Υπόθεση Αλτζερ Χις. Ενα ωδικό πτηνό που "κελάηδησε" για τον Νίξον. Ο μετανοημένος κομμουνιστής Γουίτακερ Τσέιμπερς καρφώνει για "κόκκινο" τον αριστοκρατικό ανώτατο διπλωματη. Τον στέλνει 44 μήνες φυλακή και εκτοξεύει τον μελλοντικό αντιπρόεδρο.
Επιμέλεια Βασιλική Λάζου, Διδάκτορας Ιστορίας Παντείου Πανεπιστημίου - HtoHistory
Καμία δικαστική υπόθεση δεν είχε μεγαλύτερη επίδραση στη σύγχρονη αμερικανική πολιτική σκηνή απ’ ό,τι η υπόθεση κατασκοπείας Alger Hiss - Whittaker Chambers. Χάρη σ’ αυτήν ο άσημος βουλευτής από την Καλιφόρνια Ρίτσαρντ Νίξον αναδείχτηκε αντιπρόεδρος των ΗΠΑ ενώ ο γερουσιαστής Τζο ΜακΚάρθι έγινε ένας από τους πιο δυνατούς άντρες στην Αμερική, επιδιδόμενος έκτοτε χωρίς φραγμούς σε ανελέητο κυνήγι κομμουνιστών.
Λεπτός, ψηλός, όμορφος, με αριστοκρατική κορμοστασιά, απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Χάρβαρντ, ο Αλτζερ Χις έμοιαζε να έχει γεννηθεί με το κοκαλάκι της νυχτερίδας.
Στην καριέρα του είχε διατελέσει υπάλληλος του Ανώτερου Δικαστηρίου, σύμβουλος του προέδρου Τρούμαν στο Πότσδαμ, βοήθησε στην ίδρυση του ΟΗΕ και ήταν επικεφαλής του κληροδοτήματος Κάρνεγκι για την παγκόσμια ειρήνη.
Στις 2 Αυγούστου 1948 ο Χις πληροφορήθηκε ότι ο Γουίτακερ Τσέιμπερς, ένας συντάκτης του περιοδικού «Time» και καθ’ ομολογία του κομμουνιστής, επρόκειτο να καταθέσει ενώπιον της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Ενεργειών ότι ο Χις είχε επίσης διατελέσει μέλος του κομμουνιστικού κόμματος.
Οι δυο άντρες υποστήριξαν αντικρουόμενες ιστορίες. Σύμφωνα με τον Τσέιμπερς, ο Χις ήταν ένας αφοσιωμένος κομμουνιστής που εμπλεκόταν σε κατασκοπεία ακόμη και όταν εργαζόταν στα υψηλότερα κλιμάκια της κυβέρνησης των ΗΠΑ.
Ο Χις υποστήριξε την αδιαμφισβήτητη πίστη του προς τις ΗΠΑ και αρνήθηκε ότι ήταν μέλος του κομμουνιστικού κόμματος.
Ο Τσέιμπερς εξέλαβε την κατάθεση ενώπιον της επιτροπής τον Αύγουστο του 1948 ως πατριωτικό καθήκον. «Ο κίνδυνος για το έθνος από τους κομμουνιστές» πίστευε «ήταν μεγάλος και απειλούσε την ίδια την ύπαρξη της χώρας».
Στις 3 Αυγούστου 1948 στην αίθουσα ακροάσεων της επιτροπής ο 47χρονος Τσέιμπερς κατέθεσε ότι αποχώρησε από το κομμουνιστικό κόμμα το 1938. Την επόμενη χρονιά, δύο ημέρες μετά την υπογραφή του συμφώνου μη επίθεσης ανάμεσα στον Χίτλερ και τον Στάλιν, «πήγε στην Ουάσινγκτον και ανέφερε στις αρχές ό,τι ήξερε σχετικά με τη διείσδυση κομμουνιστών στην κυβέρνηση των ΗΠΑ».
Επανέλαβε στην επιτροπή όσους, εννέα χρόνια πριν, είχε αναφέρει ως υπογείως δρώντες κομμουνιστές. Ανάμεσά τους ήταν και το στέλεχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Αλτζερ Χις.
Σε απάντηση των κατηγοριών του Τσέιμπερς ο Χις έστειλε ένα τηλεγράφημα στον πρόεδρο της επιτροπής Τζ. Πάρνελ Τόμας αρνούμενος κατηγορηματικά τις αιτιάσεις: «Δεν γνωρίζω τον κύριο Τσέιμπερς και από όσο έχω υπόψη μου δεν τον έχω δει ποτέ. Δεν υπάρχει κάποια βάση για τις δηλώσεις που έγιναν αναφορικά με το πρόσωπό μου στην επιτροπή σας. Θα το εκτιμούσα να μου δοθεί η δυνατότητα να παρουσιαστώ ενώπιον της επιτροπής σας...».
Επεισε την επιτροπή, αλλά...
Η ευκαιρία που ζητούσε ο Χις δόθηκε. Στις 5 Αυγούστου 1948 ενώπιον μιας κατάμεστης αίθουσας ο Χις ήρεμα και με αυτοπεποίθηση είπε στα μέλη της επιτροπής: «Δεν είμαι ούτε υπήρξα ποτέ μέλος του κομμουνιστικού κόμματος. Δεν έχω δει ποτέ τον Τσέιμπερς και θα ήθελα να έχω τη δυνατότητα να το κάνω».
Η «παράσταση» του Χις ήταν αρκετά εντυπωσιακή ώστε να πείσει τα περισσότερα μέλη της επιτροπής ότι η έρευνα έπρεπε να σταματήσει. Ο βουλευτής Ρίτσαρντ Νίξον, ωστόσο, βρήκε τον Χις συγκαταβατικό και προσβλητικό στο έπακρο. Για πολλούς παρατηρητές ήταν το αριστοκρατικό στιλ και η καταγωγή του Χις που προσέβαλαν τον Νίξον, ο οποίος προερχόταν από οικογένεια εργατών και ήταν απόφοιτος ενός άσημου κολεγίου.
Με κάποια απροθυμία η επιτροπή έκανε τον Νίξον πρόεδρο μιας υποεπιτροπής η οποία θα διερευνούσε ποιος έλεγε ψέματα, ο Χις ή ο Τσέιμπερς, τουλάχιστον ως προς την ερώτηση αν ήξεραν ο ένας τον άλλο.
Η υποεπιτροπή αυτή συνάντησε τον Τσέιμπερς στην έδρα του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου στη Νέα Υόρκη. Το ερώτημα στο οποίο καλούνταν να απαντήσει ο Τσέιμπερς ήταν αν ήξερε τον Χις τόσο καλά όσο ισχυριζόταν.
Ο Τσέιμπερς έδωσε αρκετές λεπτομέρειες: ψευδώνυμα, συνήθειες, διακοπές καθώς και περιγραφές του σπιτιού και των επίπλων του Χις. Στην ερώτηση αν ο Χις είχε καθόλου χόμπι ο Τσέιμπερς έδωσε μια απάντηση η οποία σύντομα θα καταδίωκε τον Χις. «Ναι, είχε. Ο Χις και η γυναίκα του Πρισίλα είχαν το ίδιο χόμπι. Ηταν ερασιτέχνες ορνιθολόγοι. Συνήθιζαν να σηκώνονται νωρίς το πρωί και να πηγαίνουν στο Glen Echo, έξω στο κανάλι, για να παρατηρήσουν πουλιά. Θυμάμαι μια φορά είδαν προς μεγάλο τους ενθουσιασμό έναν πρωτονοτάριο [είδος ωδικού πτηνού]».
Λίγες μέρες μετά την κατάθεση του Τσέιμπερς ο Χις αντιμετώπισε τις επίμονες ερωτήσεις της υποπεπιτροπής. Ενα μέλος της, ο Ρόμπερτ Στρίπλινγκ, αιχμηρά παρατήρησε ότι «είτε ο Τσέιμπερς μελέτησε τη ζωή σου με μεγάλη λεπτομέρεια είτε σε γνωρίζει».
Αφού έδειξε στον Χις δύο φωτογραφίες του Τσέιμπερς, ο πρόεδρος της επιτροπής Τόμας ρώτησε τον Χις αν ακόμη ισχυριζόταν ότι δεν αναγνώριζε τον άνθρωπο που έλεγε ότι είχε περάσει μια εβδομάδα στο σπίτι του. Ο Χις απάντησε: «Δεν τον αναγνωρίζω από τη φωτογραφία Θέλω να ακούσω τη φωνή του».
Υστερα από μια σύντομη διακοπή της συνεδρίασης ο Χις ανακοίνωσε ότι τώρα πίστευε ότι ο κατήγορος μπορεί να ήταν ένας άντρας τον οποίο ήξερε στα μέσα της δεκαετίας του 1930 ως «Τζορτζ Κρόσλεϊ», ένας freelancer συγγραφέας ο οποίος είχε πει ότι αναζητούσε πληροφορίες για τη δουλειά του Χις σε μια επιτροπή του Κογκρέσου σχετικά με τη βιομηχανία των πυρομαχικών. Το πιο χαρακτηριστικό σημάδι του «Κρόσλεϊ», σύμφωνα με τον Χις, ήταν τα πολύ άσχημα δόντια.
Σημείο καμπής στην εξέταση ήταν όταν ο Ρίτσαρντ Νίξον ρώτησε: «Ποιο χόμπι έχετε, αν έχετε, κύριε Χις;». Αυτός απάντησε ότι τα χόμπι του ήταν το τένις και η ερασιτεχνική ορνιθολογία. Στη συζήτηση παρενέβη ο βουλευτής Τζον ΜακΝτάουελ: «Εχετε δει ποτέ πρωτονοτάριο;».
Ο Χις έπεσε στην παγίδα, απαντώντας: «Εχω δει. Ακριβώς εδώ στον Ποτόμακ. Γνωρίζετε αυτό το μέρος;».
Στις συζητήσεις μετά την ακρόαση τα μέλη της επιτροπής υποστήριζαν ότι τώρα είχαν πειστεί ότι ο Χις έλεγε ψέματα, βασισμένοι σε μεγάλο μέρος στην απάντησή του σχετικά με το ωδικό πτηνό. Στον Στρίπλινγκ και στα άλλα μέλη φάνηκε απίθανο να μπορεί ο Τσέιμπερς να ξέρει μια τέτοια λεπτομέρεια μέσω μιας γενικής μελέτης της ζωής του Χις. Αυτό έπρεπε να είναι γνώση από πρώτο χέρι.
Στην ακρόαση της 17ης Αυγούστου 1948 ο Χις συνάντησε τον κατήγορό του. Ο Νίξον τους έφερε σε αντιπαράσταση. Ο Χις είπε στην επιτροπή ότι ο Τσέιμπερς ήταν ο άντρας που γνώριζε ως Κρόσλεϊ και για να το επιβεβαιώσει του έκανε κάποιες ερωτήσεις. Τελικά, ο Χις ανακοίνωσε: «Είμαι τώρα απολύτως προετοιμασμένος να αναγνωρίσω αυτό τον άντρα ως Τζορτζ Κρόσλεϊ».
Υστερα από μια σειρά σκληρών ερωτήσεων της επιτροπής προς τον Χις, η ακρόαση τελείωσε με τον πρόεδρο Τόμας να λέει: «Αυτό ήταν όλο. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ». Ο Χις απάντησε: «Δεν ανταποδίδω».
Οι ακροάσεις συνεχίστηκαν και για πρώτη φορά στην ιστορία στις 25 Αυγούστου 1948 τηλεοπτικές κάμερες ήταν παρούσες σε ακρόαση του Κογκρέσου. Ο Χις πέρασε 44 μήνες στη φυλακή, καταδικασμένος για ψευδορκία.
Πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του διαμαρτυρόμενος ότι ήταν αθώος. Προτού ακόμη λήξει η πολύκροτη αυτή υπόθεση, και εν μέρει εξαιτίας της, η «κομμουνιστική απειλή» για την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών αποτελούσε εθνική υπόθεση.
Μοιραίο υπήρξε για τον ΜακΚάρθι το λάθος να επεκτείνει «το κυνήγι μαγισσών» και μέσα στον αμερικανικό στρατό. Εσυρε τον υπουργό Στρατιωτικών Ρόμπερτ Στίβενς στη διαβόητη Επιτροπή Ακροάσεων το 1954, αλλά έφαγε τα μούτρα του καθώς αυτό οδήγησε στην κατάρρευση της «σταυροφορίας» του και την καταδίκη του.
Ο Στίβενς (διορισμένος στη Fed από τον Ρούσβελτ στα 30s) αρχικά είχε δώσει εντολή στο στρατιωτικό προσωπικό να αγνοήσει τις κλήσεις ΜακΚάρθι προς ακρόαση. Δήλωσε ότι μόνο εάν οι ακροάσεις γίνονταν δημόσια θα κατέθετε υπέρ του στρατεύματος.
Παρουσιάστηκε στην επιτροπή στις 22 Απριλίου και για 13 ημέρες με τη βοήθεια του δικηγόρου Τζόζεφ Γουέλτς αντιμετώπισε τον ΜακΚάρθι ανακρούοντας κατηγορίες και βγάζοντας τη μάσκα του.
Ο αδίστακτος δημαγωγός έφτασε στο σημείο να ισχυριστεί ότι «είχε στο χέρι εμπιστευτικά στοιχεία» για τις «προδοτικές τάσεις» των υπουργών Εξωτερικών Ντιν Ατσεσον και Αμυνας, στρατηγού Τζορτζ Μάρσαλ(Ι), εμπνευστή του ομώνυμου σχεδίου.
Το «εμπιστευτικά» σήμαινε πως κατείχε διαβαθμισμένα έγγραφα του FBI για ύποπτους στρατιωτικούς. Επέδειξε «μια επιστολή» του Εντγκαρ Χούβερ με την οποία προειδοποιούσε σχετικά με φερόμενους κινδύνους ασφαλείας στο Fort Monmouth. Ηταν απόσπασμα και ο Χούβερ δεν την είχε αποστείλει ποτέ.
Ο ΜακΚάρθι ισχυρίστηκε πως την είχε λάβει από έναν υπάλληλο της υπηρεσίας στρατιωτικής ασφαλείας τον οποίο αρνήθηκε να κατονομάσει. Ο εισαγγελέας απαγόρευσε την ανάγνωσή της για λόγους ασφαλείας. Στην εξέλιξη της διαδικασίας παραδέχτηκε ότι ο Χούβερ δεν είχε στείλει ποτέ επιστολή, αλλά ισχυρίστηκε ότι δεν το γνώριζε όταν το πρότεινε στην υποεπιτροπή.
Ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ στις 5 Μαΐου δήλωσε πως το γόητρο των ΗΠΑ είχε τρωθεί ως αποτέλεσμα της διαμάχης μεταξύ ΜακΚάρθι και στρατού, όμως πρόσθεσε ότι υποστήριζε τον Στίβενς σε ό,τι αφορά τη διοίκηση των στρατιωτικών υποθέσεων. Στις 12 Μαΐου συμπλήρωσε πως ήταν καταδικαστέο για έναν υπεύθυνο πληροφοριών στρατού να παρέχει εμπιστευτικά δεδομένα του FBI σε οποιοδήποτε μη εξουσιοδοτημένο άτομο.
Ο γερουσιαστής εστίασε τα πυρά του στον στρατιωτικό οδοντίατρο Ιρβινγκ Πέρες -τον χαρακτήρισε «προφανώς κατάσκοπο και φιλοκομμουνιστή»- και ισχυρίστηκε πως «ο υπουργός επέτρεψε την προαγωγή του σε ταγματάρχη αν και το γνώριζε».
Προσέβαλε τον πολυπαρασημοφορημένο ταξίαρχο Ραλφ Ζουίκερ πως «δεν άξιζε να φορά τη στολή» γιατί επέτρεψε την τιμητική αποστρατεία του Πέρες.
Εδειξε περιφρόνηση προς τους στρατιωτικούς κανονισμούς που έθεταν περιορισμούς στη δημόσια ακρόαση απορρήτων. Δήλωσε ιταμώς: «Δεν αναγνωρίζω την ισχύ των κανονισμών σας εδώ μέσα».
Επιχείρησε να ενοχοποιήσει τον ίδιο τον υπουργό επιδεικνύοντας στις 26 Απριλίου μια -περικομμένη- φωτογραφία του με τον «καλό στρατιώτη» Ντέιβιντ Σάιν ο οποίος ήταν πλέον δεύτερος βοηθός του, αλλά είχε αποκτήσει βύσμα κατά τη θητεία του κατόπιν φορτικών πιέσεων του πρώτου βοηθού του Ρόι Κον.
Του απάντησαν με ολόκληρη τη φωτογραφία, που περιλάμβανε και έναν συνταγματάρχη καθώς και τον βραχίονα ενός αγνώστου. Αρα δεν επρόκειτο για παρεάκι, όπως ήθελε να αποδείξει. Ο ΜακΚάρθι δικαιολογήθηκε ισχυριζόμενος πως δεν γνώριζε ότι η φωτογραφία είχε περικοπεί όταν την υπέβαλε αλλά επέμεινε: «Στίβενς και Σάιν εξακολουθούν να χαμογελούν ο ένας στον άλλο»!
Μετά τις 9 Ιουνίου ο συνήγορος Γουέλτς εξέταζε επί τρεις μέρες κατ’ αντιπαράσταση τους Κον και ΜακΚάρθι. Ο ανεκδιήγητος βοηθός είχε απειλείσει να «καταστρέψει τον στρατό».
Ο Ρόμπερτ Κένεντι ανέφερε ότι ο Κον απείλησε να αναφέρει τον γερουσιαστή Τζάκσον ως «ευνοϊκά διακείμενο στους κομμουνιστές».
«Απλώς τον ρώτησα εάν θεωρούσε δίκαιο να συμβουλεύει τους Δημοκρατικούς, αφού είχε προσωπικό μίσος εναντίον μου» απάντησε ο Κον. Αποκάλυψε για πρώτη φορά πως η επιτροπή είχε βάλει στο στόχαστρό της και τον πατέρα της ατομικής βόμβας Ρόμπερτ Οπενχάιμερ. Και πως «ο Στίβενς ήξερε και πως ο Κόλεμαν (συνεργάτης του εκτελεσμένου Ρόζενμπεργκ) χειριζόταν μυστικά έγγραφα».
Στις 17 Ιουνίου εκδόθηκε μια διφορούμενη ετυμηγορία. Ο γερουσιαστής ΜακΚάρθι «ενέκρινε πλήρως και επέτρεψε τις ακατάλληλες ενέργειες» του Κον, ο οποίος με τη σειρά του «καταχράστηκε τις εξουσίες του γραφείου». Και οι δύο είναι αξιοκατάκριτοι».
Ο υπουργός Στίβενς κρίθηκε «άξιος σοβαρής κριτικής για αναιτιολόγητη αναποφασιστικότητα και έλλειψη ορθής διοικητικής κρίσης».
Ο Κον υπέβαλε την παραίτησή του στον ΜακΚάρθι στις 19 Ιουλίου. Δεν υπήρχε πλέον καμία αμφιβολία ότι το άστρο του γερουσιαστή έδυε.
Λίγες ημέρες αργότερα ο υπουργός Στίβενς από τηλεοράσεως απέκρουσε κάθε ισχυρισμό του ΜακΚάρθι εναντίον του στρατού και εκτόξευσε μια φράση που έμεινε ιστορική: «Δεν έχετε ίχνος αξιοπρέπειας».
Ηταν πλέον προφανές ότι αποτελούσε απόβλητο του συστήματος.
ΤΕΛΟΣ
Επιμέλεια Βασιλική Λάζου, Διδάκτορας Ιστορίας Παντείου Πανεπιστημίου - HtoHistory
O Γουίτακερ Τσέιμπερς (δεξιά) συντάκτης του περιοδικού "Time" ο οποίος είχε αποχωρήσει από το Κομμουνιστικό Κόμμα το 1938, καταθέτει εις βάρος του Αλτζερ Χις (αριστερά μέσα στον κύκλο) στις 25 Αυγούστου 1948 στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών.
Καμία δικαστική υπόθεση δεν είχε μεγαλύτερη επίδραση στη σύγχρονη αμερικανική πολιτική σκηνή απ’ ό,τι η υπόθεση κατασκοπείας Alger Hiss - Whittaker Chambers. Χάρη σ’ αυτήν ο άσημος βουλευτής από την Καλιφόρνια Ρίτσαρντ Νίξον αναδείχτηκε αντιπρόεδρος των ΗΠΑ ενώ ο γερουσιαστής Τζο ΜακΚάρθι έγινε ένας από τους πιο δυνατούς άντρες στην Αμερική, επιδιδόμενος έκτοτε χωρίς φραγμούς σε ανελέητο κυνήγι κομμουνιστών.
Λεπτός, ψηλός, όμορφος, με αριστοκρατική κορμοστασιά, απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Χάρβαρντ, ο Αλτζερ Χις έμοιαζε να έχει γεννηθεί με το κοκαλάκι της νυχτερίδας.
Στην καριέρα του είχε διατελέσει υπάλληλος του Ανώτερου Δικαστηρίου, σύμβουλος του προέδρου Τρούμαν στο Πότσδαμ, βοήθησε στην ίδρυση του ΟΗΕ και ήταν επικεφαλής του κληροδοτήματος Κάρνεγκι για την παγκόσμια ειρήνη.
Στις 2 Αυγούστου 1948 ο Χις πληροφορήθηκε ότι ο Γουίτακερ Τσέιμπερς, ένας συντάκτης του περιοδικού «Time» και καθ’ ομολογία του κομμουνιστής, επρόκειτο να καταθέσει ενώπιον της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Ενεργειών ότι ο Χις είχε επίσης διατελέσει μέλος του κομμουνιστικού κόμματος.
Οι δυο άντρες υποστήριξαν αντικρουόμενες ιστορίες. Σύμφωνα με τον Τσέιμπερς, ο Χις ήταν ένας αφοσιωμένος κομμουνιστής που εμπλεκόταν σε κατασκοπεία ακόμη και όταν εργαζόταν στα υψηλότερα κλιμάκια της κυβέρνησης των ΗΠΑ.
Ο Χις υποστήριξε την αδιαμφισβήτητη πίστη του προς τις ΗΠΑ και αρνήθηκε ότι ήταν μέλος του κομμουνιστικού κόμματος.
Ο Τσέιμπερς εξέλαβε την κατάθεση ενώπιον της επιτροπής τον Αύγουστο του 1948 ως πατριωτικό καθήκον. «Ο κίνδυνος για το έθνος από τους κομμουνιστές» πίστευε «ήταν μεγάλος και απειλούσε την ίδια την ύπαρξη της χώρας».
Στις 3 Αυγούστου 1948 στην αίθουσα ακροάσεων της επιτροπής ο 47χρονος Τσέιμπερς κατέθεσε ότι αποχώρησε από το κομμουνιστικό κόμμα το 1938. Την επόμενη χρονιά, δύο ημέρες μετά την υπογραφή του συμφώνου μη επίθεσης ανάμεσα στον Χίτλερ και τον Στάλιν, «πήγε στην Ουάσινγκτον και ανέφερε στις αρχές ό,τι ήξερε σχετικά με τη διείσδυση κομμουνιστών στην κυβέρνηση των ΗΠΑ».
Επανέλαβε στην επιτροπή όσους, εννέα χρόνια πριν, είχε αναφέρει ως υπογείως δρώντες κομμουνιστές. Ανάμεσά τους ήταν και το στέλεχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Αλτζερ Χις.
Σε απάντηση των κατηγοριών του Τσέιμπερς ο Χις έστειλε ένα τηλεγράφημα στον πρόεδρο της επιτροπής Τζ. Πάρνελ Τόμας αρνούμενος κατηγορηματικά τις αιτιάσεις: «Δεν γνωρίζω τον κύριο Τσέιμπερς και από όσο έχω υπόψη μου δεν τον έχω δει ποτέ. Δεν υπάρχει κάποια βάση για τις δηλώσεις που έγιναν αναφορικά με το πρόσωπό μου στην επιτροπή σας. Θα το εκτιμούσα να μου δοθεί η δυνατότητα να παρουσιαστώ ενώπιον της επιτροπής σας...».
Επεισε την επιτροπή, αλλά...
Η ευκαιρία που ζητούσε ο Χις δόθηκε. Στις 5 Αυγούστου 1948 ενώπιον μιας κατάμεστης αίθουσας ο Χις ήρεμα και με αυτοπεποίθηση είπε στα μέλη της επιτροπής: «Δεν είμαι ούτε υπήρξα ποτέ μέλος του κομμουνιστικού κόμματος. Δεν έχω δει ποτέ τον Τσέιμπερς και θα ήθελα να έχω τη δυνατότητα να το κάνω».
Η «παράσταση» του Χις ήταν αρκετά εντυπωσιακή ώστε να πείσει τα περισσότερα μέλη της επιτροπής ότι η έρευνα έπρεπε να σταματήσει. Ο βουλευτής Ρίτσαρντ Νίξον, ωστόσο, βρήκε τον Χις συγκαταβατικό και προσβλητικό στο έπακρο. Για πολλούς παρατηρητές ήταν το αριστοκρατικό στιλ και η καταγωγή του Χις που προσέβαλαν τον Νίξον, ο οποίος προερχόταν από οικογένεια εργατών και ήταν απόφοιτος ενός άσημου κολεγίου.
Με κάποια απροθυμία η επιτροπή έκανε τον Νίξον πρόεδρο μιας υποεπιτροπής η οποία θα διερευνούσε ποιος έλεγε ψέματα, ο Χις ή ο Τσέιμπερς, τουλάχιστον ως προς την ερώτηση αν ήξεραν ο ένας τον άλλο.
Η υποεπιτροπή αυτή συνάντησε τον Τσέιμπερς στην έδρα του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου στη Νέα Υόρκη. Το ερώτημα στο οποίο καλούνταν να απαντήσει ο Τσέιμπερς ήταν αν ήξερε τον Χις τόσο καλά όσο ισχυριζόταν.
Ο Τσέιμπερς έδωσε αρκετές λεπτομέρειες: ψευδώνυμα, συνήθειες, διακοπές καθώς και περιγραφές του σπιτιού και των επίπλων του Χις. Στην ερώτηση αν ο Χις είχε καθόλου χόμπι ο Τσέιμπερς έδωσε μια απάντηση η οποία σύντομα θα καταδίωκε τον Χις. «Ναι, είχε. Ο Χις και η γυναίκα του Πρισίλα είχαν το ίδιο χόμπι. Ηταν ερασιτέχνες ορνιθολόγοι. Συνήθιζαν να σηκώνονται νωρίς το πρωί και να πηγαίνουν στο Glen Echo, έξω στο κανάλι, για να παρατηρήσουν πουλιά. Θυμάμαι μια φορά είδαν προς μεγάλο τους ενθουσιασμό έναν πρωτονοτάριο [είδος ωδικού πτηνού]».
Λίγες μέρες μετά την κατάθεση του Τσέιμπερς ο Χις αντιμετώπισε τις επίμονες ερωτήσεις της υποπεπιτροπής. Ενα μέλος της, ο Ρόμπερτ Στρίπλινγκ, αιχμηρά παρατήρησε ότι «είτε ο Τσέιμπερς μελέτησε τη ζωή σου με μεγάλη λεπτομέρεια είτε σε γνωρίζει».
Αφού έδειξε στον Χις δύο φωτογραφίες του Τσέιμπερς, ο πρόεδρος της επιτροπής Τόμας ρώτησε τον Χις αν ακόμη ισχυριζόταν ότι δεν αναγνώριζε τον άνθρωπο που έλεγε ότι είχε περάσει μια εβδομάδα στο σπίτι του. Ο Χις απάντησε: «Δεν τον αναγνωρίζω από τη φωτογραφία Θέλω να ακούσω τη φωνή του».
Υστερα από μια σύντομη διακοπή της συνεδρίασης ο Χις ανακοίνωσε ότι τώρα πίστευε ότι ο κατήγορος μπορεί να ήταν ένας άντρας τον οποίο ήξερε στα μέσα της δεκαετίας του 1930 ως «Τζορτζ Κρόσλεϊ», ένας freelancer συγγραφέας ο οποίος είχε πει ότι αναζητούσε πληροφορίες για τη δουλειά του Χις σε μια επιτροπή του Κογκρέσου σχετικά με τη βιομηχανία των πυρομαχικών. Το πιο χαρακτηριστικό σημάδι του «Κρόσλεϊ», σύμφωνα με τον Χις, ήταν τα πολύ άσχημα δόντια.
Ο Αλτζερ Χις οδηγείται στη φυλακή το 1954, όπου παρέμεινε 44 μήνες
«Εχετε δει ποτέ πρωτονοτάριο;»
Σημείο καμπής στην εξέταση ήταν όταν ο Ρίτσαρντ Νίξον ρώτησε: «Ποιο χόμπι έχετε, αν έχετε, κύριε Χις;». Αυτός απάντησε ότι τα χόμπι του ήταν το τένις και η ερασιτεχνική ορνιθολογία. Στη συζήτηση παρενέβη ο βουλευτής Τζον ΜακΝτάουελ: «Εχετε δει ποτέ πρωτονοτάριο;».
Ο Χις έπεσε στην παγίδα, απαντώντας: «Εχω δει. Ακριβώς εδώ στον Ποτόμακ. Γνωρίζετε αυτό το μέρος;».
Στις συζητήσεις μετά την ακρόαση τα μέλη της επιτροπής υποστήριζαν ότι τώρα είχαν πειστεί ότι ο Χις έλεγε ψέματα, βασισμένοι σε μεγάλο μέρος στην απάντησή του σχετικά με το ωδικό πτηνό. Στον Στρίπλινγκ και στα άλλα μέλη φάνηκε απίθανο να μπορεί ο Τσέιμπερς να ξέρει μια τέτοια λεπτομέρεια μέσω μιας γενικής μελέτης της ζωής του Χις. Αυτό έπρεπε να είναι γνώση από πρώτο χέρι.
Στην ακρόαση της 17ης Αυγούστου 1948 ο Χις συνάντησε τον κατήγορό του. Ο Νίξον τους έφερε σε αντιπαράσταση. Ο Χις είπε στην επιτροπή ότι ο Τσέιμπερς ήταν ο άντρας που γνώριζε ως Κρόσλεϊ και για να το επιβεβαιώσει του έκανε κάποιες ερωτήσεις. Τελικά, ο Χις ανακοίνωσε: «Είμαι τώρα απολύτως προετοιμασμένος να αναγνωρίσω αυτό τον άντρα ως Τζορτζ Κρόσλεϊ».
Υστερα από μια σειρά σκληρών ερωτήσεων της επιτροπής προς τον Χις, η ακρόαση τελείωσε με τον πρόεδρο Τόμας να λέει: «Αυτό ήταν όλο. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ». Ο Χις απάντησε: «Δεν ανταποδίδω».
Ενδεικτική της ιεραρχικής θέσης του Αλτζερ Χις στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ ήταν η συμμετοχή του στη διάσκεψη του Πότσδαμ (άκρη δεξιά). Φωτογραφίζεται με τους Χάριμαν, Μολότοφ. Ιντεν κ.α
Οι ακροάσεις συνεχίστηκαν και για πρώτη φορά στην ιστορία στις 25 Αυγούστου 1948 τηλεοπτικές κάμερες ήταν παρούσες σε ακρόαση του Κογκρέσου. Ο Χις πέρασε 44 μήνες στη φυλακή, καταδικασμένος για ψευδορκία.
Πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του διαμαρτυρόμενος ότι ήταν αθώος. Προτού ακόμη λήξει η πολύκροτη αυτή υπόθεση, και εν μέρει εξαιτίας της, η «κομμουνιστική απειλή» για την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών αποτελούσε εθνική υπόθεση.
«Είστε όλοι κομμουνιστές εκτός από μένα»
Μοιραίο υπήρξε για τον ΜακΚάρθι το λάθος να επεκτείνει «το κυνήγι μαγισσών» και μέσα στον αμερικανικό στρατό. Εσυρε τον υπουργό Στρατιωτικών Ρόμπερτ Στίβενς στη διαβόητη Επιτροπή Ακροάσεων το 1954, αλλά έφαγε τα μούτρα του καθώς αυτό οδήγησε στην κατάρρευση της «σταυροφορίας» του και την καταδίκη του.
Ο Στίβενς (διορισμένος στη Fed από τον Ρούσβελτ στα 30s) αρχικά είχε δώσει εντολή στο στρατιωτικό προσωπικό να αγνοήσει τις κλήσεις ΜακΚάρθι προς ακρόαση. Δήλωσε ότι μόνο εάν οι ακροάσεις γίνονταν δημόσια θα κατέθετε υπέρ του στρατεύματος.
Παρουσιάστηκε στην επιτροπή στις 22 Απριλίου και για 13 ημέρες με τη βοήθεια του δικηγόρου Τζόζεφ Γουέλτς αντιμετώπισε τον ΜακΚάρθι ανακρούοντας κατηγορίες και βγάζοντας τη μάσκα του.
Ο αδίστακτος δημαγωγός έφτασε στο σημείο να ισχυριστεί ότι «είχε στο χέρι εμπιστευτικά στοιχεία» για τις «προδοτικές τάσεις» των υπουργών Εξωτερικών Ντιν Ατσεσον και Αμυνας, στρατηγού Τζορτζ Μάρσαλ(Ι), εμπνευστή του ομώνυμου σχεδίου.
Το «εμπιστευτικά» σήμαινε πως κατείχε διαβαθμισμένα έγγραφα του FBI για ύποπτους στρατιωτικούς. Επέδειξε «μια επιστολή» του Εντγκαρ Χούβερ με την οποία προειδοποιούσε σχετικά με φερόμενους κινδύνους ασφαλείας στο Fort Monmouth. Ηταν απόσπασμα και ο Χούβερ δεν την είχε αποστείλει ποτέ.
Ο ΜακΚάρθι ισχυρίστηκε πως την είχε λάβει από έναν υπάλληλο της υπηρεσίας στρατιωτικής ασφαλείας τον οποίο αρνήθηκε να κατονομάσει. Ο εισαγγελέας απαγόρευσε την ανάγνωσή της για λόγους ασφαλείας. Στην εξέλιξη της διαδικασίας παραδέχτηκε ότι ο Χούβερ δεν είχε στείλει ποτέ επιστολή, αλλά ισχυρίστηκε ότι δεν το γνώριζε όταν το πρότεινε στην υποεπιτροπή.
Ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ στις 5 Μαΐου δήλωσε πως το γόητρο των ΗΠΑ είχε τρωθεί ως αποτέλεσμα της διαμάχης μεταξύ ΜακΚάρθι και στρατού, όμως πρόσθεσε ότι υποστήριζε τον Στίβενς σε ό,τι αφορά τη διοίκηση των στρατιωτικών υποθέσεων. Στις 12 Μαΐου συμπλήρωσε πως ήταν καταδικαστέο για έναν υπεύθυνο πληροφοριών στρατού να παρέχει εμπιστευτικά δεδομένα του FBI σε οποιοδήποτε μη εξουσιοδοτημένο άτομο.
«Δεν αξίζεις να φοράς τη στολή»
Ο γερουσιαστής εστίασε τα πυρά του στον στρατιωτικό οδοντίατρο Ιρβινγκ Πέρες -τον χαρακτήρισε «προφανώς κατάσκοπο και φιλοκομμουνιστή»- και ισχυρίστηκε πως «ο υπουργός επέτρεψε την προαγωγή του σε ταγματάρχη αν και το γνώριζε».
Προσέβαλε τον πολυπαρασημοφορημένο ταξίαρχο Ραλφ Ζουίκερ πως «δεν άξιζε να φορά τη στολή» γιατί επέτρεψε την τιμητική αποστρατεία του Πέρες.
Εδειξε περιφρόνηση προς τους στρατιωτικούς κανονισμούς που έθεταν περιορισμούς στη δημόσια ακρόαση απορρήτων. Δήλωσε ιταμώς: «Δεν αναγνωρίζω την ισχύ των κανονισμών σας εδώ μέσα».
Επιχείρησε να ενοχοποιήσει τον ίδιο τον υπουργό επιδεικνύοντας στις 26 Απριλίου μια -περικομμένη- φωτογραφία του με τον «καλό στρατιώτη» Ντέιβιντ Σάιν ο οποίος ήταν πλέον δεύτερος βοηθός του, αλλά είχε αποκτήσει βύσμα κατά τη θητεία του κατόπιν φορτικών πιέσεων του πρώτου βοηθού του Ρόι Κον.
Ο ΜακΚάρθι αντιμέτωπος με την φωτογραφία χωρίς ψαλίδισμα. Εκτός από τους Στίβενς και Σαιν διακρίνονται άλλα δυο άτομα
Του απάντησαν με ολόκληρη τη φωτογραφία, που περιλάμβανε και έναν συνταγματάρχη καθώς και τον βραχίονα ενός αγνώστου. Αρα δεν επρόκειτο για παρεάκι, όπως ήθελε να αποδείξει. Ο ΜακΚάρθι δικαιολογήθηκε ισχυριζόμενος πως δεν γνώριζε ότι η φωτογραφία είχε περικοπεί όταν την υπέβαλε αλλά επέμεινε: «Στίβενς και Σάιν εξακολουθούν να χαμογελούν ο ένας στον άλλο»!
Μετά τις 9 Ιουνίου ο συνήγορος Γουέλτς εξέταζε επί τρεις μέρες κατ’ αντιπαράσταση τους Κον και ΜακΚάρθι. Ο ανεκδιήγητος βοηθός είχε απειλείσει να «καταστρέψει τον στρατό».
Ο Ρόμπερτ Κένεντι ανέφερε ότι ο Κον απείλησε να αναφέρει τον γερουσιαστή Τζάκσον ως «ευνοϊκά διακείμενο στους κομμουνιστές».
«Απλώς τον ρώτησα εάν θεωρούσε δίκαιο να συμβουλεύει τους Δημοκρατικούς, αφού είχε προσωπικό μίσος εναντίον μου» απάντησε ο Κον. Αποκάλυψε για πρώτη φορά πως η επιτροπή είχε βάλει στο στόχαστρό της και τον πατέρα της ατομικής βόμβας Ρόμπερτ Οπενχάιμερ. Και πως «ο Στίβενς ήξερε και πως ο Κόλεμαν (συνεργάτης του εκτελεσμένου Ρόζενμπεργκ) χειριζόταν μυστικά έγγραφα».
Ο υπουργός Στίβενς κρίθηκε «άξιος σοβαρής κριτικής για αναιτιολόγητη αναποφασιστικότητα και έλλειψη ορθής διοικητικής κρίσης».
Ο Κον υπέβαλε την παραίτησή του στον ΜακΚάρθι στις 19 Ιουλίου. Δεν υπήρχε πλέον καμία αμφιβολία ότι το άστρο του γερουσιαστή έδυε.
Λίγες ημέρες αργότερα ο υπουργός Στίβενς από τηλεοράσεως απέκρουσε κάθε ισχυρισμό του ΜακΚάρθι εναντίον του στρατού και εκτόξευσε μια φράση που έμεινε ιστορική: «Δεν έχετε ίχνος αξιοπρέπειας».
Ηταν πλέον προφανές ότι αποτελούσε απόβλητο του συστήματος.
ΤΕΛΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου