{[['
']]}
']]}
Πριν η σήµανση εξακριβώσει την ταυτότητα της νεκρής, η ΚΟΑ ήδη γνώριζε πως είχε χάσει ένα από τα µαχητικότερα στελέχη της, την Ηλέκτρα Αποστόλου, µέλος της ΕΠ και υπεύθυνη για τη διαφώτιση όλης της Αθήνας, που είχε συλληφθεί το πρωί της προηγούµενης στη διασταύρωση Ιθάκης και Γ’ Σεπτεµβρίου από την Οµάδα Παρθενίου της Ειδικής Ασφάλειας 3.
Το επόµενο διάστηµα ένα πρωτοφανές κύµα εκτελέσεων σάρωνε την πόλη.
Μέσα σε µια µόνο εβδοµάδα (1-7 Αυγούστου), 50 άτοµα έχασαν τη ζωή τους σε διάφορα σηµεία της Αθήνας, χτυπηµένα από αόρατους εκτελεστές της ΟΠΛΑ 4.
Ήταν «ο λαός της Αθήνας που εκδικήθηκε το µαρτυρικό θάνατο της Ηλέκτρας τιµωρώντας παραδειγµατικά τους βασανιστές της» 5 Πάνω στα πτώµατα βρίσκονταν
µικρά σηµειώµατα µε το όνοµα «Ηλέκτρα» και ένα διαφορετικό κάθε φορά αριθµό που αντιπροσώπευε αυτό που και οι λιγότερο οξυδερκείς του κατοχικού στρατοπέδου αντιλαµβάνονταν ως πληρωµή για το θάνατο ενός πρωτοκλασάτου στελέχους του ΚΚΕ 6.
Ανώτερα ή µεσαία στρατιωτικά στελέχη, χωροφύλακες και ταγµατασφαλίτες βρίσκονταν δολοφονηµένοι, οι περισσότεροι σε συνοικίες που είχαν τη φήµη «κοµµουνιστικών προπυργίων» στην πρωτεύουσα: Συνταγµατάρχης Χωροφυλακής Ευθύµιος Σιδεράτος, αντισυνταγµατάρχης Πυροβολικού Σωτήριος Κασίµης (Παγκράτι, 2 Αυγούστου), αξιωµατικός αεροπορίας Κωνσταντίνος Λέων (Καισαριανή, 5 Αυγούστου), ταγµατάρχης Πεζικού Σταµάτης Μαυροµάτης, ταγµατάρχης ∆ιαχείρισης Ιωάννης Καπράλος, αξιωµατικός Γεώργιος ∆ιακάκης (Καισαριανή, 6 Αυγούστου), ανθυπολοχαγός Κωνσταντίνος Κοντονίκας (Καισαριανή 27 Ιουλίου), ενωµοτάρχης Στέλιος Κοτσιφάκης (Νέα Σµύρνη, 29 Ιουλίου), υπενωµοτάρχες Νικόλαος ∆άρας (28 Ιουλίου) Κωνσταντίνος Κορίλης (Νέα Σµύρνη, 29 Ιουλίου), Μαρίνος Τσέλιος (5 Αυγούστου), λοχαγός Πυροβολικού Ιωάννης Αποστολίδης (6 Αυγούστου), ανθυπασπιστές ∆ηµήτρης Κυπριωτάκης (30 Ιουλίου), Νίκος Καναλοπίτης (31 Ιουλίου), Παναγιώτης Κανελλόπουλος (1 Αυγούστου),
Εύζωνοι Σπύρος Βασιλόπουλος (3 Αυγούστου), ∆ηµήτρης Αηδόνης (5 Αυγούστου) Αλέξανδρος Μαύρος (Καλλιθέα, 6 Αυγούστου), χωροφύλακες Κωνσταντίνος Μιχαηλίδης (28 Ιουλίου), Κωνσταντίνος Μάλιος (31 Ιουλίου), Στέλιος Κυριακάκης (Κάτω Πετράλωνα, 1 Αυγούστου), Γιώργος Πρέσβελης (Γκύζη, 4 Αυγούστου), υπάλληλος παθητικής αεράµυνας Θανάσης Μιχαηλίδης (Νέα Σφαγεία, 6 Αυγούστου) 7.
Όλο το µίσος στρεφόταν πια εναντίον της Ειδικής «στα µπουντρούµια» της οποίας «κόβουν σε γυναίκες τα στήθη, από ζωντανούς κόβουν τα γεννητικά όργανα, τους ανοίγουν το σώµα και το αλατίζουν […] όλα αυτά τα εγκλήµατα [είναι] συνέχεια του ∆ιστόµου» 8
Στις 30 Ιουλίου, µια απόπειρα δολοφονίας του Ευάγγελου Χανιώτη, αρχηγού της Ειδικής Ασφάλειας στα Κάτω Πατήσια (λανθασµένα αναφέρεται σε εαµικές πηγές ως «Χασιώτης»), από επίλεκτο
απόσπασµα ΕΛΑΣιτών του ∆ουργουτίου υπό το διάσηµο πλέον Γιάννη Κυριακίδη απέτυχε µε την απώλεια του Αρµένιου µαχητή, Σαρκίς Φόγκα 9. Η επέµβαση µιας οµάδας Γερµανών που περιπολούσε σε µια παρακείµενη πλατεΐτσα έσωσε το Χανιώτη που έµεινε για δύο µήνες στο νοσοκοµείο σοβαρά τραυµατισµένος 10
Ο κύκλος του αίµατος µόλις άνοιγε. Από την πρώτη µέρα του Αυγούστου µάχες και συµπλοκές σε Αθήνα και Πειραιά βρίσκονταν στην ηµερήσια διάταξη µε τα Τάγµατα να πληθαίνουν τις επιδροµές και τους µαχητές του ΕΛΑΣ να επιδεικνύουν πρωτοφανή αυτοθυσία. Την πρώτη µέρα του µήνα, µια περιπολία Ευζώνων στο συνοικισµό της Νέας Εφέσου στην Καισαριανή κατέληξε σε ανοιχτή
µάχη µε αποτέλεσµα τον τραυµατισµό τριών Ευζώνων και το θάνατο δύο µαχητών του ΕΛΑΣ.
Πολλοί κάτοικοι τραυµατίστηκαν επίσης, όταν δέκα σπίτια του συνοικισµού παραδόθηκαν στις φλόγες κατά τη διάρκεια της µάχης 11.
∆ύο ηµέρες αργότερα, δυο 18χρονοι µαχητές του ΕΛΑΣ Κατσιποδίου κλείστηκαν σε ένα σπιτάκι
της οδού Αιγαίου και σκοτώθηκαν πολεµώντας υπέρτερες δυνάµεις Γερµανών 12.
Την άλλη µέρα ένας 14χρονος σύνδεσµος του ΕΛΑΣ Γούβας, ο Γιάννης (Τζώνης) Φραγκονικολόπουλος, αυτοκτόνησε µε το πιστόλι του για να µην πέσει στα χέρια των Τσολιάδων 13. Ακόµα και για τους πλέον αµέτοχους, εκείνος ο Αύγουστος απέπνεε µια τροµακτικά πολεµική ατµόσφαιρα. «Ζω σε µια πολιτεία που έχει πάθει ένα είδος αµόκ. Στην περιφέρεια της Αθήνας κάθε βράδυ γίνονται µάχες σωστές ανάµεσα στο ΕΑΜ και στα σώµατα ασφαλείας. Στο κέντρο της πόλης γίνονται συνεχώς δολοφονίες. Παράξενο µας φαίνεται όταν δεν ακούγονται πυροβολισµοί» 14.
Παραπομπές
1. Αρχείο Ληξιαρχείου ∆ήµου Αθηναίων, Ληξιαρχική Πράξη Θανάτου άγνωστης γυναίκας
(449/Θ/1944)
2 Καρκάνης Νίκος, Οι ∆οσίλογοι της Κατοχής. ∆ίκες παρωδία. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1981, σ. 176- 177.
3 Αξιώτη Μέλπω, Άπαντα…σ. 253. Βασική γυναικεία φυσιογνωµία του ΚΚΕ, η Ηλέκτρα Αποστόλου είχε γεννηθεί στην Αθήνα το 1912. Ως µαθήτρια της Γερµανικής Σχολής, εντάχθηκε το 1925, σε ηλικία µόλις 13 ετών, στην ΟΚΝΕ και αναδείχθηκε σε µέλος της καθοδήγησης της Αθήνας. Το 1931 γίνεται µέλος του ΚΚΕ, από τις ελάχιστες γυναίκες που βρέθηκαν τόσο νωρίς στο Κόµµα. Το 1933 διηύθυνε την εφηµερίδα «Νεολαία», κεντρικό δηµοσιογραφικό όργανο της ΟΚΝΕ και στα 1935 λαµβάνει µέρος ως αντιπρόσωπος στο ∆ιεθνές Αντιφασιστικό Συνέδριο του Παρισιού και στο Συνέδριο της ∆ιεθνούς Κοµµουνιστικής Νεολαίας.
Κατά τη διάρκεια της ∆ικτατορίας της 4ης Αυγούστου, συνελήφθη από την Ασφάλεια και φυλακίστηκε στις Φυλακές Αβέρωφ, στη συνέχεια εκτοπίστηκε στην Ανάφη, αφού δούλεψε για ένα χρόνο στο παράνοµο γραφείο της ΟΚΝΕ Μακεδονίας.
Το Σεπτέµβριο του 1942 δραπέτευσε από το Τµήµα Μεταγωγών της Αθήνας. Πρωτοστάτησε στην καθοδήγηση των γυναικών στους χώρους εργασίας, την ανασυγκρότηση της ΟΚΝΕ και υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος της ΕΠΟΝ.
Από το 1943 ήταν µέλος της Επιτροπής Πόλης της ΚΟΑ, υπεύθυνη του νευραλγικού Γραφείου της
∆ιαφώτισης. Βλ. σχετικά Μπαρτζιώτας Βασίλης, Ηλέκτρα. Αδελφή του Κόµµατός µας –Μια ηρωική
επαναστατική ζωή. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1981· Αξιώτη Μέλπω, Άπαντα…, σ. 248-251· ΟΚΝΕ
1922-1943. Λενινιστικό µαχητικό σχολείο των νέων. Οδηγητής, Αθήνα 1976, σ. 63-64 // Για την
περίφηµη στιχοµυθία της Ηλέκτρας µε τους ανακριτές της, βλ., Μπαρτζιώτας, Αδούλωτη Αθήνα…σ.
299 // Ριζοσπάστης, 20.8.1944.
4, Η Καθηµερινή, 9.8.1944.
5 Μπαρτζιώτας, Αδούλωτη Αθήνα…, σ. 299.
6. 493 Αδηµοσίευτη γραπτή µαρτυρία Γιάννη Κατάκη, χ.χ. // Μαγνητοφωνηµένη συνέντευξη Γιούρα Τσολακίδη, ΕΛΑΣ Καλλιθέας // ΓΑΚ,, Αρχείο Ειδικού ∆ικαστηρίου Αθήνας, Συνεδρίαση 22ας Νοεµβρίου 1945 (αρ. 1211, 1238, 1239), κατάθεση αστυνόµου Νικόλαου Αρχιµανδρίτη // ΓΑΚ,
Αρχείο Α’ Κακουργιοδικείου Αθηνών, συνεδρίαση 7ης Αυγούστου 1947 (αρ. 23-26), καταθέσεις
Σπύρου Σπυριδάκου, Μιχάλη Ταβουλάρη.
7. Για την παράθεση των ονοµάτων των νεκρών χρησιµοποιήθηκαν όλες τις ληξιαρχικές πράξεις
θανάτου αξιωµατικών και ανδρών των Ταγµάτων και της Χωροφυλακής που φέρουν την ένδειξη
«φόνος» ή «τραύµα κεφαλής» για το διάστηµα 27 Ιουλίου-6 Αυγούστου (Αρχείο Ληξιαρχείου ∆ήµου Αθηναίων) διασταυρωµένες µε τα ονόµατα της ανακοίνωσης του Υπουργείου Εσωτερικών που δηµοσιεύτηκε στον κατοχικό Τύπο στις 9 Αυγούστου. Είναι αυτονόητο πως το δείγµα περιορίζεται αναγκαστικά σε στρατιωτικούς που, λόγω ιδιότητας, αντιπροσωπεύουν τους «εξακριβωµένους» θανάτους.
8. Προκήρυξη του ΕΑΜ προς το λαό της Αθήνας (28.7.1944). ΚΕΑ, τόµος πρώτος, σ. 81-82.
9 Καταγόταν από το συνοικισµό των Ιταλικών στο ∆ουργούτι. (Μαγνητοφωνηµένη συνέντευξη
Γιάννη Κυριακίδη).
10. ΓΑΚ, Αρχείο Ειδικού ∆ικαστηρίου Αθήνας, Συνεδρίαση 30ης ∆εκεµβρίου 1945.
11. ΕΛΙΑ, Αρχείο Αριστείδη Κουτσουµάρη, ∆ελτίο πληροφοριών ΚΑ’ Αστυνοµικού Τµήµατος.
12. Ήταν ο διµοιρίτης Νίκος Τζιµόπουλος και ο µαχητής Παίδων Ζερβακάκος (Κυριακίδης Γιάννης,Εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας..., σ. 431-432
13. Τσολάκος ∆. Κοσµάς, Έτσι επιζήσαµε στον Αρδηττό. Φιλιπόττης, Αθήνα 1996, σ. 328-332 //
Παλαιολογόπουλος ∆., Το Παγκράτι στην Εθνική Αντίσταση 1941-1944. Μέλισσα, Αθήνα 2004, σ. 116-117.
14. Θεοτοκάς, Τετράδια Ηµερολογίου..., σ. 474.
Πηγή: Ιάσονας Γ. Χανδρινός "Η δράση του ΕΛΑΣ και της ΟΠΛΑ στην κατεχόμενη πρωτεύουσα 1942-1944"
Δημοσίευση σχολίου