Το άρθρο Πορφυρογένη και το διάγγελμα Τζανακάκη απέναντι στην πρόσκληση Τσολάκογλου για υποταγή.
Μάιος 1941: Γερμανοί, Ιταλοί και Βούλγαροι διαμοιράζουν την ηπειρωτική Ελλάδα. Το μόνο ελληνικό έδαφος που παραμένει ελεύθερο, η Κρήτη. Στις 20 Μαΐου αρχίζει και εκεί η μάχη. Λίγες μέρες αργότερα ο βασιλιάς και η «κυβέρνησή» του εγκαταλείπουν το νησί και θέτουν εαυτούς μακράν του εχθρού. Οι λίγοι Βρετανοί, Νεοζηλανδοί και Αυστραλοί που στάλθηκαν για να ανατάξουν άμυνα υποχωρούν για να συνεχίσουν τον αγώνα κατά του Αξονα σε άλλα μέτωπα. Η 5η Μεραρχία των Κρητών δεν επιστρέφει ποτέ στο νησί οργανωμένα.
Και μένει πίσω ο λαός: άντρες, γυναίκες, γέροι και νέοι, βενιζελικοί, λαϊκοί και κομμουνιστές να αγωνιστούν για τις πεζούλες και την ελευθερία τους. Και το κάνουν με όλη τους την ψυχή. Με κάθε μέσο. Εως εκεί που φτάνει η αδάμαστη καρδιά τους και ο πενιχρός τους οπλισμός. Και ας έχει μαζέψει ο Μεταξάς όλα τα όπλα από το 1938.
Ξεθάβονται τα πατρογονικά κειμήλια από τα σεντούκια. Και μαζί με όξινες, τσεκούρια, φτυάρια, ξύλα, ακόμη και με τα χέρια οι Κρητικοί δημιουργούν ένα διαρκές πεδίο μάχης, όπου καραδοκεί ο θάνατος για τον από αέρος εισβολέα.
Σε αυτούς που αγωνίστηκαν υπερασπιζόμενοι τα σπίτια τους και τη γη των προγόνων τους δεν αναγνωρίζεται καν το δικαίωμα αντίστασης. Δεν είναι, βλέπετε, τακτικός στρατός. Απλός λαουτζίκος είναι. Ατακτοι, ανοργάνωτοι (αντάρτες, «συμμορίτες» τους είπαν μετά). Και για τη Νέα Τάξη πραγμάτων οι λαοί δεν αντιστέκονται. Υποτάσσονται. Το μήνυμα σαφές. Αντιστέκεσαι; Τιμωρείσαι.
Αμέσως μετά τη μάχη ξεσπά η εκδικητική μανία των ναζί πάνω στον άμαχο πληθυσμό. Μέχρι το καλοκαίρι του ’41 πάνω από 2.000 Κρητικοί εκτελούνται και δεκάδες χωριά καταστρέφονται.
Γκράδες εναντίον Στούκας Απόσπασμα πολεμικής έκθεσης (Τεκμήριο 1) περιγράφει τη δύσκολη αποστολή του Τάγματος Χανιών, το οποίο με μόλις 90 όπλα Γκρα (γαλλικά όπλα του 1874 τα οποία χρησιμοποίησε ο ελληνικός στρατός έως και τον A' Παγκόσμιο Πόλεμο) καλούνταν να παρεμποδίσει τυχόν εχθρική απόβαση και να εκκαθαρίσει την πόλη των Χανιών από τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές.
Ο εχθρός ούτινας τας προθέσεις εγνωρίζομεν την δε ενέργειαν αναμένομεν από πολλών ημερών ενήργη καθημερινώς δις και τρις της ημέρας αναγνωριστικός πτήσεις δι’ ενός ή και δύο αεροπλάνων υπεράνον τόσον της Σούδας όσον και της πόλεως Χανιών και όλων εν γένει των πέριξ σημείων εις α υπήρχον έργα αμυντικά, συγκεντρώσεις υλικών, πυρομαχικών, καυσίμων κ.λπ. Και θέσεις διαφόρων όπλων (αντιαεροπορικών, πυροβολείων, πολυβολείων, επάκτιων, προβολέων κ.λπ).
Συγχρόνως εβομβάρδιζεν τον λιμένα της Σούδας και τας πέριξ διαφόρους εγκαταστάσεις και θέσεις πάντοτε μεν αλλά από της 20 Απριλίου 1941 δι’ αλλεπαλλήλων κυμάτων αεροπλάνων συνεχώς και αδειαλείπτως δις και τρις της ημέρας. Ολίγας δε ημέρας (4-5) προ της πτώσεως των αλεξιπτωτιστών εβομβάρδιζεν καθ’ εκάστην και την 6ην -7ην πρωινήν ώραν τας θέσεις του αντιαεροπορικού πυροβολικού δια 3-4 κυμάτων αεροπλάνων καθέτου εφορμήσεως.
Ενωμένοι απέναντι στη φασιστική κτηνωδία
Με άρθρο του στις εφημερίδες «Εσπερινός Ταχυδρόμος» Χανιών και «Κρητικά Νέα» Ηρακλείου στις 16 Μαΐου 1941 (Τεκμήριο 2) ο δικηγόρος και βουλευτής του ΚΚΕ Μιλτιάδης Πορφυρογένης κάνει ένα σάλπισμα ενότητας και αγώνα για τη νίκη και το «τσάκισμα του Χιτλερισμού».
Το άρθρο κινείται στο πλαίσιο του πρώτου ανοικτού γράμματος (2 Νοεμβρίου 1940) με το οποίο ο γενικός γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης προέτρεπε τους αγωνιζόμενους Ελληνες «ο κάθε βράχος, η κάθε ρεματιά, το κάθε χωριό, καλύβα με καλύβα, η κάθε πόλη, σπίτι με σπίτι, πρέπει να γίνει φρούριο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα». Το παραθέτουμε ολόκληρο καθώς καταδεικνύει τη βάση πάνω στην οποία συγκροτήθηκε με πρωτοβουλία του ΚΚΕ το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) που αγκάλιασε πλατιές λαϊκές μάζες και αποτέλεσε ένα ευρύ κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο αντίστασης στους κατακτητές.
Ο Χιτλερισμός, γερμανικός και ιταλικός, αφού στη χώρα του στραγγάλισε τις ελευθερίες και τα δικαιώματα του λαού και τον έρριξε σε αφάνταστη δυστυχία και πείνα, ανέλαβε μια πρωτοφανή σε έκταση και ένταση εκστρατεία για να υποδουλώσει ολόκληρο τον κόσμο στο ζυγό της φασιστικής κτηνωδίας και βαρβαρότητας. Η μικρή μας σε έκταση μα μεγάλη σε ζωή και σε αγώνες για τη λευτεριά χώρα, παραδόθηκε ηθικά νικήτρια και όχι νικημένη στα χέρια του καταχτητή. Στην Ακρόπολη του Περικλή και της δημοκρατικής Αθήνας, εκεί όπου ακούστηκαν οι συνταρακτικές, και για σήμερα, εκκλήσεις του Δημοσθένη υπέρ της ελευθερίας, σηκώθηκε το σύμβολο της βαρβαρότητας και της δουλείας, ο αγκυλωτός σταυρός.
Και μένη η Κρήτη... Το νησί όπου και η κάθε πέτρα έχει να διηγηθή για κάποιο αίμα που χύθηκε σε αγώνα για τη λευτεριά, για κάποιο ηρωισμό που του στάθηκε μάρτυρας. Στην καινούργια αυτή φάση του τιτανείου αγώνα της Ελλάδας μας, όπου η Κρήτη γίνεται ο προμαχώνας της ελευθερίας, καθήκον κάθε Ελληνα είναι να σταθή άξιος στρατιώτης του μεγάλου και ιστορικού αυτού αγώνα που οι συνέπειές του για το μέλλον του ελληνικού λαού θάναι τεράστιες.
Το ίδιο καθήκον πέφτει και πάνω στους κομμουνιστές. Είναι τιμή μας που ο φασισμός μας έχει ανακηρύξει του απ’ αριθμ. 1 εχθρό του και που έχουμε ανοιχτές ακόμα τις πληγές που μας έδωσε. Και αν μισήσαμε το φασισμό γιατί οδηγεί την ανθρωπότητα σε βαρβαρότητα χειρότερη από μεσαιωνική, τον μισούμε πιο πολύ τώρα που η βρώμικη μπότα του πατάει σκληρά πάνω στο ματωμένο, το ρημαγμένο σώμα της πατρίδας μας. Στον αγώνα για την άμυνα της Κρήτης που είναι αγώνας για την απελευθέρωση της Ελλάδος, οι κομμουνιστές πρέπει νάνοι στις πρώτες γραμμές.
Δεν υπάρχουν διαφωνίαι ή επιφυλάξεις, που να μπορούν να τεθούν πάνω από το πρώτο, το κύρια το μοναδικό για σήμερα αυτό καθήκον. Ο καθένας μας πρέπει να είναι ανεπιφύλακτα στο πλευρό της Κυβέρνησης στον αγώνα για την άμυνα της Κρήτης, για το τσάκισμα του Χιτλερισμού, για την απελευθέρωση της Ελλάδος μας. Βλέπουμε την απελευθέρωση της Ελλάδος για το τσάκισμα του
Χιτλερισμού και των πρακτόρων σαν ένα τεράστιο βήμα προς την κοινωνική χειραφέτηση των εργαζομένων, προς την κοινωνική πρόοδο. Και όταν ο Ελληνικός λαός νικήσει και θα νικήση, τότε στους ήρωες του σημερινού αγώνα θα υψώση ένα μνημείο αθάνατο μέσα στους αιώνες: θάναι το ζωντανό μνημείο μιας Ελλάδος λεύτερης, πραγματικά λεύτερης, ανεξάρτητης, πραγματικά ανεξάρτητης, ευτυχισμένης, πραγματικά ευτυχισμένης.
Ας ψιλοδοξήση ο κάθε Ελληνας να βάνη, όπου ταχθεί, από ένα λιθαράκι στο μεγάλο αυτό ζωντανό μνημείο. Ας δόση το παν για να γίνη η Κρήτη, η ανίκητη Κρήτη, το γρανιτένιο θεμέλιο, όπου θα σπάση η Χιτλερική θύελλα και όπου θα οικοδομηθή αύριο το μεγαλύτερο οικοδόμημα της λεύτερης και ευτυχισμένης Ελλάδος. Απαραίχητη προϋπόθεση για την οικοδόμηση αυτού του ιερού καθήκοντος είναι να δημιουργηθή μια πραγματική εθνική ενότητα από όλους τους Έλληνες που τίμια και ειλικρινή ήλθον να συμμετάσχουν στον αγώνα ανεξάρτητα από καταγωγή ή πολιτικά φρονήματα.
Υποχρέωση όλων μας ντόπιων και ξένων είναι να συμβάλουμε για αυτό παραμερίζοντας διαφορές, πικρίες ή μνησικακίες. Ενωμένοι όλοι σε με τέτοια ιερή ένωση και με τη βοήθεια των μεγάλων Δημοκρατιών της γης θα διατηρήσουμε ακλόνητα την πίστη μας στον τελικό θρίαμβο του δικαίου και ωραίου αγώνα μας. Ας μην ξεχνούμε πως όλοι οι υπόδουλοι Ελληνες με κρυφά σφιγμένες τις γροθιές και με υγρά από τον πόνο μάτια ατενίζουν σε μας με ελπίδες και με εμπιστοσύνη. Ας γίνουμε άξιοι της εμπιστοσύνης τους και ας δικαιώσουμε τις ελπίδες τους,
Στο ίδιο πνεύμα και το διάγγελμα (14 Μαΐου 1941) του απόστρατου βενιζελικού υποστράτηγου Εμμανουήλ Τζανακάκη ο οποίος διορίστηκε υπουργός Στρατιωτικών στην κυβέρνηση Εμμ. Τσουδερού και το οποίο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του Ηρακλείου «Ανόρθωσις», καλώντας τους Κρητικούς να αποδείξουν για άλλη μια φορά ότι: «Η Κρήτη δικαίως θαυμάζεται» (Τεκμήριο 3).
Γνωρίζομεν όλοι ότι μόνον η Κρήτη μας απομένει ελεύθερον έδαφος της αγαπητής μας πατρίδος επί του οποίου δεν επάτησαν ακόμη οι βέβηλοι πόδας των βαρβάρων επιδρομέων αποτελούσαν ήδη τον στίβον του εθνικού αγώνος. Η ιστορία μας διδάσκει ότι οι Κρήτες γνωρίζουσι να υπερασπίζονται την ελευθερίαν των και δε διστάζουσι να αποθνήσκωσι υπέρ αυτής όπου ταχθώσι, πιστοί εις τα κελεύσματα της Πατρίδος.
Η πεποίθησίς μου αυτή μου δίνει το δικαίωμα να πιστεύω ότι τόσον υμείς οι συμπολίται μου όσον και οι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί και στρατιώται Κρήτες και εκ της άλλης Ελλάδος, ήτις αυτήν την στιγμήν στενάζει υπό το πέλμα του κατακτητού θα με επικουρήσετε εις το έργον μου ως συνεργάτου της Εθνικής κυβερνήσεως και ιδιαιτέρως ως Υπουργού των Στρατιωτικών.
Πίσω στη σκλαβωμένη ηπειρωτική Ελλάδα εκδηλώνονταν οι πρώτες αντιστασιακές πράξεις ενάντια στους καταχτητές. Στην ανακοίνωση του φρούραρχου Αθηνών (Τεκμήριο 4) αμέσως μετά τη λήξη της μάχης της Κρήτης στις 31 Μαΐου 1941 καταγράφεται εκτός από το κατέβασμα της σβάστικας από την Ακρόπολη από τον Μανόλη Γλέζο και τον Απόστολο Σάντα -τότε ακόμη «άγνωστοι δράστες»- και οι αντιδράσεις στα νέα της ηρωικής αντίστασης του Κρητικού λαού ενάντια στους εισβολείς:
Τα γεγονότα εν Κρήτη αι παρά το Διεθνές Δίκαιον διαπραχθείσαι κακοποιήσεις Γερμανών αιχμαλώτων όχι μόνον δεν συζητούνται μετ' αποστροφής αλλά εις ευρείς κύκλους και μάλιστα μετ’ ευαρεσκείας.
Παραινέσεις ενός δωσίλογου: συμπεριφερθείτε ευγενώς
Σε αντίστιξη με τις εκκλήσεις για ενότητα του αγώνα και σε πλήρη αντίθεση με το λαϊκό αίσθημα ο διορισμένος από τους καταχτητές ως «πρωθυπουργός» Γ. Τσολάκογλου απευθύνει διάγγελμα στους Κρητικούς (Τεκμήριο 5) νουθετώντας τους για τη συμπεριφορά τους απέναντι στους Γερμανούς εισβολείς:
Γνωρίζετε καλώς ότι οι αιχμάλωτοι τυγχάνουν ασυλίας και ιερού σεβασμού ως εκτελούντες το ύψιστον προς την πατρίδα καθήκον των. Επειδή δε εσείς έχετε και το αίσθημα της φιλοξενίας υπεραναπτυγμένον, πρέπει να το επιδείξητε εις τους ανδρείους αντιπάλους με όλην σας την καρδιά.
Αναλογισθήτε τας βαρείας ευθύνας που αναλαμβάνετε έναντι της ωραίας Κρήτης, έναντι της ιστορίας και έναντι του πολιτισμού μας. Συμπεριφερθήτε ευγενώς. Δεν πρέπει να ξεχωρίσητε σεις, ως μη σεβόμενοι τους αιχμαλώτους.
Ο Τσολάκογλου και οι συνεργάτες του δεν είναι βέβαια τίποτε άλλο από φερέφωνα των Γερμανών καταχτητών. Ανακοίνωση (Τεκμήριο 6) της ανώτατης διοίκησης του γερμανικού στρατού προς τους κατοίκους της Κρήτης έδινε διαταγές «προς αντεκδίκηση»:
1ον) Οποιος διαπράττει προς Γερμανούς αιχμαλώτους αντιθέτως προς το Διεθνές Δίκαιον, θα τιμωρηθή αμειλίκτως και κατά τον ίδιον τρόπον, είτε άνδρας είτε γυναίκα.
2ον) Εάν γίνονται τοιαύτα κακουργήματα πλησίον εις χωριά θα τα κατακαύσωμεν και οι κάτοικοι θα αναλάβουν υπ’ ευθύνη των άλας τας συνέπειας.
3ον) Περί τούτων θα επιφυλαχθούν εις αυτούς και άλλα αυστηρότερα μέτρα ανταμοιβής.
Τυπικοί οι Γερμανοί τήρησαν τον λόγο της «ιπποτικής τους τιμής». Η πινακίδα στην Κάνδανο, η καρέ καρέ εκτέλεση στο Κοντομαρί, τα δεκάδες μνημεία σε σχεδόν κάθε χωριό της Κρήτης θα στέκονται στο διηνεκές αδιάψευστοι μάρτυρες της ναζιστικής θηριωδίας. Ενός βάρβαρου εγκλήματος που παραμένει αδικαίωτο όσο είναι ανοιχτό το θέμα των γερμανικών επανορθώσεων. Οσο εξακολουθεί η ανιστορική - αντιεπιστημονική προπαγάνδα περί «ιπποτών Γερμανών στρατιωτών» και ντόπιων ατάκτων. Οσο με προκάλυμμα την αυτονόητη ελευθερία του λόγου και τη μη εφαρμογή του «δίκαιου του πολέμου» (που εκείνη την εποχή σήμαινε για τους ναζί μεθοδική - φυλετική εκκαθάριση ή τελική λύση) εκφράζονται και διαδίδονται νεοναζιστικές απόψεις. Οσο οι θύτες προκειμένου να αποφύγουν την πολιτική και ηθική ευθύνη χρηματοδοτούν ιστορικές έρευνες και προγράμματα που κάνουν συμψηφιστική μοιρασιά των ευθυνών με τα θύματα και αλώνουν συνειδήσεις. Γιατί τελικά το ζητούμενο είναι τούτο: να πάψουν οι λαοί να αντιστέκονται σε όποιον επιβουλεύεται την ελευθερία τους. Και να υποταχθούν. Είτε με τα όπλα είτε με άλλα, εξίσου δραστικά μέτρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου