{[['
']]}
']]}
Η ΔΙΚΗ ΤΩΝ ΑΡΧΙΔΟΣΙΛΟΓΩΝ
Οκτώ το πρωί 21 Φλεβάρη 1945. μέρα Τετάρτη, αρχίζει επιτέλους η πολυθρύλητη δίκη των αρχιδοσιλόγων. Στη μισοάδεια ακόμα αίθουσα του Πλημμελειοδικείου Αθήνας αρχίζουν να σχηματίζονται τα πρώτα γκρούπ του ακροατηρίου.Μεγάλο, παλλαϊκό το ενδιαφέρον. Φανατικοί λάτρες, παλιοί νοσταλγοί μεγάλων και συνταρακτικών δικών δεν θα μπορούσαν να χάσουν μια τέτοια ευκαιρία! Επρόκειτο για μια σημαντική πολιτική δίκη. Πολλοί ήταν οι ανυπόμονοι και περίεργοι να γνωρίσουν από κοντά εκείνους που συνέργησαν στον τεμαχισμό της πατρίδας τους και έγιναν οι συνεργάτες των ορκισμένων εχθρών του λαού μας στην εξόντωσή του.
Η αίθουσα γέμισε από νωρίς κυρίως από τους μπράβους που έρχονταν να συμπαρασταθούν στους κατηγορούμενους.
Το τραπέζι των συνηγόρων συγκλονίζεται από θορυβώδεις και έντονες συζητήσεις. Καταστρώνονται σχέδια, διαμορφώνεται η στρατηγική της υπεράσπισης.
Ο συνήγορος Μπουρίκος φτάνει μάλιστα ως το σημείο να υποστηρίζει σε ιδιαίτερη συνομιλία, πως «αν οι κατηγορούμενοι είναι ένοχοι, ένοχος επίσης πρέπει να είναι και ο Μακαριότατος Δαμασκηνός - αντιβασιλιάς - που όρκισε κατοχικές κυβερνήσεις και τους ύπουργούς τους!».
Και είχε ουσιαστικά δίκιο όχι μόνο γι' αυτό το λόγο. Αλλά, όπως έγραψε αργότερα στις 28 Όκτώβρη 1945 η αγγλική πολιτική επιθεώρηση «Δή Γουήκ» ήταν πράγματι δοσίλογος.
Η επιθεώρηση έγραοε: «...ο αντιβασιλέας (τον είχε διορίσει ο Τσόρτσιλ στις 26.12.44) οφείλει τη θέση του αποκλειστικά στους Άγγλους και βρίσκεται κάτω από τις εκβιαστικές απειλές των μοναρχικών να βγάλουν στη φόρα τις επιστολές που είχε στείλει στο Γ. Τσολάκογλου. Οι επιστολές αυτές έχουν βγει στο παζάρι και η μια απ' αυτές πουλήθηκε για πολλές χρυσές λίρες. Ο φόβος ότι ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος ή οποιοσδήποτε άλλος θα μπορούσε να δημοσιεύσει αυτές τις επιστολές κάνει τον αντιβασιλέας να μη μπορεί να κλείσει μάτι τη νύχτα».
Μπαίνουν στην αίθουσα οι κατηγορούμενοι. Πρώτος κάνει την εμφάνισή του ο I. Ράλλης με το μονόκλ κι ακολουθούν «σε φάλαγγα κατ’ άνδρα» οι Τσολάκογλου. Μουτούσης. Λούβαρης, Κανακουσάκης κ.α.
Αμίλητοι προχωρούν ανάμεσα στους φρουρούς χωροφύλακες. Επικρατεί σιωπή. Ολοι τους σοβαροί προσπαθούν να φαίνονται «αξιοπρεπείς». μα δεν το καταφέρνουν. Αυτό είναι κάτι πέρα απ’ τις δυνάμεις τους!
Η τεχνητά θερμή ατμόσφαιρα που πάνε να δημιουργήσουν οι συνήγοροι που τους περικυκλώνουν με φιλοφρονήσεις, χειραψίες, υποκλίσεις και με τα «κύριε πρόεδρε» και «κ. υπουργέ» δε στάθηκαν ικανά ν’ απαλείψουν την κατήφεια και να σπάσουν την παγερότητα.
Στις 9.10' π.μ. ο πρόεδρος αρεοπαγίτης Καλέλης χτυπάει το κουδούνι και αρχίζει η συνεδρίαση του «Ειδικού Δικαστηρίου Δοσιλόγων» στη Σανταρόζα Αθήνας.
Μα δεν πρόλαβε ο δημόσιος κατήγορος να αναγνώσει το κατηγορητήριο, ομοβροντία άρχισαν οι «ενστάσεις». «Ένστασις αναρμοδιότητος». «ένστασις αντισυνταγματικότητος», «ένστασις κατά της συνθέσεως τού Δικαστηρίου».
Με ιώβεια υπομονή ο πρόεδρος παρακολουθεί τις αερολογίες των συνηγόρων που αγκομαχούν να τον πείσουν πως η παρουσία αυτού και των συνέδρων στην έδρα είναι «αντισυνταγματική και άκυρος».
Θυμήθηκαν οι άνθρωποι τώρα το Ελληνικό Σύνταγμα. Μα όταν «ελέω Χίτλερ» ίππευσαν την εξουσία και το παραβίαζαν κάθε μέρα, κάθε ώρα και κάθε λεπτό! Φαιδρότητες! Φανερή προσπάθεια κωλυσιεργείας!
Οι κατηγορούμενοι δηλώνουν τα επαγγέλματα τους:
- Τί δουλειά κάνεις Κανακουσάκη. ρωτάει ο πρόεδρος.
- Φορτοεκφορτωτής! απαντά ξετσίπωτα ο εργατοκάπηλος που έστειλε χιλιάδες εργάτες στα γερμανικά κάτεργα σαν υπουργός ’Εργασίας. Στο περιβάλλον των σκληρών κολάρων. των μονόκλ και των βαρύτιμων κοστουμιών των «στρατηγών» και των «άλλων καθωσπρέπει κυρίων», το μπλε εργατικό πουκάμισο του Κανακουσάκη προβάλλει σαν χτυπητή παραφωνία. Και η προσποίηση του έργατοπατέρα να καμουφλαριστεί κάτω από την «ιδιότητα του εργάτη», κάνει τον εργατοκηφήνα ιδιαίτερα αντιπαθή.
Άξαφνα... θόρυβος, ανησυχία. Εκνευρισμός στο χώρο του ακροατηρίου! Μία φωνή διακόπτει τη διαδικασία:
- Κύριε πρόεδρε Εδώ υφίσταται ψυχολογική βία και μάλιστα από Ελληνα αξιωματικό!
Ο Αξιωματικός ήταν ο ταγματάρχης Θαλασσινός, που επεμβαίνει:
- Ο σεβαστός (!), λέει, στρατηγός κ. Μουτούσης (ο δοσίλογος υπουργός Συγκοινωνίας) βρίζεται ως τρελός κ. Πρόεδρε.
Τί είχε συμβεί. Ο τοπογράφος μηχανικός Μαρίνος Μοντεσάντος, που είχε χάσει τη θέση του επί Κατοχής, ήθελε να παραστεί στη δίκη σαν πολιτικός ενάγων. Ο θαυμαστής, όμως, του Μουτούση Θαλασσινός, είχε αντιρρήσεις...
Εδώ επεμβαίνει ο Κουλουμβάκης (!) συνήγορος.
- Εάν θέλετε να μας δικάσετε, κύριοι δικασταί. ως Επαναστατικόν δικαστήριον. Εχει καλώς. Αλλέως θα πρέπει να αποχωρήσετε από την έδρα σας. Διότι, κύριοι, δεν θα επανέλθωμεν ποτέ εις την νομιμότητα!
Για όσους δεν έχουν ακούσει ή διαβάσει ποτέ, τίποτα για τον άνθρωπο, λέμε: Κουλουμβάκης και νομιμότητα!
Και τώρα σταχυολογούμε μερικά από τα «ρητορικά άνθη» των πολυάριθμων συνηγόρων:
Κλαπέας: Πρέπει νά είμεθα ευγνώμονες εις τους ανθρώπους αυτούς (τους κατηγορούμενους δοσίλογους) που έσωσαν την Ελλάδα!
Βολωνάκης: «Η συντακτική πράξις της συγκροτήσεως του Δικαστηρίου σας είναι αντισυνταγματική. Θα μου φέρουν αντίρρηση ότι το ίδιο έγινε και στη Γαλλία. Μα στη Γαλλία κατηργήθησαν τα πάντα!».
Σωστά. Μα κουτόφραγκοι είμαστε μεις; Και συνέχισε: «Η δίκη αυτή, που γίνεται υπό την πίεσιν μιας ελάχιστης μειοψηφίας (δηλαδή τού κινήματος Εθνικής Αντίστασης που είχε αγκαλιάσει το σύνολο του Ελληνικού λαού—σ.σ.) κακούργων και δολοφόνων...».
Μη χειρότερα. Οι δοσίλογοι ήταν η πλειοψηφία του λαού μας;
Οι συνήγοροι μετέρχονται κάθε μέσο για να ματαιώσουν τη δίκη. Έξι μήνες η χώρα μας είναι ελεύθερη και είναι η πρώτη δίκη δοσιλόγων. Είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη που οι δοσίλογοι
κινούνται λεύτεροι. Κάνουν το παν, για να μην προχωρήσει η διαδικασία. Φλυαρούν, φωνασκούν, χειρονομούν, διακόπτουν, διαπληκτίζονται, προκαλούν, ασχημονούν!
Πίσω άπ’ όλα αυτά κρυβόταν το κατεστημένο της εθνικοφροσύνης. Στο δικαστήριο οδηγήθηκαν μόνο ένδεκα από το πλήθος των δοσιλόγων.
Επειτα στρατιά συνδοσιλόγων συνολικά 300 (άρ. 300) παρουσιάστηκαν όχι προς Θεού κατηγορούμενοι, αλλά σαν μάρτυρες. Και απ’ αυτούς μόνο 20 με 25 ήταν μάρτυρες κατηγορίας (που κι αυτοί σε κάποια φάση μετατράπηκαν στην ουσία σε μάρτυρες υπεράσπισης) και οι υπόλοιποι εμφανίστηκαν απ’ την αρχή σαν μάρτυρες υπεράσπισης, για να υμνήσουν το «εθνικό» έργο των κατηγορουμένων.
Η δίκη ήταν επιτελικά καλά οργανωμένη. Με την παρουσία 100 συνηγόρων ύπεράσπισης από τα «πιό μεγάλα ονόματα τής χώρας» (Μπαμπάκος, Τσουκαλάς. Βαρβιτσιώτης κλπ.) ως το φαιδρό Κουλουμβάκη ετοιμαζόταν η πιο μεγάλη δικαστική μάχη της εθνικοφροσύνης.
Το αμαρτωλό Κολωνάκι που ήταν η φωλιά, του δωσιλογισμού στην Κατοχή, έβλεπε στο πρόσωπο των κατηγορουμένων να δικάζεται η αφρόκρεμα της «καλής κοινωνίας».
Δεκάδες οι ενστάσεις, επεισόδια με πρωταγωνιστή τον Κουλουμβάκη που κραύγαζε ότι «κακώς αποκαλούνται δοσίλογοι» οι κατηγορούμενοι που είναι «εθνικοί ήρωες».
Πολυάριθμες οι παρεμβάσεις της φρουράς. Οι κατηγορούμενοι φεύγουν και έρχονται! Αλλοι δικάζονται ερήμην. ενώ η πολιτική αγωγή καταγγέλλει ότι υπηρετούσαν ντυμένοι εθνοφύλακες στο στρατό, τη χωροφυλακή ή κυκλοφορούν λεύτεροι και προετοιμάζουν συλλαλητήριο αλληλεγγύης προς τους κατηγορούμενους.
Δίκη κωμωδία! Δίκη κωμικοτραγελαφική!
Οι συνοδοί χωροφύλακες αποκαλούν τον δοσίλογο Ράλλη «κύριε πρόεδρε» και τον Τσολάκογλου «στρατηγέ μου». Σα να μην άλλαξε τίποτε απ’ τον καιρό της Κατοχής.
Η δίκη αυτή δεν έχει καμιά σχέση με κείνη που ζήτησε ο ελληνικός λαός που τόσα υπέφερε. Αλλά και μ’ ό,τι έγινε σε άλλες χώρες της Ευρώπης, που το 1944 αμέσως μετά την απελευθέρωση από το χιτλερικό ζυγό ξέπλυναν τη ντροπή της προδοσίας.
Το δημοκρατικό Παρίσι δίκασε και καταδίκασε σε θάνατο προδότες και εγκληματίες πολέμου, που ήταν πράκτορες των γερμανικών Ές - Ές και της αστυνομίας του Βισύ.
Τα Τάγματα Ασφαλείας είναι μόνο ελληνικό προϊόν που δημιούργησαν στον τόπο μας οι Αγγλοι κυρίως.
Εκεί δίκασαν διευθυντές εφημερίδων και ακαδημαϊκούς που δέχτηκαν να υπηρετήσουν τη χιτλερική κατοχή. Στις 15 Μάρτη 1945 στο Παρίσι άρχισε μια δίκη που είχε ιδιαίτερη πολιτική σημασία, γιατί δικαζόταν ο πατριάρχης της γαλλικής προδοσίας, η παλιά στρατιωτική δόξα τής Γαλλίας, ο στρατάρχης Πεταίν. ο εγκληματίας Λαβάλ. ο στρατηγός Ντέντς.
Δημόσιος κατήγορος στη δίκη αυτή ήταν ο εισαγγελέας Μορνέ. Νά, τί είπε ο Μορνέ:
«Σήμερα, αρχίζει η δίκη των Πεταίν - Λαβάλ. Δεν θα έπαιρνα ποτέ μέρος στη δίκη, αν δεν συναισθανόμουν ότι είναι καθήκον μου να υπερασπίσω την τιμή της Πατρίδας, που τραυματίστηκε θανάσιμα από τον Πεταίν. Το να παρέχει κανείς τον εαυτό του για την ενίσχυση του Αξονα, το να διαθέτει κανείς τον εαυτό του για την εξεύρεση εργατών για τον εχθρό. για στρατολογία μαχητών και για την πρόσκληση στρατιωτών να λιποτακτήσουν, αυτά αποτελούν πράξεις προδοσίας.
Υπάρχουν ελαφρυντικές περιπτώσεις; Με πλήρη συνείδηση, λέω, πως δεν υπάρχουν. Οχι μόνο δεν βλέπω έλαφρυντικές περιπτώσεις, αλλά και βλέπω επιβαρυντικές. Οι νόμοι του πολέμου είναι αμείλικτοι. Όταν ο στρατιώτης αυτομολεί προς τον εχθρό τουφεκίζεται. Πρέπει σεις να δείξετε μεγαλύτερη επιείκεια προς το Γενικό Διοικητή; Έπειτα από 45 χρόνια δικαστικού σταδίου μου έφτασα στο τέρμα τού βίου μου και αναλαμβάνω την ευθύνη να ζητήσω την ποινή του θανάτου. Στο όνομα της Γαλλίας και με την τελευταία μου δύναμη ζητώ από σας να απονείμετε πλήρη και υπέρτατη δικαιοσύνη. Δεν υπάρχει άλλη δικαιοσύνη παρά ο θάνατος για κείνους που δέχτηκαν την ατίμωση τής Γαλλίας».
Τέτοια όμως δίκη δεν ήθελε η ελληνική κυβέρνηση, γιατί θα ξεδιπλωνόταν μπρος στα μάτια της ελληνικής και διεθνούς κοινής γνώμης με χαρακτηριστική κυνικότητα το κατοχικό παρασκήνιο.
Πριν αρχίσει καλά - καλά η διαδικασία οι κατηγορούμενοι διατύπωσαν ένα παράπονο και μια απειλή. Είπαν;
«Οι κρατούμενοι δοσίλογοι εξέφρασαν την απορία των διατί ενώ αυτοί εισάγονται εις δίκην οι συνένοχοί των, μέλη των τριών κυβερνήσεων της κατοχής, όπως οι υπουργοί Λιβιεράτος, Μουτούσης, Κατσιμήτρος κλπ. κλπ. περιφέρονται ελεύθεροι. ΣΥΧΝΑΖΟΝΤΕΣ ΜΑΛΙΣΤΑ ΕΙΣ ΕΠΙΣΗΜΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΚΑΙ ΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΕΝΤΡΑ».
Την απειλή διατύπωσε ο δοσίλογος καθηγητής Λούβαρης:
«Ετοιμάζω την έκθεσή μου, και θα γνωσθούν εις την δίκην αυτήν πολλά, μα πάρα πολλά ενδιαφέροντα πράγματα».
Η απειλή αυτή, που δεν ήταν άλλωστε η μόνη, προκάλεσε πανικό στους συνδοσίλογους στυλ. Γόνατά, και άλλους Λαϊκούς και Φιλελεύθερους πολιτικούς, αλλά και τους Βρετανούς που όλοι τους έσπευσαν να καθησυχάσουν τους κατηγορούμενους και να «κλείσουν» τα στόματά τους.
Το δικαστήριο είχε συγκροτηθεί από 9 μέλη. Τα έξι ήταν τακτικοί δικαστές και τα τρία λαϊκοί, που κληρώθηκαν από τον κατάλογο των ένορκων του Κακουργιοδικείου ’Αθηνών. Από τους 33 κατηγορούμενους δοσίλογους «πρωθυπουργούς και υπουργούς» της κατοχής, που παραπέμφθηκαν να δικαστούν σύμφωνα με το κατηγορητήριο, στο δικαστήριο αυτό. παρόντες ήταν μόνο 9 (!), αυτοί πού κρατούνταν όχι στις φυλακές, αλλά στο μέγαρο του Ζελιώτη στην οδό Πατησίων!
Αυτοί είναι οι I. Ράλλης και οι υπουργοί του Έμ. Κανακουσάκης, Εργασίας. Β. Καραπάνος, Υγιεινής και Προνοίας,Ν. Λούβαρης, Παιδείας. Κ. Πουρναράς, Δικαιοσύνης, ο αρχιδοσίλογος πρώτος πρωθυπουργός Γ. Τσολάκογλου και οι υπουργοί του I. Καραμάνος. Επισιτισμού και Γεωργίας, Δ. Πολύζος του Επισιτισμού και Ιάσων Παπαδόπουλος, των Εσωτερικών.
Με την έναρξη όμως της δίκης παρουσιάστηκαν αυθόρμητα στο δικαστήριο και οι παρακάτω 15 κατηγορούμενοι υπουργοί: Α. Γέροντας, Συγκοινωνιών, Γ. Παμπούκας. Γεωργίας. Α. Λιβιεράτος, Δικαιοσύνης. Π. Χατζημιχάλης, 'Εθνικής Οικονομίας, Σ. Μουτούοης. Συγκοινωνίας, Ν. Μάρκου, Ασφαλείας. Α. Ρουσόπουλος. Εργασίας. Γ. Κατσιμήτρος, Γεωργίας, Ν. Ραγκαβής, γενικός διοικητής Μακεδονίας, Λ. Τσιριγώτης, Εσωτερικών και υφυπουργός Πολιτικού Γραφείου.
Έμ. Λουλακάκης, γενικός διοικητής Κρήτης. I. Γρηγοράκης, Εθνικής Οικονομίας. Δ. Μπακογιάννης. υφυπουργός Δημόσιας Ασφάλειας. Β. Σιμωνίδης, γενικός διοικητής Μακεδονίας και Π. Δεμέστιχας. Εσωτερικών.
Οι υπόλοιποι 9 κατηγορούμενοι που απουσίαζαν ήταν οι Δ. Διαλέτης, υφυπουργός Εθνικής Άμυνας. Ε. Τσιρονίκος. υπουργός Οικονομικών, Κ.Λογοθετόπουλος, πρωθυπουργός μετά τον Γ. Τσολάκογλου. Σ. Κοτζαμάνης. Οικονομικών. Α. Ταβουλάρης. Εσωτερικών. I. Πασαδάκης. γενικός διοικητής Κρήτης, Γ. Μπάκος. Στρατιωτικών, Γ. Πειρουνάκης, Επισιτισμού και Ν. Καλύβας, Εργασίας που δικάζονταν ερήμην.
Ο ...φαιδρός, λοιπόν Κουλουμβάκης, υπερασπιστής, λέει πως οι πελάτες του δοσίλογοι υπουργοί, είναι πολιτικοί άνδρες... πρώτου μεγέθους και δε μπορούν να δικαστούν σύμφωνα με τω διασκεύασμα αύτό (Ετσι χαρακτήρισε τη συντακτική πράξη) που «Εφτιασε ο πρώτος τυχών». Συνεχίζοντας λέει στους δικαστές ότι δεν αποτελούν δικαστήριο και ότι θα έπρεπε ν’ αποχωρήσουν όλοι από την αίθουσα, γιατί αυτό επιβάλλει... το συμφέρον των πελατών του!
Αλλος συνήγορος υπεράσπισης, ο Μεϊμαράκης, υποστηρίζει:
- Ανδρες πολιτικοί ... τιμήσαντες την 'Ελλάδα με τα ...πατριωτικά έργα τους, σύρονται να δικαστούν μπροστά σε δικαστήριο αυθαίρετο!
Σε μια στιγμή παρουσιάζεται ο ταγματάρχης Παπαδόγκονας, που το Νοέμβρη του 1944 είχε σκοτώσει έξω από το υπουργείο Στρατιωτικών έναν ΕΛΑΣίτη, γιατί τον υπόδειξε στην αστυνομία για συνεργάτη των Γερμανών και... θέλει και αυτός... να ζητήσει την αθώωση των αρχιδοσιλόγων.
Αυθαιρεσίες! Η δίκη δεν μπορεί να προχωρήσει.
Ο εισαγγελέας Παπαδάκης αντικρούοντας τους συνηγόρους υπεράσπισης είπε: «Πρέπει να δικάσουμε αποβλέποντας εις την ιδέαν του δικαίου... Υπάρχει επιτακτικόν το αξίωμα του λαού να δώσουν λόγο οι δοσίλογοι. Συνεπώς ουδεμία αναδρομή του νόμου υπάρχει.
Υπάρχει διάχυτον το λαϊκόν πνεύμα να δώσουν λόγο των πράξεών τους όσοι συνεργάστηκαν εναντίον του λαού. Δεν προέρχεται η διακήρυξη των δικαιωμάτων του ατόμου από τον ίδιον το γαλλικόν λαό ο όποιος τιμωρεί σήμερα τούς προδότες; Ο λαός επιβάλλει την τιμωρία κατ’ εκείνων πού δε σεβάστηκαν την θέσιν του κατά την περίοδο της δουλείας. Πώς, λοιπόν, να υπάρχει αναδρομή του νόμου, όταν αί άνάγκαι δια την σωτηρίαν του Εθνους επιβάλλουν την τιμωρίαν των δοσιλόγων;».
Στις 2 το μεσημέρι ο πρόεδρος του δικαστηρίου διέκοψε τη διαδικασία για την επομένη.
Ο επικεφαλής της φρουράς αξιωματικός πλησιάζει τους κρατουμένους και τους αναγγέλλει ότι μόνο οι 9 δοσίλογοι πού κρατούνται θα μείνουν. Οι άλλοι είναι ελεύθεροι να πάνε στα σπίτια τους!!!
Μόλις, όμως, ο Γ. Τσολάκογλου ακούει αυτό, σηκώνεται και διαμαρτύρεται έντονα.
- Δεν πάω πουθενά, λέει. Εμείς να πηγαίνουμε στη φυλακή κι αυτοί να μένουν ελεύθεροι!
—Ούτε κι εγώ, πετιέται από την άλλη μεριά ο Ράλλης, δεν το κουνάω από δω. Μόνο με τη βία θα ακολουθήσω. Να ειδοποιήσετε τον κ. Επίτροπο πως ο πρόεδρος Ράλλης (δέστε θράσος και αναίδεια) αρνείται να πάει μέσα.
- Να μας τουφεκίσουν εδώ, συμπληρώνει ο Τσολάκογλου.
- Κύριε Τσολάκογλου καθίστε, του λέει ο Ράλλης. Θα μείνουμε εδώ. Καθίστε κι όποιος τολμάει, ας μας πάρει βιαίως!
Επεμβαίνουν όμως oι συνήγοροι και οι αρχιδοσίλογοι πείθονται ν’ αναχωρήσουν για του Ζελιώτη!
Δεν είναι διόλου περίεργο ότι οι Τσολάκογλου και Ράλλης ασχημονούσαν και έβριζαν τους δικαστές. Το γενικότερο κλίμα που επικρατούσε τότε στη χώρα ήταν πολύ ευνοϊκό. Ο δοσιλογισμός ήταν κυρίαρχος και παντοδύναμος. Τη μέρα μάλιστα που άρχισε η δίκη των δοσιλόγων ο αθηναϊκός τύπος είχε γράψει πως ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων Σπυρίδων Βλάχος αντί να κάθεται στο εδώλιο δίπλα στον Γ. Τσολάκογλου είχε διοριστεί πρόεδρος του εκκλησιαστικού δικαστηρίου που συγκρότησε η 'Ιερά Σύνοδος για να δικάσει (!) τους δύο Ιεράρχες του απελευθερωτικού αγώνα, τον Ιωακείμ Κοζάνης και τον Αντώνιο Ηλείας, γιατί αντί να προδώσουν το έθνος μπήκαν, πρωτοπόροι στον αγώνα για το διώξιμο των τυράννων και την απελευθέρωση της πατρίδας.
Ο αντιστράτηγος I. Πιτσίκας σε αναφορά του προς το Γενικό Στρατηγείο στις 20 Απρίλη 1941 ανάφερε ότι: «Ταύτην την στιγμή, ώρα 12.30", αντιστράτηγος Τσολάκογλου με πληροφορεί, ότι εν συνεννοήσει μετά στρατηγών Μπάκου και Δεμέστιχα απέστειλε κήρυκας προς Γερμανούς. Της κινήσεως ταύτης μετέχει και ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων».
Πώς μπορούσε λοιπόν ο Τσολάκογλου να είναι κατηγορούμενος, γιατί παράδωσε το στρατό μας στους Γερμανούς και ο στενός συνεργάτης του Σπυρίδων όχι μόνο να μην είναι συγκατηγορούμενος αλλά αντίθετα να δικάζει τους δύο πατριώτες Ιεράρχες:
Απορρίπτονται οι ενστάσεις
Το Δικαστήριο «σε πλήρη σύνθεση» και πάλι στην έδρα. Ατμόσφαιρα «ευαισθησίας» στην αίθουσα. Ύστερα από τις χτεσινές ασχήμιες όλοι με αγωνία περιμένουν εξελίξεις. Πολλοί διερωτώνται αν ο Επίτροπος Παπαδάκης θα είναι και πάλι στη θέση του. Άλλοι πρόβλεπαν αντικατάστασή του για να γίνει κάποια εκτόνωση στο κλίμα οξύτητας που τεχνητά δημιούργησε η «ιερή οργή» των δοσίλογων!
Ο 'Επίτροπος Παπαδάκης άκαμπτος, βαρύς αρχίζει το λόγο του. Ζητάει ν' απορριφτεί η ένσταση για αναρμοδιότητα του δικαστηρίου. Μα δεν πρόλαβε να κλείσει την πρώτη φράση του και να, πάλι τα ίδια. Ο Ράλλης σηκώνεται μαινόμενος.
Ράλλης. Οφείλετε να δώσετε εξήγησιν.
Παπαδάκης. Δεν έχω να δώσω καμίαν εξήγησιν.
Ράλλης (έξαλλος). Υποβάλλω ένστασιν εξαιρέσεως του κατηγόρου διότι με ύβρισε.
Και τότε εξαπολύεται και πάλι ο πληρωμένος χορός των μαινάδων. Οι συνήγοροι ωρύονται κατά του κ. κατηγόρου. Ενας φωνάζει:
- Να φύγετε! Εξηυτελίσατε την αίθουσαν!
Και το οργανωμένο θράσος φαίνεται να «καταγάγει» την πρώτη του νίκη: Ολόκληρο το δικαστήριο αποχωρεί σε σύσκεψη. Η αίθουσα - εμείς κι εμείς δηλαδή - θριαμβολογεί:
- Ακούς εκεί. Να τολμήσει να θίξει πρόσωπα σαν τον κ. Ράλλη!...
«Ο κλέφτης και ο ψεύτης την πρώτη μέρα χαίρεται», λέει ο λαός. Κι η χαρά των δοσίλογων δεν κρατά πολύ: Ύστερα από σύντομη αγόρευση του προσωρινού κατηγόρου, που καυτηριάζει τη στάση των συνηγόρων, το δικαστήριο, αλύγιστο στην απόφασή του, απορρίπτει κατηγορηματικά την ένσταση εξαιρέσεως του Παπαδάκη. Το σοβαρό πρόσωπο του κ. Παπαδάκη κάνει την εμφάνισή του πάλι: Ψυχρολουσία... ' ·
Μα τα «βάσανα» του δικαστηρίου δεν τελειώνουν. Μόλις τελείωσε το λόγο του ο κ. Παπαδάκης, αρχίζει ξανά το χαλάζι των ενστάσεων. Οι συνήγοροι αρχίζουν να αγορεύουν.
Η υπομονή του προέδρου Καλέλη δοκιμάζεται σκληρά.
- Μα, κ. συνήγορε, αυτά τα είπατε και χτες! Πού θα πάει αυτή η ιστορία;
Από την «σθεναρόν» επιχειρηματολογίαν του Τσουκαλά: «Δέν υπάρχει καμιά διάχυτος ατμόσφαιρα για τις δίκες δοσιλόγων. Τα "διάχυτα" της κοινής γνώμης είναι "εφευρήματα" (!) ή ανόητων ή τυράννων! Τα διάχυτα δεν τα εκπροσωπούν παρά τα χωνιά και οι καφενέδες»!
Πόσο χρήσιμο θα ήταν να μπορούσε να ήταν στην αίθουσα ο λαός! Ο πραγματικός όμως λαός και όχι το συνονθύλευμα αυτό των «ημετέρων» που μαζεύεται κάθε μέρα στην αίθουσα! Τότε δεν θα 'χε ασφαλώς το θράσος ο συνήγορος Τσουκαλάς να βρίζει έτσι χυδαία τους Ελληνες, που έχυσαν 4 χρόνια τώρα το αίμα τους και αξιώνουν την τιμωρία των δημίων τους και των σημερινών λυσσαλέων υποστηρικτών τους!
Το δικαστήριο αποσύρεται σε σύσκεψη που κρατά δυόμισι ώρες. Αγωνίες και προγνωστικά: «Θ’ απορριφθούν: Δέ θ’ απορριφθούν; Τα μούτρα των κατηγορουμένων όσο παν και σκοτεινιάζουν. Οι συνήγοροι δοκιμάζουν δυναμωτικές ενέσεις: «Για ν’ αργούν, κάτι μαγειρεύεται...» «Διαφωνία μυρίζει», λέει χαρούμενος ο άλλος. Και τρίβει τα χέρια του «που θα τρενάρει το πράμα».
Ο Τσουκαλάς δεν έχει αυταπάτες.
- Ασφαλώς θ’ απορριφθούν οι ενστάσεις, λέει σε κύκλο γνωστών. Και ετοιμάζεται να υποβάλει αύριο... άλλες!
Σε λίγο δια ταύτα... Το δικαστήριον απορρίπτει τας ενστάσεις. Γενικό ζεμάτισμα. Το περίμεναν. το φοβόντουσαν, αλλά και πόσο τους τσούζει...
Με σκυμμένα τα κεφάλια και ψιθυρίζοντας βρισιές βγαίνουν οι δοσίλογοι για να μπουν στην κλούβα που τους περιμένει απ' έξω.
Οι δικαστές πήραν τη «ρεβάνς» τους. Χτες είχε νικήσει ο δικηγορίστικος εκτραχηλισμός. Σήμερα κέρδισε ο Νόμος. Για να δούμε... πού θα πάει αυτή η κατάσταση.
Μάρτυρας κατηγορίας υπέρμαχος των... Ταγμάτων Ασφαλείας
Ο Πρόεδρος του δικαστηρίου διαβάζει τα ονόματα των μαρτύρων της κατηγορίας, που είναι τα πιο κάτω: Θ. Σοφούλης. Γ. Παπανδρέου. Π. Κανελλόπουλος, Άλ. Διομήδης. Ν. Άσκούτσης. Κ. Τριανταφυλλόπουλος, Γ. Μπαλής, Π. Μελισ-σηνός, I. Στρίμπεργκ. Σ. Γιαλίστρας, Α. Μυλωνάς. Γ. Δελμοϋζος, Α. Σμπαρούνης. Δ. Μαγκριώτης, Α. Πέπας. Ε. Δαλαμάγκας, Α. Κύρου. Λ. Πηνιάτογλου, Π. Κότικας. Α. Ταμπακόπουλος, Α. Τριανταφύλλου. Στ. Γρηγορίου, X. Θεοδωρόπουλος, Κ. Καλαραρέντζος, Α. Παπαδόπουλος, Γ. Βακαλόπουλος, Μ. Οικονόμου, Α. Ρωμανός, Ε. Βασιλάς, Θ. Τσάτσος και I. Παρασκευόπουλος.
Από τούς μάρτυρες αυτούς παρόντες είναι μόνο οι Θ. Τσάτσος και Ταμπακόπουλος. Ο Πρόεδρος δηλώνει ότι ο κάθε μάρτυρας θα προσκαλείται ατομικώς και σε περίπτωση αρνήσεώς του να παρουσιαστεί, θα προσάγεται βιαίως.
Επακολουθεί η κλήτευση των μαρτύρων υπερασπίσεως. Κάθε κατηγορούμενος μπορεί να προτείνει 32 μάρτυρες. Οι κατηγορούμενοι δίνουν τους καταλόγους των μαρτύρων τους. Και για την ιστορία δίνουμε μερικά ονόματα γνωστά, γνωστότατα στον ελληνικό λαό: Στ. Γονατάς, Δ. Μάξιμος, Γ. Στράτος, Α. Σπαής, υφυπουργός των Στρατιωτικών, Κ. Ρέντης,
Επίσκοπος Ιωαννίνων Σπυρίδων, ο υπαρχηγός του Επιτελείου Λιώσης,
Π. Παυλάκης, Ν. Προβιαδάκης, Λαμπρινάκος, Λ. Σπεράντσας, Παναγιωτίδης, ΓΙ. Μαυρομιχάλης, Α. Μιχαλακόπουλος, X. Άντωνάτος, Γ. Σίδερης, Ί. Θεοτόκης, Ά. Φίλων, Λ. Σακελλαρόπουλος, Δ. Χατζίσκος, Θ. Κουντουριώτης, Μ. Μαυροκορδάτος, Γ. Καφαντάρης, Γ. Τρίμης, Ε. Σταμπέλος, Ντάκος, Ε. Κιβωτός, Παπαργύρης κλπ. Καί άκόμη: Ναπ. Ζέρβας, Ε. Χαρίλαος, Α. Μπακάλμπασης, Π. Κατσώτας, Τσακαλώτος, Ν. Ζαρίφης, Ν. Τσαγκλής, Ί. Λαζαρής, Π. Χάρης, Μ. Ματούδης, Κορινθίας Μιχαήλ, Κρήτης Βασίλειος, Π. Ζερβός, Δ. Φιλάρετος κλπ.
Καλείται ο Θεμ. Τσάτσος, υπουργός της κυβέρνησης Παπανδρέου και μάρτυρας κατηγορίας. Ο πρόεδρος έρωτά το μάρτυρα αν έχει γνώση για την κατηγορία της συνθηκολόγησης στην Αλβανία το 1941. Απαντά ότι δεν γνωρίζει τίποτε, γιατί τότε νοσηλευόταν σε νοσοκομείο, όπως δεν γνωρίζει υπό ποιας συνθήκας υπογράφτηκε η ανακωχή. Λέγει ότι ο Τσολάκογλου είχε τη γερμανική συναίνεση για την κατάληψη της εξουσίας προ της καταλήψεως της χώρας.
Σ’ ερώτηση του προέδρου αν η κυβέρνηση Τσολάκογλου δημοσίευσε νόμους καταπιεστικούς για το λαό, απαντά:
Τσάτσος. Εκ της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως προκύπτει ότι εδημοσιεύθησαν νόμοι και διατάξεις πιεστικοί, στρεφόμενοι εναντίον πολιτών που ήθελαν να δράσουν εθνικώς επί κατοχής και εξυπηρετικαί δια τον εχθρόν.
Σ' άλλη ερώτηση του προέδρου απαντά ότι από υπολογισμούς που έγιναν στην Αίγυπτο, δόθηκε στις αρχές Κατοχής συνολικό ποσό ανερχόμενο σε 8 Εκατομμύρια χρυσές λίρες. Πιστεύει ο μάρτυρας ότι μέρος από το ποσό αυτό δόθηκε για την εξυπηρέτηση της εκστρατείας της ’Αφρικής. Αναγνωρίζει ότι το ποσόν αυτό είναι υπέρογκο.
Πρόεδρος: Γνωρίζετε υπό ποιας συνθήκας ιδρύθηκαν τα Τάγματα Ασυαλείας:
Ο Τσάτσος υποστηρίζει ότι τα τάγματα έγιναν για να κτυπηθεί ο κομμουνισμός. Είναι γεγονός ότι τα τάγματα έβλαψαν τον αγώνα. Εχω την αντίληψη ότι οπλίστηκαν τα τάγματα με όπλα ιταλικά που παρεδόθησαν από τούς Γερμανούς.
Εισαγγελεύς. Πιστεύετε ότι ο εχθρός μπορούσε να εξοπλίσει Σώματα χωρίς να έχει συμφέρον;
Ο μάρτυρας απαντά ότι αυτό τούτο το γεγονός του εξοπλισμού αποτελεί ενίσχυση του γερμανικού στρατιωτικού κύρους. Δεν δικαιολογεί την ίδρυση των ταγμάτων, την εξηγεί: «Δεν υπάρχει όμως λέει ο πρώην υπουργός, κατά τήν άντίληψίν μου προδοτική πρόθεσις» (!)
Σ’ ερώτηση του Εισαγγελέα γιατί η κυβέρνηση κατάγγειλε τα τάγματα, ο Θ. Τσάτσος απαντά ότι από της στιγμής της καταγγελίας αυτής το έργο της εδώ κυβερνήσεως έγινε δυσχερές. Αναφέρεται στις οργανώσεις αντίστασης και λέγει ότι εκτός του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ υπήρχαν και οι ομάδες Ζέρβα και Ψαρρού. «Ξέρω, συνεχίζει ο μάρτυρας, ότι ποτέ τα Τάγματα ασφαλείας δεν κτύπησαν τις ομάδες Ψαρρού και Ζέρβα. Επομένως τα τάγματα έγιναν δια να κτυπήσουν τον ΕΛΑΣ και όχι να εξυπηρετήσουν τον εχθρό.
Εισαγγελεύς. Ποιαν εντύπωσιν έκαμεν η ΐδρυσις των Ταγμάτων Ασφαλείας εις τούς συμμάχους;
Μάρτυς. Η εντύπωσις ήτο θλιβερά εις τους συμμάχους και εγένοντο συστάσεις δια να αποσαφηνισθεί η θέσις της κυβερνήσεως ως προς τα τάγματα.
Σ' ερώτηση του εισαγγελέα αν έγιναν συγκεντρώσεις τροφίμων και Ελληνικών προϊόντων για λογαριασμό των Γερμανών ο Θ. Τσάτσος απαντά ότι πραγματικά οι κατακτητές έστειλαν στη Γερμανία μεγάλες ποσότητες.
Ο εισαγγελέας λέει ότι όλα τα καπνά παραγωγής 1940, 1941 και 42 αφαιρέθηκαν καθώς και όλη η Ελαιοπαραγωγή Κρήτης και Μυτιλήνης.
Εισαγγελεύς. Εάν δεν υπήρχε κυβέρνησις θα κατωρθούτο να στέλλονται εργάται εις Γερμανίαν;
Μ. Μόνον δια της βίας.
Εισαγγελεύς. Άρα εξυπηρετείτο η Γερμανία. Υπάρχει νόμος κατά τον οποίον οι Ελληνες που εταξίδευον δια Γερμανίαν ελάμβανον τα έξοδά των μέχρι των συνόρων. Ενώ είναι γνωστό τί εγένετο με τους άλλους έλληνας πατριώτες...
Βαλλιάνος (λαϊκό μέλος τού δικαστηρίου). Γνωρίζετε την πείνα του 1941-42. Ενώ λέτε ότι αι κυβερνήσεις έσωσαν έναν ή δύο. όπως τον εξάδελφόν σας. χιλιάδες όμως λαού πέθαναν από την πείνα.
Εισαγγελεύς. Ξέρετε αν υπήρχε μία κολοσσιαία ποσότης τροφίμων στις αποθήκες;
Μ. Έδόθησαν στούς Γερμανούς
Είσαγγ. Αυτά τα τρόφιμα αν εδίδοντο εις τον λαόν θα είχαμε τους θανάτους;
Μ. Ασφαλώς όχι.
Βαλλιάνος. Νομίζετε ότι η ύπαρξις των ταγμάτων ήτο πάντοτε εξυπηρετική:
Μ. Η εντύπωσις μου ητο ότι το ΚΚΕ ενισχύθη εξ άντιδράσεως προς τα τάγματα και κυρίως στις επαρχίες.
Στο σημείο αυτό γίνεται δεκάλεπτη διακοπή της συνεδρίασης. Στις 11.10 επαναλαμβάνεται η συνεδρίαση.
Ακολουθεί μακρά διαλογική συζήτηση για το αν έπρεπε να υπάρχει στην κατοχή υπαλληλική διοίκηση, όπως στο Βέλγιο η κυβέρνηση. Σ' άλλη ερώτηση αναφέρει ότι τα Τάγματα Ασφαλείας αποκηρύχθηκαν τρεις φορές. Στο Λίβανο, στις αρχές του Αυγούστου και την παραμονή της υπογραφής της Συμφωνίας Καζέρτας. Η καταδίκη τους ανταποκρίνονταν προς αίτημα της συμμάχου κοινής γνώμης και η ύπαρξή των δεν συγχωρούνταν.
Απαντώντας σ' ερώτηση συνηγόρου ο Θ. Τσάτσος λέγει: «Ο Ι. Ράλλης δια του Άγγ. Εβερτ μου εδήλωσε στις 2 Οκτωβρίου ότι τα Τάγματα Ασφαλείας και τον εαυτόν του τα θέτει στη διάθεση της κυβερνήσεως».
Σ’ ερώτηση του αυτού συνηγόρου αν γνωρίζει μήπως ο Παπανδρέου μεταχειρίσθηκε άνδρες και αξιωματικούς των ταγμάτων για την κατάπνιξη της «στάσεως» του Δεκεμβρίου ο μάρτυρας απαντά ότι το Αγγλικό στρατηγείο αρνήθηκε οπωσδήποτε τη συμμετοχή αυτή και ότι με την
πληροφορία ότι αριθμός ανδρών των ταγμάτων διέφυγε από το στρατόπεδο «διατάχθηκαν ανακρίσεις»!
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Δημοσίευση σχολίου