{[['
']]}
']]}
Ο Καραλίβανος, στη μέση, με τα παλικάρια του, Κώστα Σαράντη, Γιώργο Κασούτα, Πολύκαρπο (Καρπή) Καπούρο και Γιώργο Φουσέκη
Ο Δήμος Καραλίβανος ήταν ένας απ’ τους τυχερούς της Ιστορίας, αφού επιλέχτηκε απ’ αυτήν να παίξει έναν ιδιαίτερα καθοριστικό ρόλο με τη συμμετοχή του στην κορυφαία επιχείρηση της ελληνικής Εθνικής Αντίστασης, που δεν ήταν άλλη από την ανατίναξη της σιδηροδρομικής γέφυρας του Γοργοποτάμου (25 Νοεμβρίου 1942).
Αν και διέθετε εξαιρετική γενναιότητα και απαράμιλλο αγωνιστικό θάρρος, ωστόσο ο Δήμος Καραλίβανος είναι από τις λιγότερο αναγνωρισμένες μορφές της Εθνικής Αντίστασης. Η καταγωγή του ήταν από τη Σεγδίτσα (σημερινό Προσήλιο), χωριό στα ριζά της Γκιώνας. Είχε γεννηθεί το 1912.
Ανυποχώρητος, συνηθισμένος στη ζωή στο βουνό, ασυμβίβαστος και παθιασμένος με αυτό που ονομάζουμε «ελεύθερη βούληση», ήρθε σύντομα σε ρήξη με το «Κράτος του Νόμου και της Τάξεως» και, καταδιωκόμενος, βγήκε στην παρανομία.
Μαζί με άλλους ανυπότακτους συντοπίτες του πήρε τον δρόμο του βουνού και έγινε «κλαρίτης», έχοντας μάλλον κατά νου τους κλέφτες και τους αρματολούς του 1821. Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1930, είχε κάνει τη δική του ληστοσυμμορία, επιδεικνύοντας τις αρχηγικές και διοικητικές ικανότητές του.
Γρήγορα απέκτησε τη φήμη του σκληρού και αδίστακτου ληστή και η περιώνυμη ληστοσυμμορία των «Καραλιβαναίων» έγινε ο φόβος και ο τρόμος της Φωκίδας. Η εμφάνισή τους και μόνο προκαλούσε τρόμο στους κατοίκους των χωριών, με την αγριωπή τους όψη και το ντύσιμό τους, με φουστανέλες και φυσεκλίκια.
Ως φυγόδικο τον συνέλαβαν το 1939. Στις φυλακές της Αίγινας είχε την πρώτη του περιστασιακή γνωριμία με τον Αρη Βελουχιώτη και άκουσε για πρώτη φορά για το κομμουνιστικό κίνημα.
Η κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου τον βρίσκει έγκλειστο στις φυλακές Κασσάνδρας, όπου τον Απρίλιο του 1941, μετά την επίθεση των Γερμανών και την κατάρρευση του μετώπου, οργανώνει στάση, δένει τους δεσμοφύλακες και ελευθερώνει όλους τους κρατούμενους.
Ο Δήμος Καραλίβανος (δεξιά), με συναγωνιστή του |
Από το καλοκαίρι του 1941 συγκροτεί δική του ομάδα και αρχίζει το πλιάτσικο στην περιοχή της Παρνασσίδας και της Λοκρίδας. Η συγκρότηση των αντάρτικων στρατιωτικών ομάδων του ΕΛΑΣ το 1942 έφερε τον Καραλίβανο στα χνάρια του Αρη Βελουχιώτη, αφού δρούσαν και οι δύο στην ίδια περιοχή.
Οταν συναντήθηκαν, ο Αρης του είπε: «Ή μπαίνετε στον ΕΛΑΣ και σας γράφει η Ιστορία ή τα κόκαλά σας θα μείνουν για πάντα στην Γκιώνα. Τα βουνά της Ρούμελης δεν χωρούν και αντάρτες και ληστές!» Μάλιστα, ο ίδιος ο Αρης στις 15 Αυγούστου 1942, στο μικρό εκκλησάκι της Παναγίας στο χωριό Κουκουβίτσα (σημερινή Καλοσκοπή), όρκισε μαζί με τον παπα-Μέλτο τους Καραλιβαναίους.
Στον ΕΛΑΣ
Πολύ γρήγορα απέδειξε ο Καραλίβανος τις πολεμικές του ικανότητες στον ΕΛΑΣ, τίμησε τον όρκο του και ο Αρης τον ονόμασε καπετάνιο. Πήρε το παρωνύμιο «Φτεροδήμος», για την πολύ ανάλαφρη και γρήγορη περπατησιά του, και μαζί με την ομάδα του έδωσε μάχη (9/9/1942) στο φαράγγι της Ρεκκάς (Γκιώνα), αποδεκατίζοντας μια ιταλική διμοιρία, και λίγο αργότερα έκανε με την ομάδα του ρεσάλτο σε γερμανικό πλοίο στα Καμένα Βούρλα, όπου τραυματίστηκε σοβαρά.
Στα μέσα του 1942, το συμμαχικό στρατηγείο Μέσης Ανατολής, για να αποκόψει τις γερμανικές γραμμές ανεφοδιασμού του Afrika Korps στη Βόρεια Αφρική, αποφάσισε να χτυπήσει στην Ελλάδα τη σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης-Πειραιά, στο ορεινό τμήμα της στην κεντρική Στερεά Ελλάδα.
Η SOE (Special Operations Executive) σχεδίασε την επιχείρηση Harling, επικεφαλής της οποίας ήταν ο αντισυνταγματάρχης Εντι Μάγιερς και υπαρχηγός ο ταγματάρχης Κρις Γουντχάους. Τα τρία αεροπλάνα που θα έκαναν τις ρίψεις 12 Βρετανών σαμποτέρ μαζί με τον εφοδιασμό τους, στις 30 Σεπτεμβρίου 1942, απέτυχαν να βρουν το καθορισμένο σημείο που είχε οριστεί από τους Ελληνες συνδέσμους και έτσι όλοι έπεσαν σε λάθος περιοχές.
Ο Εντι Μάγιερς μαζί με τους άλλους τρεις της ομάδας του πέφτουν στην εξαιρετικά δύσβατη περιοχή του χωριού Καρούτες, χωρίς οι ίδιοι να ξέρουν πού βρίσκονται. Κάποιοι τσομπάνηδες τούς εντόπισαν και τους έφεραν σε επαφή με την ομάδα του Καραλίβανου που δρούσε στην περιοχή. Ο Μάγιερς έμεινε αποσβολωμένος βλέποντας τους Καραλιβαναίους με τις φουστανελοφόρες φορεσιές τους, με τις μπιχλιμπιδάτες αρματωσιές τους, με τα φουντωτά τσαρούχια στα πόδια και τον μαύρο σκούφο στο κεφάλι.
Στην πορεία όμως, τα πράγματα άλλαξαν. Ο Δήμος Καραλίβανος απέδειξε πόσο αποφασισμένος και ανιδιοτελής ήταν υπέρ του κοινού αγώνα εναντίον των κατακτητών της πατρίδας του.
Οργανωτικός και μεθοδικός από τη φύση του, βοήθησε καθοριστικά τους Βρετανούς για τη διαμονή και τη διατροφή τους, ενώ φρόντισε να περιμαζέψει όλα τα διασκορπισμένα υλικά που είχαν πέσει στην ευρύτερη περιοχή και οι ντόπιοι είχαν αρχίσει να κλέβουν.
Ηταν αυτός που, με την προπολεμική συνωμοτική εμπειρία του, ήρθε σε επαφή με άλλους συναγωνιστές έτσι ώστε μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα να συναντηθούν όλοι οι Βρετανοί σαμποτέρ μαζί.
Ουσιαστικά, ο Καραλίβανος έδρασε σαν «από μηχανής θεός» στην επιτυχή εξέλιξη της επιχείρησης Harling, κάτι που το αναγνωρίζει και ο ίδιος ο Εντι Μάγιερς στα γραπτά του, ασχέτως των εκ διαμέτρου αντίθετων πολιτικών πεποιθήσεων του καθενός. Ο Μάγιερς, ερχόμενος στην Ελλάδα, ήλπιζε ότι θα υλοποιούσε το σαμποτάζ με τη συνεργασία μιας μικρής ομάδας ανταρτών του ΕΔΕΣ.
Οι ρίψεις όμως των Βρετανών σε λάθος τοποθεσίες που ήταν ελεγχόμενες από τον ΕΛΑΣ και η πρώτη επαφή τους με την ομάδα του Δήμου Καραλίβανου έφεραν τον ΕΛΑΣ συμμέτοχο στην επιχείρηση. Δικαιολογημένα, μετά το τέλος της μάχης θα διατυπώσει ο Μάγιερς πως «ο Γοργοπόταμος χωρίς τον Ζέρβα δεν θα γινόταν και χωρίς τον Αρη δεν θα πετύχαινε».
Γοργοπόταμος
Το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου 1942, στη μάχη που έγινε εκατέρωθεν της γέφυρας του Γοργοποτάμου για να εξουδετερωθούν τα ιταλικά φυλάκια φύλαξής της, ώστε οι Βρετανοί σαμποτέρ να μπορέσουν να τοποθετήσουν τα εκρηκτικά σε δύο βάθρα της γέφυρας, ο Δήμος Καραλίβανος ήταν με τα παλικάρια του στην ομάδα του ΕΛΑΣ που επιτέθηκε στο νότιο φυλάκιο, το οποίο ήταν επανδρωμένο με 80 Ιταλούς.
Η μάχη είχε δύσκολη έκβαση γιατί οι αμυνόμενοι ανθίσταντο σθεναρά, το δε φυλάκιο περιβαλλόταν από διπλό συρματόπλεγμα. Οι επιτιθέμενοι δεν μπορούσαν να πλησιάσουν φοβούμενοι ότι ο φράχτης ίσως είναι ηλεκτροφόρος, ενώ ο χρόνος κυλούσε αντίστροφα γι’ αυτούς.
Τότε ο Καραλίβανος, με αυτοθυσία, ρισκάροντας τη ζωή του, πλησιάζει το συρματόπλεγμα, το πιάνει με τα γυμνά του χέρια και το τραβά δυνατά ώσπου το ξεκόλλησε απ’ τους πασσάλους, φωνάζοντας: «Ελάτε ορέ, δεν έχει ρεύμα». Ετσι μπόρεσαν και πέρασαν γρήγορα οι άλλοι μαχητές του ΕΛΑΣ και κατέλαβαν το φυλάκιο. Εκείνο το βράδυ, ο Δήμος Καραλίβανος συναντήθηκε με την Ιστορία.
Το τέλος
Με το τέλος της Κατοχής τον Οκτώβριο του ’44 και μετά τα Δεκεμβριανά, ο Καραλίβανος έμεινε με τους αντάρτες του στο βουνό. Δεν τήρησε τη Συμφωνία της Βάρκιζας και δεν παρέδωσε τον οπλισμό του. Είχε ήδη δει τη λευκή τρομοκρατία του αντιδραστικού κατεστημένου που ήθελε να εδραιωθεί στην Ελλάδα με τη βοήθεια των Βρετανών και ήξερε ότι θα ήταν ένα από τα σίγουρα θύματά του.
Με την ομάδα του συγκρούστηκε πολλές φορές με τη Χωροφυλακή. Το τέλος ήρθε μάλλον άδοξα, στις 23 Αυγούστου 1946, όταν σε θανάσιμη ενέδρα αποσπάσματος της Χωροφυλακής στην περιοχή του χωριού Κουκουβίτσα, πολέμησε λιονταρίσια και έπεσε ηρωικά όταν τελείωσε και η τελευταία σφαίρα στο τουφέκι του.
Ο Φτεροδήμος έφυγε χωρίς ποτέ να προδώσει τα ιδανικά του, ακολουθώντας το παράδειγμα όλων εκείνων των πατριωτών που αντιστάθηκαν σε κάθε επίδοξο εισβολέα, δίνοντας ακόμη και τη ζωή τους.
Επιμέλεια: Νόρα Ράλλη - "Εφημερίδα των Συντακτών"
Δημοσίευση σχολίου