«Πού είναι “τα πατροπαράδοτα ελληνικά ήθη και έθιμα”; Σε πολιτείες και χωριά τριγυρνάν οι ξένοι στρατιώτες αγκαλιασμένοι με τις γυναίκες μας, τις κόρες . μας, τις αδελφάδες μας. Από τα μεγαλόσπιτα που χορεύουν και πίνουν σαμπάνιες και οργιάζουν οι μεταξοφορεμένες κυράδες με ξένους αξιωματικούς ως τα χωρικά σπίτια που μπαινοβγαίνουνε φανερά οι ξένοι αγαπητικοί. Μπροστά στα μάτια μας είναι ακόμη οι ανάπηροι του πολέμου, με κομμένα χέρια και πόδια, οι τραυματίες, οι σακάτηδες.
Ακόμα δεν έβγαλαν τα μαύρα οι χήρες και τα ορφανά του πολέμου. Κι οι φονιάδες τους γυρίζουν αγκαλιά με τις γυναίκες μας και τις αδελφές μας. Κι έτσι εγέμισαν οι πολιτείες και τα χωριά μας από αρρώστιες αφροδίσιες. Ετσι δώδεκα χρονών κορίτσια είναι γιομάτα σύφιλη. Και κοντά σε όλες τις άλλες πληγές του εκφυλισμού μπαίνει ακόμα και τούτη εδώ. εκφυλισμός από τη σύφιλη!».
Το απόσπασμα αυτό απ' την μπροσούρα «Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ» που έγραψε ο Δημήτρης Γληνός για να περιγράφει την οργάνωση και τους σκοπούς του ΕΑΜ αποτυπώνει με γκροτέσκο ίσως τρόπο το ζήτημα των σχέσεων ανάμεσα στις Ελληνίδες και τους κατακτητές.
Αν και δεν μπορούμε να αποτυπώσουμε την έκταση του φαινομένου, ο πόλεμος και η Κατοχή χωρίς αμφιβολία έφεραν ανατροπή και στις αξίες. Οι κοινωνικοί κανόνες σχετικά με την «ηθική» και την ελευθερία των γυναικών έγιναν πιο ελαστικοί και παραβιάζονταν πιο εύκολα.
Οι σχέσεις εκτός γάμου απέκτησαν μεγαλύτερες διαστάσεις τόσο μεταξύ Ελλήνων και Ελληνίδων όσο και μεταξύ Ελληνίδων και καταχτητών.
Στην αρχή της Κατοχής η πείνα ήταν η κύρια αιτία για τις σχέσεις με τον εχθρό. Στη δύσκολη επισιτιστική κατάσταση ένα καρβέλι ψωμί, η «πανιότα», λίγα μακαρόνια και λίγο ρύζι έσπρωχναν ακόμη και κορίτσια «καλών οικογενειών» στην αγκαλιά των κατακτητών.
Η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια που δημιουργούσε ο πόλεμος άμβλυνε τις αντιστάσεις. Οι ερωτιάρηδες Ιταλοί και λιγότερο οι πιο ψυχροί και αυστηροί Γερμανοί αποκτούσαν οικειότητα και δημιούργησαν σχέσεις με κοπέλες μπαινοβναίνοντας στα σπίτια ως αρραβωνιαστικοί και γαμπροί.
«Γιούπι για για, γιούπι γιούπι για»
Σε κάποιες από τις σχέσεις αυτές υπήρχε και αίσθημα που κατέληξε σε γάμο και δημιουργία οικογένειας.
Γερμανοί αξιωματικοί έλαβαν κατ’ εξαίρεση άδεια να παντρευτούν Ελληνίδες ενώ Ιταλοί έμειναν στην Ελλάδα μετά τη συνθηκολόγηση σε μεικτούς γάμους.
Το ζήτημα «των παιδιών της Βέρμαχτ», όπως ονομάστηκαν αυτά που προέκυψαν από σχέσεις ανάμεσα σε Ελληνίδες και κατοχικούς στρατιώτες, αποτέλεσε ταμπού μετά τον πόλεμο.
Είναι γνωστό το σκωπτικό τραγουδάκι «Γιούπι για για, γιούπι γιούπι για» με τους χαρακτηριστικούς στίχους:
«Τίνος είναι, βρε γυναίκα, τα παιδιά;
Το ’να μου φωνάζει “σι”, τ’ άλλο μου φωνάζει “για”, τίνος είναι, βρε γυναίκα, τα παιδιά;
Το ’να είναι του Γερμαναρά,
Τ άλλο είναι του Μακαρονά
και το τρίτο είναι το δικό μας
γαμώ το κέρατό μας, αγάπη μου γλυκιά».
Η Γερμανίδα ψυχολόγος Κέρστιν Μουτ στο βιβλίο της «Τα παιδιά της Βέρμαχτ στην Ελλάδα» (στη γερμανική γλώσσα) εκτιμά τον αριθμό των παιδιών που άφησαν πίσω τους οι Γερμανοί σε μερικές εκατοντάδες.
Πρόκειται για ένα θέμα που, όπως σημειώνει, έχει πανευρωπαϊκή διάσταση. Στη Γαλλία οι καρποί αυτών των σχέσεων. υπολογίζονται στις 200.000 και στη Νορβηγία στις 12 000. ενώ ο συνολικός αριθμός των γόνων του ναζιστικού στρατού στις κατεχόμενες χώρες ανέρχεται στο ένα ακατομμύριο.
Η γνωστή τραγουδίστρια Μαρίζα Κωχ, ένα από τα παιδιά του πολέμου, έχει μιλήσει για την ερωτική ιστορία της μητέρας της με τον πατέρα της, Γερμανό αξιωματικό του πολεμικού ναυτικού, σπάζοντας το πέπλο της σιωπής.
Θεραπαινίδες της Πανδήμου Αφροδίτης στην Αντίσταση
Το θέμα της «εκπόρνευσης των γυναικών» που σύναπταν σχέσεις με τους κατακτητές απασχόλησε την οργανωμένη αντίσταση.
Η «πορνεία» θεωρήθηκε ένα από τα δεινά της κατάκτησης, όπως η πείνα και η εξαθλίωση.
«Η πείνα, η πορνεία, ο ραγιαδισμός απειλούσαν με φυσικό, εθνικό και ηθικό εκφυλισμό την Ελλάδα» γράφει ο «Ριζοσπάστης» (30/9/1943). Αυτό δεν αφορούσε την κατ’ επάγγελμα πορνεία. Εργαζόμενες σε οίκους ανοχής σε πολλές περιπτώσεις αποδείχτηκαν χρήσιμες για τον αγώνα με το να συλλέγουν πληροφορίες και να κρύβουν αγωνιστές ή λιποτάκτες.
Η Αντίσταση αρχικά αναθέτει στις γυναίκες αποτρεπτικά καθήκοντα καθώς τις καλεί να αποφεύγουν κάθε επαφή και δη ερωτική με τους κατακτητές.
Στο «Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ» περιγράφονται οι μορφές που έπρεπε να λάβει η αντίσταση καθώς και η αντιμετώπιση των γυναικών που είχαν ερωτικές σχέσεις με τους ξένους:
«Η απλή παθητική αντίσταση περιλαμβάνει πολλές μορφές πάλης. Πρώτα - πρώτα την άρνηση κάθε συνεργασίας με τους ξένους [...]. Να μην επιτρέπετε στις γυναίκες σας, στις αδελφές σας, στις μανάδες σας, στις κόρες σας, στους συγγενείς σας γενικά να συναναστρέφονται με ξένους.
Να μαστιγώνετε με κάθε τρόπο και να καυτηριάζετε τις ερωτικές σχέσεις με τους ξένους.
Να στιγματίζετε τις γυναίκες που παραδίδονται. Κάθε γυναίκα που παραδίδεται στους ξένους είναι κιόλας χαφιές και προδότισσα.
Να μεταχειρίζεστε για αυτές εξευτελιστικά επίθετα και χαρακτηρισμούς και να κάνετε γνωστό πως μετά τον πόλεμο θα χαραχθεί και στα δυο τους μάγουλα με ανεξίτηλα γράμματα ένα μεγάλο κεφαλαίο “Π” που θα σημαίνει “Πόρνη” και “Προδότισσα”».
Η αρχική μύηση των γυναικών στην Αντίσταση περνούσε μέσα από την καταγγελία των γυναικών που παρεκτράπηκαν συνάπτοντας σχέσεις με τους κατακτητές.
Κατ’ αυτό τον τρόπο η σεξουαλικότητα των γυναικών πολιτικοποιούνταν και συνδεόταν με την αντίσταση. Η γυναικεία εκπόρνευση συσχετιζόταν με την τιμή του έθνους. Η δε συμπεριφορά των γυναικών αποτελούσε απόδειξη του πατριωτισμού τους και εργαλείο μέτρησης της εθνικής τους συνείδησης.
Ενα από τα συνθήματα της ΕΑΜικής Εθνικής Αλληλεγγύης ήταν «Νέες, καμιά βοήθεια, καμιά ψυχαγωγία μη δίνετε στον κατακτητή γιατί εγκληματείτε σε βάρος των αδελφών σας και παρατείνετε την τραγωδία ολόκληρου του ελληνικού λαού. Νιώστε το πως είστε πρώτα από όλα Ελληνίδες. Η πλέρια απομόνωση θα βοηθήσει στην πιο γρήγορη συντριβή του».
Με την ανάπτυξη της Αντίστασης ακολουθήθηκαν πρακτικές φρονηματισμού των γυναικών που παρεκτράπηκαν με απειλητικά σημειώματα στις ίδιες και τις οικογένειές τους, διαπόμπευση, κούρεμα ή δημοσιοποίηση των ονομάτων τους στις εφημερίδες.
«Ποτέ βρωμοκουβέντα, ποτέ αισχρή χειρονομία»
«Δε θαρθουμε αντίθετοι με το λαό, ιδιαίτερα στα ζητήματα ηθικής θα είμαστε πρότυπα. Ποτέ στραβοκοιτάγματα, ποτέ βρωμοκούβεντα, ποτέ αισχρή χειρονομία. Στο μυαλό μας είναι ζωηρά χαραγμένος ο σκληρός παγκόσμιος αγώνας, τα εκατομμύρια θύματα και νιώθουμε βαθιά πως σαν τμήμα του παγκόσμιου αυτού αγώνα στεκόμαστε στο ύψος των θυμάτων» διαβάζουμε σε άρθρο της ΕΛΑΣίτικης εφημερίδας «Αγωνιστής» (1/9/1943).
Οπως σημειώνει η Βερβενιώτη στο προαναφερθέν βιβλίο της, η ηθική και η τιμή της γυναίκας στις αγροτικές περιοχές εξαρτώνται από την απουσία σχέσεων εκτός γάμου.
Η ανήθικη συμπεριφορά της γυναίκας πλήττει την τιμή της οικογένειας. Η οικογένεια δεν υπάρχει χωρίς τιμή και η τιμή της εξαρτάται από τη σεξουαλική συμπεριφορά των γυναικών, πάνω στην οποία η οικογένεια έχει αποκλειστικά δικαιώματα.
Το ΕΑΜ υποστηρίζει την οικογένεια, η οποία περνάει κρίση εξαιτίας του πολέμου και της συνακόλουθης αδυναμίας της να προστατεύσει τα μέλη της. Αναλαμβάνει το ίδιο να τιμωρήσει όσες παρεκτρέπονται και υποχρεώνει όσους συζούν παράνομα ή είχαν αποπλανήσει κορίτσια να κάνουν θρησκευτικό γάμο.
Οι καπετάνιοι και οι καθοδηγητές στα χωριά συχνά γίνονται κουμπάροι στους «αναγκαστικούς» αυτούς γάμους.
Το ΕΑΜ όχι μόνο υποστήριζε την οικογένεια αλλά και στάθηκε αντιμέτωπο σε οτιδήποτε την υπονόμευε. Η ερωτική σχέση ανάμεσα σε αντάρτες και γυναίκες καταδικαζόταν καθώς ο αντάρτης θεωρούταν ο προστάτης της τιμής και της Ελληνίδας.
Η δημιουργία ερωτικών σχέσεων, εκτός από το ότι έδινε όπλα στη «μαύρη αντίδραση» να λέει ότι το ΕΑΜ θέλει να φτιάξει μια κοινωνία εκφυλισμένη, θα δημιουργούσε σοβαρά ζητήματα στη σχέση των οργανώσεων με τις τοπικές κοινωνίες.
Η ασέβεια προς τα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμα θα σήμαινε ότι κανείς δεν θα έβαζε τους αντάρτες στο σπίτι του γιατί θα φοβόταν για την τιμή των γυναικών. Κανείς δεν θα άφηνε το κορίτσι του να γραφτεί στην οργάνωση της ΕΠΟΝ γιατί θα φοβόταν ότι θα ατιμαζόταν και δεν θα μπορούσε να παντρευτεί.
Η οργάνωση έπρεπε να πείσει ότι διαφύλασσε την ηθική των κοριτσιών, ότι δεν κινδύνευε το καλό τους όνομα αν συμμετείχαν στις οργανώσεις.
Ιδιαίτερα σκληρά αντιμετωπίζονταν οι παρεκτροπές στον ΕΛΑΣ. Στη Ρούμελη, όπου κυριαρχούσαν οι αντάρτες του Αρη, οι γυναίκες έπρεπε να αποφεύγονται.
Ανακοίνωση του Στρατηγείου όριζε ρητά ότι πάνω από όλα ήταν ο αγώνας. Οσοι αντάρτες σύναπταν ερωτικές σχέσεις θα περνούσαν στρατοδικείο, ενώ δεν θα λαμβανόταν καμία μέριμνα για τα κορίτσια, τα οποία θα στιγματίζονταν. Οι όποιες εξαιρέσεις σημειώθηκαν τιμωρήθηκαν θανάσιμα.
Ο έρωτας έμπαινε στην άκρη για μετά την απελευθέρωση. Αυτό που έμενε ήταν η συνειδητή πειθαρχία, ο αυτοπεριορισμός.
Οταν ο Ελληνοαμερικανός σαμποτέρ συνάντησε τη «Θύελλα»
Γράφει ο Κώστας Κουβαράς, αρχηγός της Αμερικανικής Αποστολής (OSS) στα βουνά της Ρούμελης: «Η πειθαρχία ανάμεσα στους αντάρτες είναι θαυμάσια. Για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού στρατού η πειθαρχία είναι ζήτημα συνείδησης! Οταν οι αντάρτες μπαίνουν σ’ ένα χωριό δε ζητάνε τίποτε και δεν αρπάζουν τίποτε. Δεν αγγίζουν ούτε φρούτα από τα δέντρα. Πρόβλημα γυναίκας δεν υπάρχει επίσης σε τούτο το στρατό! Ο βιασμός και η κλεψιά τιμωρούνται με θάνατο, αλλά ελάχιστες είναι οι ευκαιρίες για τέτοια τιμωρία, γιατί οι αντάρτες καταλαβαίνουν πως οφείλουν να υπομένουν τα πάντα για χάρη του μεγάλου αγώνα. Υπάρχει μια αξιοθαύμαστη προθυμία για δράση από μέρους των νεότερων ταρτών. Θα ’λεγε κανείς ότι υπάρχει μια άμιλλα μεταξύ τους». (Κώστας Κουβαράς, «OSS: Με την την Κεντρική του ΕΑΜ, Αμερικάνικη μυστική αποστολή Περικλής στην κατεχόμενη Ελλάδα», Εκδόσεις Εξάντας).
«Μια απ' τις κοπέλες τράβηξε την προσοχή μου και σε λίγο ρώτησα τον αντάρτη συνοδό μας γι’ αυτήν.
Το όνομά της ήταν Θύελλα: Ψευδώνυμο φυσικά. Το πραγματικό της όνομα δεν ήταν γνωστό στο συνοδό μας. Επειτα έμαθα μέρος της ιστορίας της.
Δυο χρόνια τώρα, είπε ο συνοδός μας η Θύελλα έπαιρνε μέρος σ’ όλες τις αντάρτικες εκστρατείες μαζί με τους άντρες. Στην αρχή ήταν η μόνη κοπέλα, μετά ήλθε και μια άλλη. Οι δυο αυτές κοπέλες συμπεριφερότανε και πολεμούσαν σαν άντρες και οι υπόλοιποι αντάρτες τους φερόντουσαν σαν ίσοι. “Τις σεβόμαστε σαν. αδελφές μας” είπε ο Παύλος. Ποτέ δεν γεννήθηκε κανένα ζήτημα στη μονάδα, παρόλο που οι κοπέλες ζούσαν και καμιά φορά ακόμα κοιμόντουσαν στο ίδιο δωμάτειο με τους άντρες.
Γνωρίστηκα με τη Θύελλα λίγο καιρό μετά απ’ αυτό και οι δυο μας γίναμε καλοί φίλοι. Μια μέρα, αφού πήρα φωτογραφίες της μονάδας της, πήγαμε ένα περίπατο λίγο έξω από την πόλη. Εκεί, κάτω απ’ τη σκιά ενός μεγάλου πεύκου και μπροστά σε μια συναρπαστική θέα από ψηλά βουνά, μικρές κοιλάδες και βαθιές χαράδρες, έγινα ρομαντικός, προσπάθησα να τη δω σα γυναίκα.
Η ηθική στους μαχητές της Αντίστασης ήταν αυστηρή και ήξερα ότι θα γινότανε σοβαρό θέμα αν μαθευότανε η αδυναμία μου για το άλλο φύλο.
Παρόλο που ανήκαμε σε ξένη αποστολή και η θέση μας ήταν διαφορετική από των υπολοίπων ανταρτών, για τέτοιο παραστράτημα δεν θα ήταν εύκολο ν’ απαλλαγεί κανείς! Μόλις πριν λίγες μέρες, ένας απ’ τους ηγέτες του ΕΑΜ που μας εγκατέστησε στο όμορφο σπίτι μιας χήρας με μια κόρη μας προειδοποίησε: “Υπάρχει μια όμορφη κοπέλα στο σπίτι αυτό, κοιτάχτε να μη γίνει κανένα θέμα. Είμαστε ιδιαίτερα προσεχτικοί σε τέτοια ζητήματα εδώ!”.
Η Θύελλα παρ’ όλα αυτά ήταν μια ελκυστική κοπέλα και καθώς αφήσαμε την Αίγυπτο τέσσερις μήνες ήδη, δεν είχαμε δει γυναίκα ούτε από μακριά·έτσι, αυτή τη ρομαντική στιγμή τα ξέχασα όλα και θέλησα να τη φιλήσω!
Η έκφραση που πήραν τα μάτια της ήταν κάτι απίστευτο και που θα θυμάμαι για πάντα. Εμεινε εμβρόντητη! Για μια στιγμή έμοιαζε σαν το μοναχικό ζαρκάδι που καταλαβαίνει τον κίνδυνο δίπλα του. Ομως το “όχι” της ήταν εμφατικό κι αμέσως συγκεντρώθηκε κι είπε με σταθερό τόνο: "Δεν υπάρχει καιρός για έρωτες, συναγωνιστή. Εχουμε ένα μεγάλο καθήκον μπροστά μας και δεν πρέπει να πισωδρομήσουμε!"».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου