Ο Μάης τελείωσε επειδή δεν υπήρχε κόμμα να συντονίσει όλη αυτή την εξέγερση

Συνέντευξη του Μάκη Καβουριάρη στον Νίκο Σερβετά- HotDoc

 «Ο Μάκης ήταν εμβληματική μορφή για όλους εμάς που πήγαμε τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 να σπουδάσουμε στο Παρίσι. Είχε την αύρα του ριζοσπαστισμού του καθηγητή της Βενσέν (Vincennes), τη γοητεία του αγωνιστή του Μάη και την αμεσότητα του καθημερινού ανθρώπου» είπε στο Hot Doc μεταπτυχιακή φοιτήτριά του.
Αναφερόταν στον καθηγητή Οικονομικών Ευθύμιο (Μάκη) Καβουριάρη ο οποίος το 1968 σπούδαζε στο Παρίσι και έζησε από κοντά τα γεγονότα του Μάη.
Γεννήθηκε στην Ικαρία το 1938 και σε ηλικία τεσσάρων χρόνων βρέθηκε στον δρόμο που ακολουθούσαν οι Ελληνες που εγκατέλειπαν λόγω του πολέμου την Ελλάδα και ιδιαίτερα τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
Ακολουθούσαν αντίθετη πορεία από αυτήν των σημερινών προσφύγων που περνάνε τον Εβρο και τη θάλασσα που χωρίζει τις τουρκικές ακτές από τα ελληνικά νησιά.

Από το 1942 έως το 1945 έζησε στο στρατόπεδο των Πηγών του Μωυσή, έξω από το Σουέζ. Κατόπιν η οικογένειά του έμεινε στην Αλεξάνδρεια και στο Πορτ Σάιτ, όπου τελείωσε το εξατάξιο γυμνάσιο της ελληνικής κοινότητας.
Επέστρεψε στην Ελλάδα, σπούδασε στη Νομική του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1965 πήγε στο Παρίσι για μεταπτυχιακές σπουδές σας οικονομικές και πολιτικές επιστήμες.
Η δικτατορία τον βρήκε εκεί.
Το 1968 έγινε πρόεδρος της Ενώσεως των Εν Παρισίοις Ελλήνων Σπουδαστών (ΕΠΕΣ), του συλλόγου που ιδρύθηκε το 1874 και αποτελούσε τη βασική μαζική οργάνωση μέσα από την οποία οι Ελληνες στο Παρίσι προσπαθούσαν να συμβάλουν στον αγώνα εναντίον της δικτατορίας.
Από το 1969 έως το 2003 δίδαξε στο τμήμα των Οικονομικών Επιστημών και στο τμήμα των Πολιτικών Επιστημών της Βενσέν (σήμερα Universite Paris8) και συμμετείχε στο διοικητικό συμβούλιο των Ελλήνων πανεπιστημιακών της δυτικής Ευρώπης.

Στη συνέντευξή του στο Hot Doc για τα 50 χρόνια από τον Μάη του '68 έδειξε ότι παρά τη συνταξιοδότησή του παραμένει πρώτα καθηγητής πάνω από ό,τι άλλο έθεσε το πλαίσιο στο οποίο εξελίχτηκε η εξέγερση στο Παρίσι:

«Στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα ο Μάης του ’68 στο Παρίσι ήταν το πιο εμβληματικό γεγονός και από τα σημαντικότερα στην ιστορία της Ευρώπης
Αντίστοιχα γεγονότα δεν εμφανίστηκαν μόνο στο Παρίσι αλλά σε πάρα πολλές χώρες της Ευρώπης, στην Αμερική και την Ιαπωνία ξεπερνώντας κατά πολύ τα γαλλικά σύνορα» λέει και συνεχίζει αναφερόμενος στα αντιαποικιακά κινήματα, στον πόλεμο στο Βιετνάμ, στην κουβανέζικη επανάσταση, στον επαναστατικό περίπλου του Τσε Γκεβάρα και στη δολοφονία του στη Βολιβία το 1967, την Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα, στα αντιπολεμικά κινήματα, στο κίνημα εναντίον των φυλετικών διακρίσεων στις ΗΠΑ, το κίνημα για την ισότητα των φύλων, στα κινήματα στις χώρες του ανατολικού μπλοκ για την κατάργηση του δόγματος Μπρέζνιεφ. Επίσης, στην Πολωνία με τις μεγάλες διαδηλώσεις μετά την απαγόρευση του θεατρικού έργου «Οι πρόγονοι», την Τσεχοσλοβακία με την Ανοιξη της Πράγας.

«Στην Ιταλία έχουμε τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων στη FIAT, στη Γερμανία τις διαδηλώσεις των φοιτητών εναντίον της επίσκεψης του σάχη, στην Ιαπωνία το κίνημα των Ζενγκακούρεν. Στην Ελλάδα στη δεκαετία του ’60 έχουμε τους αγώνες για το άρθρο 114, για το 15% στην παιδεία, για τα Ιουλιανά, για τη δικτατορία και την πάλη του ελληνικού λαού εναντίον της» μας λέει.

- Αυτές είναι οι αφορμές, αλλά ποια ήταν η αιτία που ξέσπασε η εξέγερση;

-  Ο Μάης του '68 άρχισε από μια κινητοποίηση που έγινε στη Ναντέρ όπου οι φοιτητές ζητούσαν μεγαλύτερη ελευθερία σε ό,τι αφορά τη ζωή τους μέσα στη φοιτητούπολη.
Αυτό έγινε στις 22 Μαρτίου του 1968. Το κίνημα το αγκάλιασε όλη η νεολαία, όλη η φοιτητική νεολαία η οποία τότε ήταν πολυπληθής. Και ήταν πολυπληθής διότι ήμασταν στην περίοδο που το baby boom έχει αποτέλεσμα στο Παρίσι να υπάρχει μεγάλος αριθμός φοιτητών που μπήκαν στο πανεπιστήμιο ακριβώς τότε.
Κατά τη δεκαετία του ’40 λόγω του πολέμου και όσων ακολούθησαν δεν γεννιόνταν πολλά παιδιά.

Ξαφνικά από τα τέλη του ’40 αρχές του ’50 έγινε έκρηξη στις γεννήσεις, αυτό που ονομάστηκε baby boom. Τα παιδιά που γεννήθηκαν τότε ήταν την περίοδο του ’68 στο πανεπιστήμιο. Εχουμε λοιπόν αύξηση του αριθμού των φοιτητών σε μια χώρα που τότε είχε μεγάλη δυσκολία να διαχειριστεί τέτοια θέματα. Επρεπε να αλλάξουν οι δομές, όπως για παράδειγμα να καθιερωθούν εισαγωγικές εξετάσεις και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα η λειτουργία του ίδιου πανεπιστημίου. Δημιουργήθηκαν αντιδράσεις και διεκδικήσεις από τους μαθητές που επρόκειτο μπουν στο πανεπιστήμιο καθώς και από τους φοιτητές που βρίσκονταν στο πανεπιστήμιο.

Ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι μια εβδομάδα πριν από την κινητοποίηση της Ναντέρ, στις 15 Μαρτίου του 1968, ο κορυφαίος σχολιαστής της εφημερίδας «Le Monde», ο Πιερ Βιανσόν-Ποντέ, δημοσίευσε ένα άρθρο με τον τίτλο «Η Γαλλία πλήττει» με πρώτο και καλύτερο τον ίδιο τον πρόεδρό της. «Βαρέθηκα να εγκαινιάζω εκθέσεις χρυσανθέμων» ήταν τα λόγια του Ντε Γκολ σε εκείνο το άρθρο.
Μερικές εβδομάδες μετά ήρθαν τα πάνω κάτω και η Γαλλία σταμάτησε να πλήττει. Τον Μάη έχουμε τη συνάντηση σε μεγάλη κλίμακα κατηγοριών του πληθυσμού που στην κανονική κοινωνική ζωή τους δεν συναντιούνται.
Είναι αυτή η συνάντηση που δημιούργησε το γεγονός του Μάη - η σύγχρονη δράση των φοιτητών και γενικότερα των νέων και των εργατών τρόμαξαν το κράτος και τον κόσμο των αστών.

Μέχρι την έναρξη των κινητοποιήσεων των εργαζομένων. των διαδηλώσεων και των καταλήψεων των χώρων εργασίας και της συνάντησης των εργατών και των φοιτητών, οι κινητοποιήσεις των φοιτητών και των μαθητών αντιμετωπίζονταν σαν αντίδραση των παιδιών της αστικής τάξης απέναντι σε μια κοινωνία η οποία έπληττε.

Ομως από τις 13 Μαΐου άρχισαν να ανησυχούν. Ενα φάντασμα πλανιόταν σε όλους τους χώρους της γαλλικής κοινωνίας. Το φάντασμα της συνάντησης της εργατικής τάξης με την εξέγερση των νέων, τη μεγαλύτερη εξέγερση στη μεταπολεμική Γαλλία.
Με δέκα εκατομμύρια απεργούς, με καταλήψεις εργοστασίων, με την αυξανόμενη συμμετοχή και άλλων κατηγοριών του πληθυσμού. Με πρωτόγνωρες μορφές αλληλεγγύης και γενικευμένη αμφισβήτηση.
Μέσα στον Μάη διαμορφώθηκαν συνειδήσεις. Το αντίκτυπο το συναντάμε τα χρόνια που ακολούθησαν στις σχέσεις των φύλων, στον πολιτισμό, στην τέχνη. Ο Μάης του ’68 δεν πέρασε από την εξέγερση στην επανάσταση γιατί δεν βρήκε πολιτικό αποδέκτη, έφερε όμως στο προσκήνιο τα βασικά της επαναστατικής αλλαγής.

- Τον Μάη του ’68 τον δημιούργησαν μερικές χιλιάδες άνθρωποι σαν εσένα. Εσύ τι πρόσφερες σε αυτό το κίνημα;

- Απλώς την παρουσία μου. Ο Μάης του ’68 γίνεται ακριβώς έναν χρόνο μετά τη δικτατορία στην Ελλάδα. Για τους Ελληνες που ζήσαμε στη Γαλλία η συμμετοχή μας στα γεγονότα είχε διπλή σημασία. Από τη μια τη διεκδίκηση μαζί με τους Γάλλους φοιτητές και τους εργαζομένους των αλλαγών στην εκπαίδευση, στις σχέσεις των φύλων, στη σεξουαλικότητα, στις ιεραρχίες, στον πολιτισμό, στην κοινωνία του θεάματος, στα καταναλωτικά πρότυπα, στις εργασιακές σχέσεις. Από την άλλη την αντίδρασή μας στη δικτατορία στην Ελλάδα, με κορυφαία στιγμή την κατάληψη του Ελληνικού Σπιτιού της πανεπιστημιούπολης στις 22 Μαΐου, το οποίο στη δίνη των γεγονότων ανακηρύξαμε ως «το πρώτο ελεύθερο ελληνικό έδαφος».

Εκτός αυτών, η μάχη δεν ήταν διαμάχη μεταξύ των φοιτητών αλλά μάχη στον χώρο των ιδεών. Είχαμε μπει στην ιδεολογική αντιπαράθεση που εξελισσόταν στη Γαλλία καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’60 όχι μόνο στη μαρξιστική σκέψη και ιδεολογία αλλά γενικά στον χώρο της επιστήμης. Ηταν η εποχή που ο Αλτουσέρ έχει γράψει το έργο για την ιδεολογική τομή και πολλοί είχαμε μπει σε αυτή την αναζήτηση, η οποία δεν είχε εξελιχτεί ακόμη σε διαμάχη.

- Εσύ πώς ένιωσες, πώς βίωσες τον Μάη;

-Μου έβαλες ένα ερώτημα που δεν μπορώ να απαντήσω διότι ήμουν συνεχώς εν κινήσει — όχι μόνο εγώ. Εκ των υστέρων σκεφτήκαμε τι κάναμε, τότε δεν ξέραμε ακριβώς σε τι συμμετέχουμε.
Ενας άνθρωπος όταν βιώνει ένα γεγονός τόσο σημαντικό ζει τη συμμετοχή του σε έναν περιορισμένο χώρο, εκεί όπου αυτό εξελίσσεται. Δεν είναι ούτε μπορεί να είναι σε όλους τους χώρους, να ζήσει ολόκληρο το γεγονός. Εκ των υστέρων ανακαλύψαμε τις πραγματικές διαστάσεις αυτών που ζήσαμε, του ιστορικού γεγονότος στο οποίο συμμετείχαμε. Εκείνη τη στιγμή ζούσα το γεγονός. Δεν είχα συνειδητοποιήσει τη σημασία του στο σύνολό του.

Αυτός καθαυτός ο Μάης αρχίζει με την κατάληψη της Σορβόννης. Μπήκε η αστυνομία, έγιναν συλλήψεις και κάποια στιγμή έγινε η μεγάλη διαδήλωση στο Καρτιέ Λατέν.
Επιτέθηκε η αστυνομία, φτιάχναμε οδοφράγματα με ό,τι βρίσκαμε. Από αυτοκίνητα που ήταν παρκαρισμένα γύρω έως τους κυβόλιθους από το καλντερίμι που ξηλώναμε. Για την τοποθέτηση των κυβόλιθων σχηματιζόταν μια αλυσίδα και οι πέτρες περνούσαν από τον ένα στον άλλο μέχρι να φτάσουν και να τοποθετηθούν στο οδόφραγμα, ενισχύοντας την αντοχή του και το ύψος του.

Τα παρκαρισμένα εκεί γύρω αυτοκίνητα τα τοποθετούσαμε μπροστά. Τα σηκώναμε και τα βάζαμε στο οδόφραγμα. Τα CRS (γαλλικά ΜΑΤ) κατέβαιναν προς το οδόφραγμα ρίχνοντας δακρυγόνα και ο κόσμος από τα γύρω μπαλκόνια έσχιζε σεντόνια, τα έβρεχε και τα πέταγε στους φοιτητές.
Κάποια στιγμή που είχανε πάει να σηκώσουν ακόμη ένα αμάξι ακούγεται μια γυναίκα από ένα μπαλκόνι να φωνάζει: «Οχι, όχι, μην το παίρνετε αυτό! Είναι το δικό μου αυτοκίνητο».
Ημουν μπροστά, το άκουσα. Οι φοιτητές σταματάνε, αφήνουν το αυτοκίνητο και ψάχνουν για κάποιο άλλο. Ομως δεν υπήρχε τίποτε εκεί γύρω. Τα είχαν χρησιμοποιήσει όλα. Γύρισαν, λοιπόν, το πήραν και το έβαλαν στο οδόφραγμα. Η κυρία, που είχε φωνάξει για το αυτοκίνητό της, συνέχιζε να ρίχνει βρεγμένα πανιά.

Εκείνη τη νύχτα, όταν τελικά έπεσε το οδόφραγμα, βρέθηκα στη Rue Gay-Lussak, στο τελευταίο οδόφραγμα. Εγινα και εγώ ένας κρίκος της αλυσίδας που μετέφερε τους κυβόλιθους. Λίγα μέτρα πιο κάτω ο «κρίκος» ήταν ένα πολύ όμορφο κορίτσι με σκοτσέζικη φούστα που στο θολό από τα δακρυγόνα τοπίο έπαιρνε τον κυβόλιθο με το δεξί χέρι, τον περνούσε στο αριστερό και τον παρέδιδε στον επόμενο. Η ταχύτητα του κοριτσιού και η ακρίβεια των κινήσεων του δεν μπόρεσαν να προστατέψουν το οδόφραγμα.

Τα CRS πέρασαν και έπρεπε να βρούμε τρόπο διαφυγής. Τελευταία στιγμή, όταν έσπασε η αλυσίδα, βρήκα έναν γνωστό Ελληνα από την ΕΠΕΣ που έμενε σε μια σοφίτα στον ίδιο δρόμο. Σε ένα
μικρό δωμάτιο στοιβαχτήκαμε όλοι όσοι βρεθήκαμε εκεί. Σε μια γωνιά στο βάθος εγώ και στην άλλη το κορίτσι με τη σκοτσέζικη φούστα. Με το όταν άρχισε η κίνηση στους δρόμους, ένας ένας φύγαμε. Δεν την είδα ξανά.

- Γιατί οι "άμαχοι" βοηθούσαν τους φοιτητές;

Διότι ήταν τα παιδιά τους, τα παιδιά της αστικής τάξης.
Το κλίμα άλλαξε όταν μπήκαν και τα ι εργατικής τάξης, τα παιδιά της εργατικής τάξης, τα παιδιά της Μπιγιανκούρ.
Η Μπιγιανκούρ ήταν το προάστιο του Παρισιού όπου βρίσκεται το εργοστάσιο της Renault. Τότε ήταν που τα παιδιά της εργατικής τάξης έμπλεξαν με τα παιδιά της αστικής και οι αστοί είπαν «δεν είναι τα δικά μας τα παιδιά, εδώ είναι οι ταξικοί μας εχθροί». Τότε ήταν που πήρε πρωτοβουλίες ο Ντε Γκολ, έγιναν οι εκλογές, πήρε τη μεγάλη πλειοψηφία και κάπου εκεί τελείωσε ο Μάης.
Βέβαια, δεν τελείωσε μόνο από αυτό. Ο Μάης τελείωσε επειδή δεν υπήρχε κόμμα να συντονίσει όλη αυτή την εξέγερση. Υπήρξε ένα κενό εξουσίας που δεν το αξιοποίησε κανένας, κανένας δεν το
άρπαξε να το κάνει κάτι.

- Κάποτε όλο αυτό τελείωσε και εσύ ξαναπήγες στο σχολείο, στη δουλειά. Τι σου άφησαν αυτές οι ημέρες;

- Ενα τέτοιο γεγονός έχει και μετέπειτα ζωή πολύ σημαντική, αφήνει πολλά. Τη συνέχεια την έχουμε όλη τη δεκαετία του 70. Θα σου πω κάτι που αφορά εμένα, που δούλεψα στην εκπαίδευση.
Οταν τελείωσε ο Μάης ο τότε υπουργός Παιδείας, ο Εντγκάρ Φορ, ένας έξυπνος άνθρωπος που κατάλαβε ότι θα έπρεπε να γίνουν αλλαγές, μάζεψε τις φοιτητικές και πανεπιστημιακές ενώσεις και επιχείρησε μια σημαντική μεταρρύθμιση του πανεπιστημίου.
Ετσι δημιουργήθηκε η Βενσέν. Πρόκειται για μια άλλη αντίληψη για την οργάνωση και τον ρόλο του πανεπιστημίου στην κοινωνία.
Πώς ήταν τότε τα πανεπιστήμια; Ο κλητήρας με στολή πήγαινε μπροστά από τον καθηγητή και άνοιγε τις πόρτες. Ο καθηγητής με την τήβεννο έκανε διάλεξη και αυτό ήταν το μάθημα και η σχέση του με τους φοιτητές. Οι φοιτητές ήταν τα παιδιά της αστικής τάξης και τίποτε άλλο.
Πολύ λίγα παιδιά έξω από αυτό το πλαίσιο μπορούσαν να σπουδάσουν στο .πανεπιστήμιο.

Αυτός ο υπουργός λοιπόν είπε: «Πρώτα απ’ όλα καταργούμε την από καθέδρας διδασκαλία, καταργούμε το αμφιθέατρο, καταργούμε τις εξετάσεις στο τέλος του χρόνου. Φτιάχνουμε τάξεις των 30-35 φοιτητών.Ανοίγουμε το πανεπιστήμιο τα βράδια, μετά τις εφτά, σε ανθρώπους που εργάζονται και δεν μπορούν να □ακολουθήσουν μαθήματα. Κάνουμε μαθήματα για ανθρώπους που δεν έχουν απολυτήριο γυμνασίου αλλά έχουν πράγματα να πούνε. Διότι η επαγγελμακή ζωή τους τους έχει δώσει γνώσεις πολύ χρήσιμες για την κοινωνία και την οικονομία».

Φτιάχνεται λοιπόν η Βενσέν όπου δεν υπάρχουν μπιχλιμπίδια, λιβρέες, τήβεννοι, σταματάει το μοναδικό σύγγραμμα, η βιβλιογραφία είναι πλούσια και γίνεται αυτό που λέμε «συνεχής αξιολόγηση».
 Οταν εγώ άρχισα να διδάσκω σε αυτό το πανεπιστήμιο, έλεγα το θέμα και μετά ρωτούσα τι έχουν να πουν οι φοιτητές. Γινόταν πλούσια ανταλλαγή γνώσεων και απόψεων που πρώτα απ' όλα βοηθούσε εμένα. Τα παιδιά δεν συμμετείχαν μόνο στη διάθεση και τη διάδοση της γνώσης αλλά και στη δημιουργία της.

- Από όλα όσα έλεγες και πίστευες τότε, ποια συνεχίζεις να πιστεύεις και ποια αποποιήθηκες σήμερα;

- Είναι πολλά αυτά που συνεχίζω να πιστεύω. Καθημερινά διαπιστώνουμε την αποτυχία του κόσμου στον οποίο ζούμε και την ανάγκη δημιουργίας των συνθηκών για την οικοδόμηση άλλης κοινωνίας. Στα 50 χρόνια από την αποτυχία των δυνάμεων που δημιούργησαν τον Μάη σε Ανατολή και Δύση βλέπουμε ότι η ανάγκη για αλλαγή είναι πάντα επίκαιρη και ότι σε πολλές χώρες, όπως και στην Ελλάδα, διαμορφώνονται οι συνθήκες για την επανεμφάνιση του φαντάσματος της μεγάλης συνάντησης των υποκειμένων της αλλαγής.

- Τι έχεις κρατήσει από τον Μάη;

- Το πάθος για αλλαγή.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ