν φυσικό να συνηθίζουν να συσπειρώνονται αυτές οι φυλές ενάντια στις φυλές που εξετόπιζαν. Το αργότερο στις αρχές του 15ου αιώνα, η συνένωση αυτή εξελίχθηκε σε αληθινή «αιώνια συμμαχία», σε μια ομοσπονδία που, με το αίσθημα της νέας της δύναμης, απέκτησε αμέσως επιθετικό χαρακτήρα και στον κολοφώνα της δύναμης της, κατά το 1675, είχε κατακτήσει μεγάλες λουρίδες γης γύρω της και είτε είχε διώξει τους κατοίκους τους, είτε τους είχε κάνει φόρου υποτελείς. Η ομοσπονδία των Ιροκέζων μας δείχνει την πιο προοδευμένη κοινωνική οργάνωση που κατάφεραν να φτάσουν οι Ινδιάνοι, που δεν ξεπέρασαν την κατώτερη βαθμίδα της βαρβαρότητας (δηλαδή εκτός από τους Μεξικανούς, τους Νεομεξικανούς και τους Περουβιανούς). Οι βασικοί κανονισμοί της ομοσπονδίας ήταν οι παρακάτω:
1) Αιώνια συμμαχία των πέντε φυλών που συγγένευαν εξ αίματος πάνω στη βάση της πλήρους ισότητας και αυτοτέλειας σε όλες τις εσωτερικές υποθέσεις της φυλής. Αυτή η συγγένεια εξ αίματος αποτελούσε την αληθινή βάση της ομοσπονδίας. Από τις πέντε φυλές, τρεις λέγονταν πατρικές φυλές και ήταν αδερφές μεταξύ τους. Οι άλλες δυο λέγονταν φυλές-κόρες και ήταν μεταξύ τους επίσης αδερφικές φυλές. Τρία γένη —τα αρχαιότερα— αντιπροσωπεύονταν ακόμα ζωντανά και στις πέντε φυλές, άλλα τρία σε τρεις φυλές. Τα μέλη του καθενός απ' αυτά τα γένη ήταν αδέρφια μεταξύ τους μέσα και στις πέντε φυλές. Η κοινή γλώσσα, με διαφορές μόνο στη διάλεκτο, ήταν έκφραση και απόδειξη της κοινής καταγωγής.
2) Το όργανο της ομοσπονδίας ήταν ένα ομοσπονδιακό συμβούλιο από 50 σαχέμ, που όλοι τους ήταν ίσοι σε βαθμό και υπόληψη. Το συμβούλιο αυτό αποφάσιζε οριστικά για όλα τα ζητήματα της ομοσπονδίας.
3) Οι 50 αυτοί σαχέμ, όταν ιδρύθηκε η ομοσπονδία, είχαν μοιραστεί στις φυλές και στα γένη σαν φορείς νέων αξιωμάτων που δημιουργήθηκαν επίτηδες για τους σκοπούς της ομοσπονδίας. Κάθε φορά που έμενε κενή μια θέση, τα ενδιαφερόμενα γένη εκλέγανε άλλους και μπορούσαν κάθε στιγμή να τους καθαιρέσουν. Το δικαίωμα όμως της εγκατάστασης στο αξίωμα τους ανήκε στο ομοσπονδιακό συμβούλιο.
4) Αυτοί οι ομοσπονδιακοί σαχέμ ήταν επίσης σαχέμ στις δικές τους φυλές και είχαν έδρα και ψήφο στο συμβούλιο της φυλής.
5) Όλες οι αποφάσεις του ομοσπονδιακού συμβουλίου έπρεπε να παίρνονται ομόφωνα.
6) Η ψηφοφορία γινόταν κατά φυλές, έτσι ώστε κάθε φυλή, και σε κάθε φυλή όλα τα μέλη του συμβουλίου, έπρεπε να συμφωνούν για να παρθεί μια έγκυρη απόφαση.
7) Το καθένα από τα πέντε συμβούλια των φυλών μπορούσε να συγκαλεί το ομοσπονδιακό συμβούλιο, το οποίο, όμως, δεν μπορούσε να συγκληθεί με δική του πρωτοβουλία.
8) Οι συνεδριάσεις γίνονταν μπροστά στο συγκεντρωμένο λαό. Κάθε Ιροκέζος μπορούσε να πάρει το λόγο. Αποφάσιζε όμως μόνο το συμβούλιο.
9) Η ομοσπονδία δεν είχε προσωπική κορυφή, δεν είχε αρχηγό της εκτελεστικής εξουσίας.
10) Αντίθετα, είχε δυο ανώτατους πολεμικούς αρχηγούς, με ίσες αρμοδιότητες και ίση εξουσία (οι δυο «βασιλείς» των Σπαρτιατών, οι δυο ύπατοι στη Ρώμη).
Αυτή ήταν ολόκληρη η δημόσια συγκρότηση όπου έζησαν οι Ιροκέζοι πάνω από τετρακόσια χρόνια και εξακολουθούν να ζουν ακόμα. Την περιέγραψα λεπτομερειακά σύμφωνα με τον Μόργκαν, γιατί εδώ έχουμε την ευκαιρία να μελετήσουμε την οργάνωση μιας κοινωνίας που δεν γνωρίζει ακόμα το κράτος. Το κράτος προϋποθέτει μια ιδιαίτερη δημόσια εξουσία, χωρισμένη από το σύνολο αυτών που το αποτελούν κάθε φορά, και ο Μάουρερ, που με σωστό ένστικτο αναγνωρίζει τη γερμανική κοινοτική συγκρότηση (Μarkverfassung) σαν ένα καθαρά κοινωνικό θεσμό που διαφέρει ουσιαστικά από το κράτος, έστω κι αν ο θεσμός αυτός στο μεγαλύτερο του μέρος αποτελεί αργότερα τη βάση του κράτους — ο Μάουρερ λοιπόν εξετάζει σ' όλα του τα έργα πώς αναπτύχθηκε σιγά-σιγά η δημόσια εξουσία μέσα και δίπλα από την αρχική οργάνωση των μαρκ (αγροτικών κοινοτήτων), των χωριών, των μεγάλων αγροτικών κτημάτων και των πόλεων. Βλέπουμε στους βορειοαμερικανούς Ινδιάνους πώς μια αρχικά ενιαία φυλή απλώνεται σιγά-σιγά σε μια τεράστια ήπειρο, πώς οι φυλές με τη διάσπαση τους γίνονται λαοί, γίνονται δηλαδή ολόκληρες ομάδες από φυλές, πώς αλλάζουν οι γλώσσες, ώσπου όχι μόνο γίνονται ακατανόητες η μια στην άλλη, αλλά ακόμα χάνουν σχεδόν κάθε ίχνος από την αρχική ενότητα.
Πώς, παράλληλα, μέσα στις φυλές τα ξεχωριστά γένη διασπώνται σε περισσότερα, πώς τα παλιά γένη-μητέρες διατηρούνται σαν φρατρίες, ενώ μένουν ίδια τα ονόματα αυτών των παλιών γενών σε απομακρυσμένες και από πολύ καιρό χωρισμένες φυλές — ο λύκος και η αρκούδα είναι ακόμα ονόματα γενών για την πλειοψηφία των ινδιάνικων φυλών. Και για όλες αυτές ταιριάζει σε γενικές γραμμές η συγκρότηση που περιγράψαμε πιο πάνω — μονάχα που πολλές φυλές δεν κατάφεραν να φτάσουν ως την ομοσπονδία συγγενικών φυλών.
Βλέπουμε όμως επίσης ότι, αν πάρουμε το γένος σαν δοσμένη βασική κοινωνική μονάδα, όλη η συγκρότηση των γενών, των φρατριών και των φυλών αναπτύσσεται απ' αυτή τη μονάδα με επιτακτική σχεδόν αναγκαιότητα και φυσικότητα. Και οι τρεις αυτές ομάδες αποτελούν διαφορετικές βαθμίδες της συγγένειας εξ αίματος, η καθεμιά είναι κλεισμένη στον εαυτό της και ρυθμίζει τα δικά της ζητήματα, όμως η κάθε μιά συμπληρώνει επίσης την άλλη. Και ο κύκλος των υποθέσεων που ανήκουν στη δικαιοδοσία τους περιλαμβάνει το σύνολο των δημόσιων υποθέσεων του ανθρώπου που βρίσκεται στην κατώτερη βαθμίδα της βαρβαρότητας. Εκεί λοιπόν που σ' ένα λαό βρίσκουμε το γένος σαν κοινωνική μονάδα, πρέπει να ψάχνουμε επίσης για μια οργάνωση της φυλής παρόμοια μ' αυτήν που περιγράψαμε εδώ. Κι όπου υπάρχουν αρκετές πηγές, όπως στους Έλληνες και τους Ρωμαίους, όχι μονάχα θα τη βρούμε, αλλά και θα πειστούμε ότι και στις περιπτώσεις που μας εγκαταλείπουν οι πηγές, η σύγκριση με το αμερικάνικο κοινωνικό σύστημα μας βοηθάει να βγούμε από τις δυσκολότερες αμφιβολίες και να λύσουμε τα δυσκολότερα αινίγματα.
Κι είναι μια θαυμάσια συγκρότηση παρ' όλη την παιδική της απλότητα, αυτό το καθεστώς των γενών! Χωρίς στρατιώτες, χωροφύλακες και αστυνομικούς, χωρίς άρχοντες, βασιλιάδες, διοικητές, νομάρχες ή δικαστές, χωρίς φυλακές, χωρίς δίκες, όλα τραβάνε τον κανονικό τους δρόμο. Για κάθε φιλονικία και διαφωνία αποφασίζει το σύνολο των ενδιαφερομένων, από το γένος ή τη φυλή, ή τα ξεχωριστά γένη μεταξύ τους, και μονάχα σαν έσχατο μέσο, που εφαρμόζεται σπάνια, καταφεύγουν στην αιματηρή εκδίκηση, που η δική μας θανατική ποινή αποτελεί μονάχα την πολιτισμένη της μορφή μαζί με όλα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του πολιτισμού. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πολύ περισσότερες κοινές υποθέσεις απ' ό,τι τώρα —το νοικοκυριό είναι για μια σειρά οικογένειες, κοινό και κομμουνιστικό, η γη είναι ιδιοκτησία της φυλής, μονάχα τα περιβολάκια ανήκουν προσωρινά στα νοικοκυριά— δεν χρειάζεται ωστόσο ούτε ίχνος από το δικό μας το φουσκωμένο και πολύπλοκο διοικητικό μηχανισμό. Όλα τα ζητήματα τα αποφασίζουν οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι, και στις περισσότερες περιπτώσεις η συνήθεια αιώνων τα έχει κιόλας ρυθμίσει όλα.
Φτωχοί και άποροι δεν μπορεί να υπάρχουν —το κομμουνιστικό νοικοκυριό και το γένος ξέρουν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στους γέρους, τους αρρώστους και τους ανάπηρους πολέμου. Όλοι είναι ίσοι και ελεύθεροι — μαζί και οι γυναίκες. Δεν υπάρχει ακόμα τόπος για δούλους, ούτε κατά κανόνα για την υποδούλωση ξένων φυλών. Όταν γύρω στο 1651 οι Ιροκέζοι είχαν νικήσει τους Έρι και το «ουδέτερο έθνος»*, τους πρότειναν να μπουν σαν ισότιμα μέλη στην ομοσπονδία. Μόνο όταν οι ηττημένοι αρνήθηκαν να το δεχτούν αυτό, τους έδιωξαν από την περιοχή τους. Και τι άντρες και γυναίκες γεννάει μια τέτοια κοινωνία, το μαρτυράει ο θαυμασμός όλων των λευκών που συναναστράφηκαν με Ινδιάνους που δεν είχαν ακόμα διαφθαρεί, για την ατομική αξιοπρέπεια, την ευθύτητα, τη δύναμη του χαρακτήρα και την παλικαριά αυτών των βαρβάρων.
Παραδείγματα παλικαριάς είδαμε τώρα τελευταία στην Αφρική. Οι Κάφροι της χώρας των Ζουλού πριν από λίγα χρόνια, καθώς και οι Νουβίοι πριν από λίγους μήνες** —και στις δυο φυλές δεν έχουν ακόμα εξαφανιστεί οι θεσμοί των —γενών— έκαναν ό,τι δεν μπορεί να κάνει κανένας ευρωπαϊκός στρατός. Οπλισμένοι μονάχα με λόγχες και ακόντια, χωρίς πυροβόλα όπλα, προχωρούσαν μέσα σε βροχή από σφαίρες των οπισθογεμών όπλων του αγγλικού πεζικού —που θεωρείται το πρώτο στον κόσμο σε πυκνή παράταξη μάχης— προχώρησαν ως τις λόγχες, το έφεραν σε αταξία και το ανέτρεψαν κάμποσες φορές, παρά την κολοσσιαία ανισότητα στα όπλα, και παρά το ότι δεν έχουν καθόλου στρατιωτική θητεία και δεν ξέρουν τι θα πει γυμνάσια. Πόσο αντέχουν και τι μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι αυτοί το αποδείχνει το παράπονο των Αγγλων, ότι ένας Κάφρος μέσα σε 24 ώρες μπορεί να διατρέξει μεγαλύτερη απόσταση και γρηγορότερα από ένα άλογο —«κι ο μικρότερος μυς τους ξεχωρίζει, σκληρός και ατσαλένιος, σαν νεύρο καμτσικιού», λέει ένας άγγλος ζωγράφος.
Τέτοιοι ήταν οι άνθρωποι και η ανθρώπινη κοινωνία πριν γίνει ο χωρισμός σε διάφορες τάξεις. Κι όταν συγκρίνουμε τη θέση τους με τη θέση της τεράστιας πλειοψηφίας των σημερινών πολιτισμένων ανθρώπων, θα δούμε ότι είναι τεράστια η απόσταση ανάμεσα στο σημερινό προλετάριο και μικροαγρότη και στο παλιό ελεύθερο μέλος του γένους.
Αυτή είναι η μια πλευρά. Ας μην ξεχνάμε, όμως, ότι αυτή η οργάνωση ήταν προορισμένη να σβήσει. Δεν ξεπερνούσε τη φυλή. Η ομοσπονδία των φυλών σημαδεύει κιόλας την αρχή της υπόσκαψής της, όπως θα δούμε και όπως εκφράστηκε κιόλας στις προσπάθειες των Ιροκέζων να υποδουλώσουν άλλες φυλές. Ό,τι ήταν έξω από τη φυλή, ήταν έξω από το δίκαιο. Όπου δεν υπήρχε ρητό σύμφωνο ειρήνης, επικρατούσε ο πόλεμος ανάμεσα στις φυλές, και ο πόλεμος γινόταν με την ωμότητα που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα άλλα ζώα και που μόνο αργότερα μαλάκωσε με την επίδραση του υλικού συμφέροντος. Το σύστημα των γενών στην άνθηση του, όπως το είδαμε στην Αμερική, προϋποθέτει μια εξαιρετικά ανεξέλικτη παραγωγή, και επομένως έναν εξαιρετικά αραιό πληθυσμό πάνω σε μεγάλη έκταση. Επομένως, προϋποθέτει και τη σχεδόν ολοκληρωτική υποταγή του ανθρώπου στην εξωτερική φύση που ορθωνόταν ξένη και ακατανόητη απέναντι του, πράγμα που αντικαθρεφτίζεται στις παιδιάστικες θρησκευτικές παραστάσεις.
Η φυλή έμενε το σύνορο για τον άνθρωπο, τόσο για τον ξένο, από άλλη φυλή, όσο και για τον ίδιο τον εαυτό του: η φυλή, το γένος και οι θεσμοί τους ήταν ιερά και απαραβίαστα, ήταν μια ανώτερη δύναμη δοσμένη από τη φύση που το άτομο της έμενε απόλυτα υποταγμένο στα αισθήματα, τη σκέψη και τη δράση του. Όσο επιβλητικοί κι αν μας φαίνονται οι άνθρωποι αυτής της εποχής, τόσο είναι απαράλλαχτοι ο ένας με τον άλλο, κρέμονται ακόμα, όπως λέει ο Μαρξ, από τον ομφάλιο λώρο της πρωτόγονης κοινότητας. Η εξουσία αυτής της πρωτόγονης κοινότητας έπρεπε να σπάσει — κι έσπασε. Όμως έσπασε από επιδράσεις που από την αρχή μας φαίνονταν σαν ξεπεσμός, σαν αμαρτωλή πτώση από το απλό ηθικό ύψος της παλιάς κοινωνίας των γενών.
Την καινούργια, πολιτισμένη ταξική κοινωνία εγκαινιάζουν τα πιο ποταπά συμφέροντα, η χυδαία απληστία, η ωμή φιληδονία, η βρομερή τσιγκουνιά, η εγωιστική καταλήστευση της κοινής ιδιοκτησίας. Τα πιο άθλια μέσα —η κλεψιά, η βία, η δολιότητα, η προδοσία— υποσκαφτούν την παλιά αταξική κοινωνία των γενών και οδηγούν στην πτώση της. Και η ίδια η νέα κοινωνία στα 2.500 χρόνια της ύπαρξης της δεν ήταν ποτέ τίποτε άλλο παρά η ανάπτυξη της μικρής μειοψηφίας σε βάρος της μεγάλης πλειοψηφίας που υφίσταται εκμετάλλευση και καταπίεση. Και είναι τέτοια και σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά.
___________________________________________
*. «Ουδέτερο έθνος» ονόμαζαν το 17ο αιώνα την πολεμική ομοσπονδία μερικών ινδιάνικων φυλών, συγγενικών προς τους Ιροκέζους, που ζούσαν στη βόρεια όχθη της λίμνης Έρι. Η πολεμική ομοσπονδία πήρε αυτή την ονομασία από τους γάλλους αποικιοκράτες, επειδή τηρούσε ουδετερότητα στους πολέμους ανάμεσα στις φυλές των Ιροκέζων και των Ουρόνων (σημ. γερμ. αύντ.).
**.0 Ένγκελς αναφέρεται εδώ στον εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο των Ζουλού και των Νουβίων ενάντια στους άγγλους αποικιοκράτες (...) (σημ. γερμ. σύντ.).
ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Δημοσίευση σχολίου