Η ΜΑΡΞΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
Γιατί είναι ήρωες οι οπαδοί της Κομμούνας
Είναι γνωστό ότι το φθινόπωρο του 1870, λίγους μήνες πριν από την δημιουργία της Κομμούνας, ο Μαρξ προειδοποιούσε τους εργάτες των Παρισίων, αποδεικνύοντας τους ότι κάθε απόπειρα για την ανατροπή της Κυβέρνησης θα ήταν απεγνωσμένη παραφροσύνη. Όταν όμως τον Μάρτιο τον 1871 η αποφασιστική μάχη ετέθη προ των εργατών και αυτοί την δέχθηκαν, όταν η εξέγερση ήταν πια τετελεσμένο γεγονός ο Μαρξ υποδέχτηκε την προλεταριακή επανάσταση με τον μεγαλύτερο ενθουσιασμό, παρ' όλους τους κακούς οιωνούς. Ο Μαρξ δεν έπεσε στη σχολαστικότητα να καταδικάζει ένα «πρόωρο» κίνημα, εντελώς αντίθετα από τον πασίγνωστο Ρώσο προδότη του μαρξισμού Πλεχάνωφ, ο οποίος τον Νοέμβριο του 1905, έγραφε ενθαρρύνοντας τον αγώνα των εργατών και χωρικών, αλλά ύστερα από τον Δεκέμβριο 1905 προσχώρησε στο φιλελεύθερο σύνθημα : «δεν έπρεπε να καταφύγετε στα όπλα».
Και ο Μαρξ δεν έδειξε, μόνο ενθουσιασμό για τον ηρωισμό των οπαδών της Κομμούνας –«που ζητούσαν να κατακτήσουν τον ουρανό» όπως έλεγε. Στο επαναστατικό κίνημα των μαζών, αν και δεν πέτυχε το σκοπό του, είδε ο Μαρξ μια ιστορική απόπειρα τεράστιας σημασίας, μια συγκεκριμένη πρόοδο στην παγκόσμια προλεταριακή επανάσταση, ένα πρακτικό βήμα σπουδαιότερο από εκατό προγράμματα και συζητήσεις. Το πρόβλημα που παρουσιάστηκε στον Μαρξ ήταν να αναλύσει την απόπειρα αυτή, να βγάλει απ' αυτήν μαθήματα τακτικής, να ξαναεξετάσει τη θεωρία του με το νέο φως πού του έφερνε. Η μόνη «διόρθωση» που ο Μαρξ σκέφθηκε ότι ήταν αναγκαίο να κάνει στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο στηρίχθηκε πάνω στην επαναστατική πείρα της Παρισινής Κομμούνας.
Ο τελευταίος πρόλογος σε μια νέα Γερμανική έκδοση του κομμουνιστικού Μανιφέστου, υπογεγραμμένη και από τους δύο συγγραφείς του, χρονολογείται από τις 24 Ιουνίου 1872. Στον πρόλογο αυτόν οι συγγραφείς Καρλ Μαρξ και Φρειδερίκος Ένγκελς γράφουν ότι το πρόγραμμα του Κομμουνιστικού Μανιφέστου είναι τώρα «αρκετά παράκαιρο».
«Ιδιαιτέρως», εξακολουθούν, η Κομμούνα αποδεικνύει ότι η εργατική τάξη δεν μπορεί «απλώς να καταλάβει τον έτοιμο Κρατικό μηχανισμό και να τον βάλει σε ενέργεια για τους δικούς της σκοπούς!».
Τα λόγια που τονίζονται στο κομμάτι αυτό είναι παρμένα από τους συγγραφείς του από το βιβλίο του Μαρξ «Ο εμφύλιος πόλεμος στην Γαλλία». Βλέπουμε ότι ο Μαρξ και ο Ένγκελς έδιναν τόσο μεγάλη σημασία σε ένα θεμελιώδες και κύριο δίδαγμα της Παρισινής Κομμούνας, ώστε το έβαλαν ως ουσιώδη διόρθωση στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο.
Είναι χαρακτηριστικότατο ότι ακριβώς αυτή η διόρθωση παραμορφώθηκε από τους οπορτουνιστές, και η σημασία της, προφανώς, είναι ακατάληπτη, για τα εννέα δέκατα, αν όχι για τα ενενήντα εννέα εκατοστά, των αναγνωστών του Κομμουνιστικού Μανιφέστου. Θα μιλήσομε περισσότερο, γι’ αυτό σε ειδικό κεφάλαιο αφιερωμένο σαυτές τις διαστροφές. Αρκεί εδώ να σημειώσομε, ότι η συνηθισμένη και χυδαία «ερμηνεία» του περίφημου αξιώματος του Μαρξ που αναφέραμε, είναι ότι ο Μαρξ, όπως λένε, τονίζει εδώ την ιδέα της βαθμιαίας εξέλιξης, κατ' αντιδιαστολή προς την βίαιη κατάληψη της εξουσίας!
Στην πραγματικότητα όμως, αληθεύει ακριβώς το αντίθετο. Ο Μαρξ θέλει να πει ότι η εργατική τάξη πρέπει να συντρίψει, να κομματιάσει τον «έτοιμο μηχανισμό του Κράτους και όχι απλώς να προσαρμοσθεί μαυτόν παίρνοντας τον στην κατοχή της.
Στις 12 Απριλίου 1871, -δηλαδή ακριβώς στην εποχή της Κομμούνας -ο Μαρξ έγραφε στον Κούγκελμαν :
«Αν κοιτάξετε στο τελευταίο κεφάλαιο του έργου μου «Η Δεκάτη Ογδόη Μπρυμαίρ» θα δείτε ότι διακηρύσσω πως η προσπάθεια της Γαλλικής Επανάστασης πρέπει να είναι όχι η κατάληψη της γραφειοκρατικής και στρατιωτικής μηχανής -όπως έγινε έως σήμερα –αλλά η συντριβή της (στα γερμανικά ο Μαρξ γράφει zerbrechen) -και αυτό ακριβώς είναι ο προκαταρκτικός όρος κάθε πραγματικής λαϊκής επανάστασης στην Ευρώπη. Και ακριβώς αυτή είναι η προσπάθεια των ηρωικών Παρισινών συντρόφων μας».
Μέσα σ αυτά τα λόγια: «να συντρίψει τον γραφειοκρατικό και στρατιωτικό Κρατικό μηχανισμό εκφράζεται με συντομία, η κυριότερη διδασκαλία του Μαρξισμού σχετικά με τα προβλήματα του Κράτους, που μια επανάσταση θα προβάλει στο προλεταριάτο. Και αυτή ακριβώς η διδασκαλία, όχι μόνον λησμονήθηκε, αλλά και παραμορφώθηκε τελείως από την επικρατούσα μαρξική «ερμηνεία» του Κάουτσκυ!
Όσον αφορά την παραπομπή του Μαρξ στην «Δεκάτη Ογδόη Μπρυμαίρ» παραθέσαμε παραπάνω ολόκληρο το σχετικό κείμενο.
Είναι όμως εξαιρετικά ενδιαφέρον, να σημειώσομε δυο σημεία από το απόσπασμα αυτό. Πρώτον ότι αναφέρει τα συμπεράσματά του στην ηπειρωτική Ευρώπη. Αυτό ήταν φυσικό στα 1871, όταν η Αγγλία ήταν ακόμα το πρότυπο μιας καθαρά καπιταλιστικής χώρας, χωρίς την στρατιωτική μηχανή, και σε μεγάλο βαθμό, χωρίς την γραφειοκρατία.
Ο Μαρξ απέκλειε την 'Αγγλία, σύμφωνα με τη γνώμη του ότι η πραγματική λαϊκή επανάσταση είναι αδύνατη, χωρίς τον προαπαιτούμενο όρο της καταστροφής του έτοιμου Κρατικού μηχανισμού».
Σήμερα, στα 1917, στην εποχή του πρώτου μεγάλου ιμπεριαλιστικού πολέμου, η διάκριση αυτή του Μαρξ δεν εφαρμόζεται, και η Αγγλία και η Αμερική, οι μεγαλύτεροι και οι τελευταίοι αντιπρόσωποι της Αγγλοσαξονικής «ελευθερίας» που εννοείται με την έλλειψη του μιλιταρισμού και της γραφειοκρατίας, κύλησαν σήμερα τελείως μέσα στον ακάθαρτο, ματωμένο βόρβορο των στρατιωτικο-γραφειοκρατικών θεσμών όλης της Ευρώπης, που υποτάσσουν και συντρίβουν τα πάντα. Σήμερα, και στην Αγγλία και στην Αμερική, ο «προαπαιτούμενος όρος για την πραγματική λαϊκή επανάσταση, είναι η συντριβή, το κομμάτιασμα του έτοιμου Κρατικού μηχανισμού» (ο οποίος τελειοποιήθηκε και σ’ αυτές τις χώρες από το 1914 έως το 1917, σύμφωνα με τον «Ευρωπαϊκό» γενικό ιμπεριαλιστικό κανόνα).
Δεύτερον, η βαθύτατη αυτή παρατήρηση του Μαρξ αξίζει ιδιαίτερη προσοχή εκεί που τονίζει, ότι η καταστροφή του στρατιωτικού και γραφειοκρατικού Κρατικού μηχανισμού είναι «ο προαπαιτούμενος όρος μιας πραγματικής λαϊκής επανάστασης».
Η ιδέα αυτή της «λαϊκής» επανάστασης φαίνεται παράξενη στα χείλη του Μαρξ. Και οι Ρώσοι φίλοι του Πλεχάνωφ και μενσεβίκοι, οι οπαδοί αυτοί του Στρούβε, που θέλουν να λέγονται μαρξιστές, μπορούν να θεωρούν την έκφραση αυτή ως παραδρομή της γλώσσας. Έχουν εφαρμόσει στον Μαρξισμό μια τόσο χυδαία. «φιλελεύθερη» διαστροφή, ώστε δεν υπάρχει γι’ αυτούς τίποτε άλλο εκτός από την διάκριση της προλεταριακής και της καπιταλιστικής επανάστασης: και τις περισσότερες φορές η διάκριση αυτή γίνεται γι' αυτούς μια άψυχη θεωρία.
Αν πάρουμε το παράδειγμα των επαναστάσεων του 20ου αιώνα θα αναγκαστούμε να παραδεχθούμε ότι η Πορτογαλική και η Τουρκική επανάσταση ήταν μικροαστικές. Και ούτε μπορεί να υπάρξει μια «λαϊκή» επανάσταση όταν η μάζα του λαού, η μεγάλη πλειοψηφία δεν εμφανίζεται πραγματικά, ανεξάρτητα, με τις δικές της πολιτικές και, οικονομικές απαιτήσεις, πράγμα που δεν έγινε στις δυο αυτές επαναστάσεις. Απεναντίας η Ρωσική αστική επανάσταση του 1905-l907 χωρίς να έχει τόσο «λαμπρές» επιτυχίες σαν την πορτογαλική και την τουρκική επανάσταση, υπήρξε αναντιρρήτως μια πραγματικά λαϊκή επανάσταση. Η λαϊκή μάζα, η πλειοψηφία του λαού, τα κατώτερα κοινωνικά στρωματά που συντρίβονταν υπό τον ζυγό της εκμετάλλευσης, εξεγέρθηκαν αυτόματα και σε όλη την διάρκεια της επανάστασης έδωσαν την σφραγίδα των «δικών τους» απαιτήσεων, των «δικών τους» προσπαθειών για την δημιουργία της νέας κοινωνίας που θα αντικαθιστά την παλαιά που καταστρεφόταν.
Σε καμιά χώρα της Ευρωπαϊκής ηπείρου στα 1871, το προλεταριάτο δεν αποτελούσε την πλειοψηφία του λαού.
«Λαϊκή» επανάσταση, ικανή να τραβήξει στο κίνημα της την πλειοψηφία, θα μπορούσε να είναι μόνο η επανάσταση που θα περιελάμβανε το προλεταριάτο και την αγροτική τάξη. Και οι δυο αυτές τάξεις αποτελούσαν τότε τον «λαό». Και οι δυο τάξεις είναι ενωμένες αφού ο «στρατιωτικός και γραφειοκρατικός μηχανισμός του Κράτους» τις καταπιέζει, τις συντριβή και τις εκμεταλλεύεται. Το κομμάτιασμα αυτού του μηχανισμού, η συντριβή του -αυτό είναι το πραγματικό συμφέρον του «λαού», της πλειοψηφίας του -δηλαδή το συμφέρον των εργατών και των περισσοτέρων αγροτών -αυτός είναι ο «προαπαιτούμενος όρος» για την ένωση των φτωχών χωρικών με το προλεταριάτο. Χωρίς αυτήν την ένωση η δημοκρατία δεν μπορεί να κρατηθεί και η σοσιαλιστική αναδημιουργία είναι αδύνατη.. Αυτήν την ένωση προσπάθησε να πραγματοποιήσει και η Παρισινή Κομμούνα. Δεν πέτυχε όμως τον σκοπό της, εξ αιτίας των εσωτερικών και εξωτερικών περιστάσεων.
Κατά συνέπεια, μιλώντας ο Μαρξ για μια «πραγματική λαϊκή επανάσταση δεν ξεχνούσε τα χαρακτηριστικά -γνωρίσματα της μικροαστικής τάξεως (μίλησε γιαυτή πολύ και συχνά) και είχε πολύ καλά υπ' όψη του τις σχέσεις των τάξεων που υπήρχαν στα κράτη της ηπειρωτικής Ευρώπης του 1871. Είπε επίσης ο Μαρξ ότι η «συντριβή» του Κρατικού μηχανισμού, επιβάλλεται από τα συμφέροντα των εργατών και των χωρικών, που πρέπει να είναι ενωμένοι στον κοινό αγώνα για την καταστροφή του «παρασίτου» αυτού και την αντικατάσταση του από κάτι καινούργιο.
Από τι όμως ακριβώς;
Τι θα αντικαταστήσει τον μηχανισμό του Κράτους;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου