Επιμέλεια Βασιλική Λάζου, Ιστορικός -Hothistory
Στις 12 Δεκεμβρίου 1938 ο Χάινριχ Χίμλερ, αρχηγός των Ες Ες, εξέδωσε ένα διάταγμα με τίτλο «Καταπολεμώντας την τσιγγάνικη πανώλη». Αναφερόταν στην ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος των Τσιγγάνων υπό το φως «των εσωτερικών χαρακτηριστικών αυτής της φυλής».
Είχε καταστεί ξεκάθαρο, δήλωνε το διάταγμα, ότι οι μιγάδες Τσιγγάνοι (Zigeunermischlinge) ήταν υπεύθυνοι για τις περισσότερες εγκληματικές ενέργειες που διαπράττονταν από Τσιγγάνους. Ηταν επομένως απαραίτητο «οι φυλετικά καθαροί Τσιγγάνοι και οι μιγάδες Τσιγγάνοι να αντιμετωπιστούν διαφορετικά».
Το διάταγμα προέβλεπε την καταγραφή όλων των Τσιγγάνων και την έκδοση νέων ταυτοτήτων. Αυτές που προορίζονταν για τους «καθαρούς Τσιγγάνους» θα ήταν καφέ και αυτές για τους μιγάδες καφέ με μια μπλε λωρίδα. Στο τέλος του διατάγματος δηλωνόταν ότι:
Η αντιμετώπιση του τσιγγάνικου προβλήματος συνιστά μέρος του εθνικοσοσιαλιστικού στόχου της εθνικής αναγέννησης. Η λύση μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν τηρηθούν οι αρχές του εθνικοσοσιαλισμού.
Παρά την αρχή ότι το γερμανικό έθνος σέβεται την εθνική ταυτότητα των ξένων υπηκόων, ο σκοπός των μέτρων που λήφθηκαν από το κράτος για την υπεράσπιση της ομοιομορφίας του γερμανικού έθνους πρέπει να είναι ο φυσικός διαχωρισμός των Τσιγγάνων από το γερμανικό έθνος, η αποτροπή της επιμειξίας και εντέλει η νομοθέτηση του τρόπου ζωής των καθαρών και των εν μέρει Τσιγγάνων. Η απαραίτητη νομική βάση μπορεί να δημιουργηθεί μόνο μέσω ενός νόμου για τους Τσιγγάνους που θα αποτρέπει την περαιτέρω ανάμειξη του αίματος και θα θέτει κανόνες σε όλα τα πιεστικά ερωτήματα που συνδέονται με την ύπαρξη των Τσιγγάνων στον ζωτικό χώρο του γερμανικού έθνους.
Επρόκειτο για το πρώτο διάταγμα ενάντια στους Τσιγγάνους με ξεκάθαρη αναφορά στη φυλή. Η εισαγωγή ωστόσο φυλετικών όρων στη συζήτηση σχετικά με το τι έπρεπε να γίνει γι’ αυτό που κοινώς αποκαλούνταν «τσιγγάνικος μπελάς» δεν αποτελούσε έκπληξη. Πολλοί Τσιγγάνοι είχαν σκούρο δέρμα και αυτό είχε δώσει λαβή σε κατηγορίες ότι αποτελούσαν ξένο σώμα στη γερμανική κοινωνία. Ηταν επομένως θέμα χρόνου η ναζιστική πολιτική εκκαθάρισης της Γερμανίας από μη άρια στοιχεία να συμπεριλάβει και τους Τσιγγάνους.
«Ροπή προς το έγκλημα και την κατασκοπεία»
Τα πρώτα χρόνια του ναζιστικού καθεστώτος τα μέτρα εναντίον των Τσιγγάνων είχαν αιτιολογηθεί πρωτίστως στη βάση κοινωνικών λόγων. «Οι Τσιγγάνοι, όπως βεβαιώθηκε, είχαν ροπή προς το έγκλημα και αποτελούσαν αντικοινωνικά στοιχεία».
Στη συνέχεια προστέθηκε η έννοια των Τσιγγάνων ως ξένης και κατώτερης φυλής, θεωρία που προκάλεσε πιο δραστικά μέτρα εναντίον τους.
Η κλιμάκωση των μέτρων κατά των Τσιγγάνων μετά την έναρξη του πολέμου το 1939 βασίστηκε στην υποτιθέμενη τάση των Τσιγγάνων για κατασκοπεία αλλά και σε πιέσεις από τοπικούς αξιωματούχους και μεγάλα τμήματα του πληθυσμού να ξεφορτωθούν τον «μπελά των Τσιγγάνων».
Ενα πρόβλημα που προέκυψε σχετικά με την εφαρμογή διάφορων νόμων ή διαταγμάτων ενάντια στους Τσιγγάνους ήταν ποιος ακριβώς έπρεπε να θεωρηθεί Τσιγγάνος. Το θέμα ανέκυψε με ιδιαίτερη οξύτητα μετά την εφαρμογή των νόμων της Νυρεμβέργης που χρησιμοποιούσαν φυλετικά κριτήρια. Για να καταχωρηθεί κάποιος στη φυλετική κατηγορία «Εβραίος» αρκούσε ο θρησκευτικός προσανατολισμός των γονιών και των παππούδων του. Στην περίπτωση των Τσιγγάνων ωστόσο δεν υπήρχαν απλά κριτήρια. Οι Τσιγγάνοι ήταν χριστιανοί και σύναπταν σχέσεις γάμου με τον ντόπιο πληθυσμό. Κάποιοι είχαν εγκατασταθεί μόνιμα σε ένα μέρος και δεν μπορούσαν εύκολα να ταυτοποιηθούν ως Τσιγγάνοι.
Προκειμένου να λύσει αυτό το πρόβλημα το υπουργείο Εσωτερικών διέταξε την άνοιξη 1936 τη συγκρότηση ερευνητικού ινστιτούτου με έδρα το Βερολίνο το οποίο θα συνέλεγε πληροφορίες για τον πλανόδιο πληθυσμό, ειδικά τους Τσιγγάνους και τους μιγάδες.
Τα στοιχεία τα οποία συλλέγονταν θα χρησιμοποιούνταν από τις επίσημες αρχές για την αντιμετώπιση του «προβλήματος των Τσιγγάνων». Επιπρόσθετα θα παρείχαν μια βάση για την έκδοση ενός σχετικού νόμου ο οποίος ήταν υπό συζήτηση ήδη από τις αρχές του 1936.
Επικεφαλής του ινστιτούτου ορίστηκε ο δρ Ρόμπερτ Ρίτερ. Οργανωμένοι σε μικρές ομάδες οι ερευνητές του ινστιτούτου περιόδευαν σε πόλεις και στην ύπαιθρο, σε εκπαιδευτικά ιδρύματα και σε καταυλισμούς Τσιγγάνων, σε φυλακές και στρατόπεδα συγκέντρωσης, έτσι ώστε να συλλέξουν υλικό για τους Τσιγγάνους και όσους έμοιαζαν με Τσιγγάνους.
Οι τοπικές αστυνομικές αρχές και άλλοι αξιωματούχοι είχαν εντολή να παρέχουν κάθε πιθανή βοήθεια. Οι ερευνητές έψαξαν στα δημοτολόγια και τα ληξιαρχεία, σε αστυνομικούς και δικαστικούς φακέλους, έβγαλαν φωτογραφίες και έκαναν ανθρωπολογικές μετρήσεις, έλαβαν δείγματα αίματος και ρώτησαν μεμονωμένα άτομα για την καταγωγή τους. Μερικά από αυτά μιλούσαν τα ρομανί. Οσοι αρνούνταν να συνεργαστούν απειλούνταν με συλλήψεις και μεταφορά σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν καταχωρήθηκαν σε γενεαλογικούς πίνακες οι οποίοι περιλάμβαναν εκατοντάδες ονόματα.
1 Οι ερευνητές του Ράιχ έψαξαν σε δημοτολόγια και ληξιαρχεία για να εντοπίσουν Ρομά και Σίντι (Bundensarchve) 2 0 δρ Ρίτερ παίρνει αίμα από Τσιγγάνα. Το ερευνητικό ινστιτούτο του απέδιδε την ιδιότητα του Τσιγγάνου με βάοη ανθρωπομετρικά κριτήρια. 3 Περισσότεροι από 6.000 πλανόδιοι Τσιγγάνοι κλείστηκαν σε στρατόπεδα στη Γαλλία από το 1939 έως και το 1946, δύο χρόνια μετά την Απελευθέρωση. Το τελευταίο στρατόπεδο έκλεισε τον Μάιο 1946, μετά την κατάργηση του διατάγματος του Απριλίου 1940 για την «κυκλοφορία των νομάδων». 4 Οι διακρίσεις κατά των Τσιγγάνων συνεχίστηκαν για δεκαετίες. Το «βιβλιάριο κυκλοφορίας» ίσχυσε από το 1969 μέχρι το 2012
Το 1942 ο Χίμλερ διέταξε τη μεταφορά των Ρομά στο στρατόπεδο Αουσβιτς - Μπιρκενάου. Ηταν μια διαταγή αντίστοιχη με την απόφαση για την «τελική λύση» στο εβραϊκό «πρόβλημα».
Τον Νοέμβριο του 1943 οι Ρομά τοποθετήθηκαν στο ίδιο επίπεδο με τους Εβραίους και οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα εξόντωσης. Στις 2 Αυγούστου του 1944 εξοντώθηκαν στους θαλάμους αερίων του Αουσβιτς - Μπιρκενάου 2.897 άντρες, γυναίκες και παιδιά Ρομά.
Η ημέρα αυτή καθιερώθηκε και ως ημέρα μνήμης του αφανισμού των Ρομά, όπως είναι γνωστό το Ολοκαύτωμα των Τσιγγάνων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο συνολικός αριθμός των Ρομά που εξοντώθηκαν από τους Γερμανούς ναζί και τους συμμάχους τους, κυρίως Ούγγρους, Κροάτες και Ρουμάνους, αγγίζει τις 220.000, που αντιστοιχεί στο 25% των Ευρωπαίων Ρομά.
Το κονσέρτο του θανάτου
Δυο τσιγγανόπουλα έχουν υποχρεωθεί να παίζουν βιολί καθώς τα τρένα φορτωμένα με τους ομόφυλούς τους πάνε κι έρχονται προς και από τα στρατόπεδα του θανάτου στη Γερμανία και την Πολωνία. Η ημερομηνία δεν είναι γνωστή, όμως η χώρα είναι η Γαλλία, όπως δείχνει η αρμονική συνύπαρξη των Γερμανών στρατιωτών με τον σιδηροδρομικό υπάλληλο της κυβέρνησης του Βισύ
Η Γαλλία και η «κυκλοφορία των νομάδων» 1940-1969
Ξεχασμένο για δεκαετίες, το Ολοκαύτωμα των Τσιγγάνων άρχισε να αναδεικνύεται στη δημόσια μνήμη τα τελευταία χρόνια.
Στη Γαλλία, παρότι δεν έγιναν μαζικοί εκτοπισμοί αλλά ατομικές εκτοπίσεις και εγκλεισμοί εντός του εσωτερικού της χώρας, συγκροτήθηκαν γύρω στα 30 στρατόπεδα, κυρίως από τον Οκτώβριο 1940 και μετά, οπότε οι ναζί διέταξαν το καθεστώς του Βισύ να προχωρήσει στον συστηματικό εγκλεισμό των νομάδων.
Περισσότεροι από 6.000 πλανόδιοι κλείστηκαν σε στρατόπεδα στη Γαλλία από το 1939 έως και το 1946, δύο χρόνια μετά την Απελευθέρωση. Το τελευταίο στρατόπεδο έκλεισε τον Μάιο 1946, μετά την κατάργηση του διατάγματος του Απριλίου 1940 για την «κυκλοφορία των νομάδων».
Μετά τον πόλεμο οι οικογένειες των Τσιγγάνων βρέθηκαν χωρίς πόρους καθώς είχαν χάσει όλα τα υπάρχοντά τους. Διοικητικά παρέμειναν στο «καθεστώς των νομάδων» το οποίο ίσχυε από το 1912 και δεν καταργήθηκε παρά το 1969.
Ο νόμος του 1969 αντικατέστησε το «ανθρωπομετρικό βιβλιάριο της ταυτότητας» -το οποίο, όπως δηλώνει το όνομά του, περιλάμβανε τα φυσικά χαρακτηριστικά του κατόχου καθώς και δακτυλικά αποτυπώματα και φωτογραφία ταυτότητας- με το «βιβλιάριο κυκλοφορίας». Οσοι έκλειναν τα 16 χρόνια ήταν υποχρεωτικό να παρουσιάζονται τακτικά σε έναν επίτροπο και να εγγραφούν σε μια κοινότητα στην οποία οι πλανόδιοι να μην ξεπερνούν το 3%.
Η νομοθεσία αυτή καταργήθηκε εν μέρει μόλις το 2012.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου