II Η ΠΕΙΡΑ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1848-51
Οι παραμονές της Επανάστασης
Τα πρώτα προϊόντα του ώριμου μαρξισμού, «Η Αθλιότης της φιλοσοφίας» και «το Κομμουνιστικό Μανιφέστο» συμπίπτουν με τις παραμονές της επανάστασης του 1848. Έτσι μπορούμε να βρούμε σαυτά τα έργα κοντά στην ανάπτυξη των γενικών αρχών του μαρξισμού και μίαν απήχηση, σε ορισμένο βαθμό, της συγκεκριμένης επαναστατικής κατάστασης εκείνης της στιγμής. Κατά συνέπεια, θα είναι προτιμότερο να εξετάσουμε τι είχαν γράψει οι συγγραφείς των έργων αυτών για το Κράτος πριν βγάλουν συμπεράσματα από την πείρα των ετών 1848 - 51.
«Η εργατική τάξη», έγραφε ο Μαρξ στην «Αθλιότητα της Φιλοσοφίας, στο δρόμο της εξέλιξης της θα αντικαταστήσει την παλιά αστική κοινωνία με μια κοινωνία που θα αποκλείει τις τάξεις και τους ανταγωνισμούς των, δεν θα υπάρχει πια καμιά πολιτική εξουσία, στην κυριολεξία της λέξεως, αφού η πολιτική εξουσία είναι εκδήλωση του ανταγωνισμού των τάξεων μέσα στην αστική κοινωνία..
Είναι ωφέλιμο να παραθέσομε δίπλα σ αυτή τη γενική διατύπωση της ιδέας της εξαφάνισης του Κράτους μαζί με την εξαφάνιση των τάξεων, την ιδέα που περιέχεται στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, γραμμένο από τον Μαρξ και τον Ένγκελς λίγους μήνες αργότερα -δηλαδή ακριβώς τον Νοέμβριο τον 1847.
«Διαγράφοντας έτσι τις γενικότερες φάσεις της προλεταριακής εξέλιξης παρακολουθήσαμε τον εμφύλιο πόλεμο, περισσότερο ή λιγότερο κρυφό, μέσα στην τωρινή κοινωνία έως το σημείο που ξεσπάει σε μια φανερή επανάσταση και που με τη βίαιη συντριβή της αστικής τάξης, το προλεταριάτο θα θεμελιώσει την κυριαρχία του.
Είδαμε παραπάνω ότι το πρώτο βήμα της εργατικής επανάστασης είναι να στερεώσει το προλεταριάτο σε κυρίαρχη τάξη, να κατακτήσει το δημοκρατικό σύστημα.
Το προλεταριάτο θα μεταχειριστεί την πολιτική του κυριαρχία για να αφαιρέσει σιγά- σιγά από την αστική τάξη όλα της τα κεφάλαια, για να συγκεντρώσει στα χέρια του Κράτους, δηλαδή του προλεταριάτου ανυψωμένου σε κυβερνώσα τάξη, τα όργανα της παραγωγής, για να μεγαλώσει όσο το δυνατό γρηγορότερα το ποσόν των παραγωγικών δυνάμεων».
Έχουμε εδώ την διατύπωση μιας σπουδαιότατης και σημαντικότατης ιδέας του μαρξισμού σχετικά με το Κράτος -δηλαδή την ιδέα της «δικτατορίας του προλεταριάτου» (όπως άρχισαν να την ονομάζουν ο Μαρξ και ο Ένγκελς ύστερα από την Παρισινή Κομμούνα), έχουμε επίσης έναν ορισμό του Κράτους, από τους πιο ενδιαφέροντες, ο οποίος μολαταύτα ανήκει στην κατηγορία των λησμονημένων σκέψεων του μαρξισμού : «Το Κράτος, δηλαδή το προλεταριάτο ανυψωμένο σε κυβερνώσα τάξη».
Ο ορισμός αυτός του Κράτους, αντί να εξηγηθεί ποτέ στην κοινή προπαγανδιστική φιλολογία των επισήμων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων λησμονήθηκε με μεγάλη ευκολία, επειδή είναι τελείως ασυμβίβαστος με τον μεταρρυθμισμό και κτυπάει κατάκαρδα τις συνηθισμένες οπορτουνιστικές προλήψεις και μικροαστικές πλάνες περί «ειρηνικής εξέλιξης της δημοκρατίας».
«Το προλεταριάτο έχει ανάγκη ενός Κράτους», επαναλαμβάνουν όλοι οι οπορτουνιστές, σοσιαλπατριώτες και οπαδοί του Κάουτσκυ, που μας βεβαιώνουν ότι αυτή ήταν η σκέψη του Μαρξ. «Λησμονούν» όμως να προσθέσουν πρώτα-πρώτα ότι το προλεταριάτο, σύμφωνα με τον Μαρξ έχει ανάγκη μόνο από ένα μαραινόμενο Κράτος – ένα Κράτος κατά τέτοιο τρόπο διαμορφωμένο, που αρχίζει αμέσως να μαραίνεται, και δεν μπορεί παρά να μαραίνεται και έπειτα οι εργάτες «έχουν ανάγκη από ένα Κράτος, «δηλαδή, από το προλεταριάτο ανυψωμένο σε κυβερνώσα τάξη».
Το Κράτος είναι μια ειδική μορφή οργανωμένης βίας, είναι η οργάνωση της βίας με το σκοπό να υποτάξει κάποια τάξη. Αλλά ποια είναι η τάξη την οποία το προλεταριάτο πρέπει να υποτάξει; Φυσικά δεν μπορεί να είναι άλλη από την εκμεταλλευτική τάξη, δηλαδή την πλουτοκρατία. Οι υπόδουλοι έχουν ανάγκη από το Κράτος μόνο για να κατανικήσουν την αντίσταση των εκμεταλλευτών και μόνο το προλεταριάτο μπορεί να διευθύνει και να πραγματοποιήσει αυτό το έργο -το προλεταριάτο που είναι η μόνη επαναστατική μέχρι τέλους τάξη, η μόνη τάξη που μπορεί να συνενώσει όλους τους υπόδουλους και τους αδικούμενους, στον αγώνα εναντίον της κεφαλαιοκρατικής τάξης με σκοπό την τέλεια και βίαιη ανατροπή της.
Οι εκμεταλλευτικές τάξεις χρειάζονται την πολιτική κυριαρχία για να διατηρήσουν την εκμετάλλευση, δηλαδή για τα ιδιαίτερα συμφέροντα μιας μικρής μειοψηφίας και εναντίον της τεραστίας πλειοψηφίας του λαού. Οι αδικούμενες τάξεις χρειάζονται την πολιτική κυριαρχία για να καταργήσουν τελείως κάθε εκμετάλλευση, δηλαδή για το συμφέρον της μεγίστης πλειοψηφίας του λαού και εναντίον της μικρής μειοψηφίας που αποτελείται από τους ηγεμόνες των νεωτέρων χρόνων -γαιοκτήμονες και κεφαλαιούχους.
Οι μικροαστοί δημοκράτες, οι ψευτοσοσιαλιστές αυτοί που αντικατέστησαν την πάλη των τάξεων με διάφορα όνειρα περί αρμονίας των τάξεων, φαντάσθηκαν καθ’ ύπνους ότι η μετάβαση στον σοσιαλισμό μπορεί να γίνει όχι με την ανατροπή της κυριαρχίας της εκμεταλλευτικής τάξης αλλά με μια ειρηνική υποταγή της μειοψηφίας στην τελείως μορφωμένη πλειοψηφία. Η μικροαστική αυτή ουτοπία, συνδεδεμένη αδιάρρηκτα με την ιδέα ενός Κράτους που στέκεί επάνω από τις τάξεις, οδηγεί πραγματικά στην προδοσία των συμφερόντων των αγωνιζομένων τάξεων, όπως απεδείχθη παραδείγματος χάριν στην ιστορία των επαναστάσεων του 1848 και 1871. 'Επίσης έχει ως συνέπεια την «σοσιαλιστική» συμμετοχή σε αστικές κυβερνήσεις, όπως έγινε στην Αγγλία, Γαλλία, 'Ιταλία και άλλες χώρες στο τέλος του l9ου και στην αρχή του 20ου αιώνα.
Σε όλη του τη ζωή ο Μαρξ αγωνίστηκε εναντίον αυτού του μικροαστικού σοσιαλισμού -που ξαναφαίνεται σήμερα στη Ρωσία με τα κόμματα των μενσεβίκων και των σοσιαλεπαναστατών. Ο Μαρξ εφάρμοσε την ανάλυση τον για την πάλη των τάξεων ακόμη και στη θεωρία της πολιτικής εξουσίας και του Κράτους.
Η ανατροπή της καπιταλιστικής κυριαρχίας μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνον από το προλεταριάτο, που σαν ξεχωριστή τάξη προετοιμάζεται γι αυτό το έργο και με τους οικονομικούς όρους της υπάρξεώς του έχει την ευκαιρία και τη δύναμη να το κατορθώσει. Όταν η κεφαλαιοκρατική τάξη συντρίβει και διαλύει την τάξη των χωρικών και τα μικροαστικά στρώματα, συγχρόνως συγκεντρώνει, ενώνει και οργανώνει το προλεταριάτο των πόλεων. Μόνον το προλεταριάτο-σύμφωνα με τον οικονομικό του ρόλο στην παραγωγή -είναι ικανό να οδηγήσει όλες τις πάσχουσες και πιεζόμενες μάζες, που αδικούνται, καταπιέζονται, συντρίβονται από τους κεφαλαιούχους, πολλές φορές περισσότερο, όχι λιγότερο, από όσο το προλεταριάτο των πόλεων, οι οποίες όμως είναι ανίκανες να διεξαγάγουν μόνες τους τον αγώνα για την ελευθερία τους.
Η θεωρία της πάλης των τάξεων, όπως εφαρμόσθηκε από τον Μαρξ στο ζήτημα του Κράτους και της σοσιαλιστικής επανάστασης, οδηγεί αναπόφευκτα στην αναγνώριση της πολιτικής κυριαρχίας του προλεταριάτου, της δικτατορίας του, δηλαδή μιας εξουσίας στην οποία δεν μετέχει κανείς άλλος, αλλά στηρίζεται αμέσως επάνω στην ένοπλη δύναμη των μαζών. Η ανατροπή της κεφαλαιοκρατικής τάξεως μπορεί να κατορθωθεί μόνο με την ανύψωση του προλεταριάτου σε κυβερνώσα τάξη, ικανή να συντρίψει την μοιραία και απεγνωσμένη αντίσταση της πλουτοκρατίας και να οργανώσει για την νέα διαμόρφωση του οικονομικού συστήματος όλες τις πάσχουσες τις πιεζόμενες μάζες.
Το προλεταριάτο έχει ανάγκη από το Κράτος, την συγκεντρωμένη αυτή οργάνωση της δύναμης και της βίας, για τον διπλό σκοπό, να συντρίψει την αντίδραση των εκμεταλλευτών και για να οδηγήσει την μεγάλη μάζα του πληθυσμού -την τάξη των χωρικών, την κατώτερη μικροααστική τάξη, το ημιπρολεταριάτο -στο έργο της οικονομικής σοσιαλιστικής αναδιοργάνωσης.
Διαπαιδαγωγώντας ένα εργατικό κόμμα, ο μαρξισμός διαπαιδαγωγεί επίσης την πρωτοπορία του προλεταριάτου, ικανή να αναλάβει την εξουσία και να οδηγήσει το σύνολο της κοινωνίας στον σοσιαλισμό, άξια να διευθύνει και να οργανώσει το νέο σύστημα, να γίνει ο διδάσκαλος, ο οδηγός, ο ηγέτης όλων των πασχόντων και των πιεζόμενων στο έργο της αναδημιουργίας της κοινωνικής ζωής χωρίς τους κεφαλαιούχους και εναντίον των κεφαλαιούχων. Ενάντια σ αυτό το αξίωμα, ο οπορτουνισμός γεννάει μέσα στο εργατικό κίνημα μια τάξη αντιπρόσωπων από τους καλύτερα αμειβόμενους εργάτες, που έχασαν κάθε επαφή με την τάξη τους, που «περνούν» καλά μέσα στο κεφαλαιοκρατικό καθεστώς και πωλούν τα πρωτοτόκια τους για ένα πινάκιο φακής, δηλαδή απαρνιούνται τον ρόλο των επαναστατών ηγετών τον λαού εναντίον της καπιταλιστικής τάξης.
«Το Κράτος, δηλ. το προλεταριάτο ανυψωμένο σε κυβερνώσα τάξη» –η θεωρία αυτή του Μαρξ είναι αδιάσπαστα συνδεδεμένη με όλη του τη διδασκαλία σχετικά με τον επαναστατικό ρόλο που έχει να παίξει στην ιστορία το προλεταριάτο. 'Η πραγματοποίηση του ρόλου αυτού είναι η δικτατορία του προλεταριάτου, η πολιτική του κυριαρχία.
Αλλά αν το προλεταριάτο έχει ανάγκη από το Κράτος, σαν μια εδική μορφή οργανωμένης δύναμης εναντίον της καπιταλιστικής τάξης, γεννιέται αυτόματα το ακόλουθο ερώτημα: Μπορεί κανείς να σκεφθεί ότι μια τέτοια οργάνωση μπορεί να δημιουργηθεί χωρίς την προκαταρκτική συντριβή και καταστροφή του κυβερνητικού μηχανισμού που δημιουργήθηκε για την ίδια την ανάγκη από την καπιταλιστική τάξη; Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο μας φέρνει ίσια σ αυτό το συμπέρασμα και ακριβώς γι αυτό το συμπέρασμα έγραφε ο Μαρξ εξετάζοντας τα πρακτικά αποτελέσματα της επαναστατικής πείρας των ετών 1848 έως 1851.
Γιατί είναι ήρωες οι οπαδοί της Κομμούνας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου