Το παιδωμάζωμα της Φρειδερίκης και η διάσωση των παιδιών από τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας

Αυτή την αντικομμουνιστική «καραμέλα» που ξεκίνησε από την προπαγάνδα του μετεμφυλιακού κράτους σχετικά  με το «παιδομάζωμα» που έκαναν οι κομμουνιστές , «αρπάζοντας» παιδιά  τα οποία έστελναν στο «σιδηρούν παραπέτασμα» για να «τα δηλητηριάσουν με το μικρόβιο του κομμουνισμού», την πιπιλάνε οι αστοί παραχαράκτες  της ιστορίας μας, μέχρι σήμερα και δεν λέει να λιώσει.

Αφορμή, λοιπόν, γι’ αυτή την ανάρτηση το βιβλίο που κυκλοφόρησε την Κυριακή η φυλλάδα «Δημοκρατία» που αναφέρετε «Στην τελική νίκη του Εθνικού στρατού, στο χρονολόγιο των μαχών και στο παιδομάζωμα».  Στο τελευταίο θα σταθούμε με την βοήθεια δυο βιβλίων. Του Βασίλη Ραφαηλίδη «Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους» και στο βιβλίο του Δημήτρη Σέρβου «Το παιδομάζωμα και ποιοι φοβούνται την αλήθεια».

Ξεκινάμε με τα γραφόμενα του Β. Ραφαηλίδη:

Το "παιδομάζωμα"

Ένα τεράστιο πρόβλημα είχε δημιουργηθεί στις περιοχές που κατείχαν οι αντάρτες και που ήταν είτε πεδία μαχών είτε πιθανά πεδία μαχών. Τι θα γίνει με τα παιδιά των χωρικών που κατοικούσαν σ’ αυτές τις περιοχές, και κυρίως με τα παιδιά των ανταρτών; Για λόγους στοιχειώδους ανθρωπισμού και πάντα με τη συγκατάθεση των γονιών, η κυβέρνηση του βουνού αποφάσισε να μαζέψει αυτά τα παιδιά και για ασφάλεια να τα στείλει στις σοσιαλιστικές χώρες, που πρόθυμα δέχτηκαν να τα φιλοξενήσουν μέχρι να σταματήσει ο πόλεμος.

 Ήταν στ' αλήθεια ένα παιδομάζωμα. Αλλά η λέξη αυτή είναι ιστορικά βεβαρυμένη στην Ελλάδα. Έτσι λεγόταν στη διάρκεια της τουρκοκρατίας η «στρατολόγηση» νηπίων για τα τάγματα των γενιτσάρων. Ο συνειρμός για τους δημαγωγούς δεν ήταν καθόλου δύσκολος. Αφού οι αντάρτες ήταν εχθροί τη; Ελλάδας, δεν μπορούσαν παρά να μιμούνται του; Τούρκους. Ήθελαν να φκιάξουν τάγματα γενιτσάρων. Για να τα χρησιμοποιήσουν πότε; Μα, ύστερα από πενήντα, από εκατό χρόνια, δεν έχει σημασία, αφού ούτως ή άλλως οι κομουνιστές θα παρέμεναν για πάντα εχθροί της Ελλάδας. Οι «εθνικόφρονες» θα προτιμούσαν να μείνουν τα παιδάκια στα πεδία των μαχών και να πεθάνουν κι αυτά σαν Έλληνες (!) παρά να σωθούν απ’ τους ανθέλληνες. Ο ταρτουφισμός και η υποκρισία του κράτους των δοσιλόγων σ’ όλο του το φρικτό μεγαλείο.

Φυσικά, ήξεραν πως τα περισσότερα απ’ τα 25.000 Ελληνόπουλα που στάλθηκαν στις σοσιαλιστικές χώρες για να σωθούν όχι μόνο από τον άμεσο κίνδυνο που συνεπάγεται ένας πόλεμος αλλά και από τον εξ ασιτίας θάνατο, ήταν παιδιά ανταρτών ή στενών συγγενών ανταρτών. 

'Αλλωστε. τα παιδιά ανταρτών ή στενών συγγενών ανταρτών που, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο έπεφταν στα χέρια του λεγόμενον Εθνικού Στρατού, δεν αντιμετωπίζονταν όπως όλα τα παιδιά. Αντιμετωπίζονταν σαν προβληματικά παιδιά με ειδικές ανάγκες. Και κλείνονταν σε ειδικά αναμορφωτήρια, όπως οι περίφημες Σχολές Φρειδερίκη; της Λερού. 

Από τα αναμορφωτήρια της Λέρου, καλύτερα τα ελληνικά σχολεία που οργάνωσαν με εντυπωσιακή ταχύτητα οι Έλληνες στις σοσιαλιστικές χώρες, αυτό είναι προφανές. Άλλωστε, τα σχολικά βιβλία ιστορίας, γεωγραφίας και ελληνική; γλώσσας που έγραψαν και τύπωσαν οι εξ ανταρτών Έλληνες εκπαιδευτικοί, παραμένουν και σήμερα υποδειγματικά από κάθε άποψη. Πώς και γιατί, λοιπόν, το λεγόμενο παιδομάζωμα ήταν γενοκτονία και γενιτααρισμός;

Επί συνόλου 55.167 πολιτικών προσφύγων που ζούσαν στις ανατολικές χώρες μέχρι τον επαναπατρισμό τους το 1975, οι 46.364, ήτοι ποσοστό 80%, είχαν πτυχίο Ανωτάτης Σχολής. Ανάμεσά τους, και τα παιδιά του παλιού «παιδομαζώματος» που δεν επέστρεψαν στην Ελλάδα νωρίτερα μέσω του Ερυθρού Σταυρού. Γιατί, ο γονέας που ζούσε στην Ελλάδα και ζητούσε το παιδί του μέσω του Ερυθρού Σταυρού, το είχε αμέσως. Λοιπόν, αυτά τα χωριατόπουλα θα σπούδαζαν αν έμεναν στην Ελλάδα;

Πολύ πιο αναλυτικά σ' αυτό το θέμα αναφέρεται ο Δημήτρης Σέρβος στο βιβλίο του που κυκλοφορεί από την Σύγχρονη Εποχή: «Το παιδομάζωμα και ποιοι φοβούνται την αλήθεια» θα παρουσιάσει η «Σύγχρονη Εποχή» (Την σταχυολόγηση των κειμένων που παραθέτουμε απ' αυτό το βιβλίο την έχει κάνει η εφημερίδα "Οδηγητής"),

Το παιδωμάζωμα της Φρειδερίκης και η διάσωση των παιδιών από τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας

Ξυπόλυτα παιδιά, αρπαγμένα από τα χωριά της Κόνιτσας, οδηγούνται από "φιλάνθρωπες" κυρίες της αστικής τάξης και αστυνομικούς στο γκέτο "Αγ. Σπυρίδωνας" στην Κέρκυρα.

Μία σχετικά άγνωστη, ειδικά στους νεότερους, ιστορία από τα χρόνια του εμφύλιου πολέμου στην Ελλάδα, η οποία όμως γίνεται συχνά αντικείμενο διαστρέβλωσης, έχει να κάνει με την τύχη των παιδιών των εμπόλεμων περιοχών και κυρίως των περιοχών εκείνων που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του ΔΣΕ.

Πολλά από αυτά τα παιδιά, κυρίως παιδιά ανταρτών του ΔΣΕ ή υποστηρικτών του ΚΚΕ, αρπάχθηκαν κυριολεκτικά από την αστική κυβέρνηση και κλείστηκαν στις περίφημες “παιδουπόλεις της Φρειδερίκης”, της Βασίλισσας δηλαδή, που είχε και την γενική ευθύνη της υλοποίησης του κατάπτυστου σχεδίου. 

Από την άλλη, χιλιάδες παιδιά φυγαδέφθηκαν με απόφαση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης και με τη συγκατάθεση των γονιών τους στις σοσιαλιστικές χώρες της ανατολικής Ευρώπης για να γλιτώσουν από τους κινδύνους του πολέμου. Εκεί έζησαν για χρόνια, μέχρι

που η ελληνική κυβέρνηση επέτρεψε την επιστροφή τους, και απόλαυσαν τη φιλοξενία, τη μόρφωση και όλα τα δικαιώματα που εξασφάλισαν οι νέες εξουσίες.

Η ίδρυση των παιδουπόλεων

Στις 10 Ιούλη 1947 ιδρύθηκε η Βασιλική Πρόνοια Επαρχιών Βορείου Ελλάδος. Η ημερομηνία έχει σημασία, καθώς αποδεικνύει ότι το παιδομάζωμα της Φρειδερίκης άρχισε ένα χρόνο πριν γίνει η πρόταση από τα Λαϊκά Επαρχιακά Συμβούλια, που λειτουργούσαν στις περιοχές που ήλεγχε ο ΔΣΕ, για τη μεταφορά παιδιών στις Λαϊκές Δημοκρατίες. Έτσι ακυρώνεται η προπαγάνδα της αστικής κυβέρνησης και του παλατιού ότι άρπαζαν τα παιδιά “πριν τα αρπάξουν οι κομμουνιστές”. 

Τον Ιούλη του 1947 εγκαινιάστηκε στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης η πρώτη “παιδούπολη”, στην οποία κλείστηκαν 500 παιδιά. 

Τον Ιανουάριο του 1948 σε όλη τη χώρα λειτουργούν 52 “παιδουπόλεις”, στις οποίες έχουν “μαντρώσει” 18.000 παιδιά, στα οποία εφαρμόζεται το σύστημα της “πειθαρχημένης διαβίωσης”. Αργότερα ο αριθμός αυτός φτάνει τις 28.000. 

Μετά την ήττα του ΔΣΕ επιτράπηκε η επιστροφή 15.000 παιδιών για να αποτελέσουν, όπως είπαν, “τον πυρήνα του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού”. Το ερώτημα είναι: τι έγιναν τα υπόλοιπα παιδιά;

Το παιδομάζωμα της Φρειδερίκης αποτελεί μέρος ενός γενικότερου σχεδίου της κυβέρνησης και των συμμάχων της. Με την αναγκαστική μετακίνηση περίπου 800.000 κατοίκων χωριών, που η αστική προπαγάνδα ονόμασε “ανταρτόπληκτους”, το σχέδιο αποσκοπούσε στην αποκοπή του ΔΣΕ απ’ τους κατοίκους που βοηθούσαν με τρόφιμα, στη στέρηση της δυνατότητας στρατολόγησης νέων μαχητών, ιδιαίτερα των μεγαλύτερων παιδιών των μαχητών του ΔΣΕ.

Πρωταρχικός σκοπός του πραγματικού παιδομαζώματος ήταν η μετατροπή των παιδιών σε αντικομμουνιστές γενίτσαρους, η μεταστροφή τους ενάντια στους γονείς τους

Οι συνθήκες ζωής στις “παιδουπόλεις”

Η φρούρηση των παιδουπόλεων και ειδικότερα αυτών που λειτουργούσαν στις επαρχιακές πόλεις είχε ανατεθεί σε χωροφύλακες που τους είχαν μετονομάσει σε “παιδονόμους”. Η συμπεριφορά τους στα παιδιά ήταν απάνθρωπη. 

Τα παιδιά δεν είχαν επαφή με τους δικούς τους και γενικότερα ήταν απομονωμένα από τον έξω κόσμο. Τα εμφάνιζαν μόνο στις παρελάσεις και σε θρησκευτικές λιτανείες, με ομοιόμορφη αμφίεση και σε στρατιωτικούς σχηματισμούς. Έτσι, στη διάρκεια απεργίας πείνας για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στη Φυλακή Ανηλίκων Κηφισιάς τα παιδιά έπιασαν στον αυλόγυρο μια μεγάλη ακρίδα, έδεσαν επάνω της ένα σημείωμα και την πέταξαν έξω από τον μαντρότοιχο. Τότε έφτασε στη φυλακή για πρώτη φορά δικηγόρος και μετά από ένα εξάμηνο το γκέτο αυτό έκλεισε.

Το ημερήσιο πρόγραμμα θύμιζε στρατό, με εγερτήριο, προσκλητήριο, έπαρση σημαίας, σιωπητήριο κ.λπ. Όλες οι υπηρεσίες για τη λειτουργία των παιδουπόλεων είχαν ανατεθεί στα παιδιά, τα οποία ήταν υποχρεωμένα να καθαρίζουν, να μεταφέρουν τρόφιμα, να πλένουν τα καζάνια, τα αποχωρητήρια κ.λπ.

Η επιδίωξη να αποξενώσουν τα παιδιά από τους γονείς τους, να τα κάνουν να τους θεωρούν προδότες της πατρίδας, συνοδευόταν από την προσπάθεια αντικατάστασης της πατρικής και μητρικής αγάπης με την υποκριτική “αγάπη” της “μητέρας Βασίλισσας”, της “πρώτης μάνας”, δηλαδή της Φρειδερίκης. 

Ο Γιώργος Χατζάτογλου, που ήταν ένα απ’ τα παιδιά του παιδομαζώματος της Φρειδερίκης

περιγράφει: «Θυμάμαι ότι σε όλους τους τοίχους ήταν ζωγραφισμένη μια μορφή ενός αγριανθρώπου γενειοφόρου με μια χατζάρα στο στόμα, που έσταζε αίμα, να αρπάζει απ’ την αγκαλιά της μάνας το παιδί της. Επίσης στους τοίχους υπήρχαν συνθήματα για το έθνος και τη βασίλισσα Φρειδερίκη. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα γίνονταν η διαπαιδαγώγηση και η νουθέτηση για τη “μάνα μας” τη Βασίλισσα. Νύχτα-μέρα αυτά διαρκώς μας έλεγαν».

Τα παιδιά δεν είχαν κοινωνική, ούτε εξωσχολική δραστηριότητα, ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι σε καμία “παιδούπολη” δεν υπήρχε βιβλιοθήκη. Η απασχόληση των κοριτσιών ήταν το πλέξιμο, το σιδέρωμα κ.λπ. ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν αργότερα στο ρόλο της “γυναίκας νοικοκυράς”. 

Τα κέρδη του ιδρύματος Βασιλική Πρόνοια Βορείου Ελλάδος από την εκμετάλλευση της υποχρεωτικής απλήρωτης εργασίας των κοριτσιών των παιδουπόλεων ανέρχονταν σε πολλά εκατομμύρια δραχμές. Κανένα κορίτσι δεν τελείωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. 

Η αγωγή των αγοριών στηρίχθηκε στο αυστηρό “σύστημα πειθαρχίας”, ενώ σε πολλές παιδουπόλεις που ήταν κλεισμένα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας εφαρμόστηκαν απαράδεκτες μέθοδοι

σωφρονισμού (ξυλοδαρμοί, βιασμοί, στέρηση τροφής κ.λπ.).

10.000 δολάρια “το κεφάλι”

Η επιστροφή των παιδιών στα χωριά τους και η απόδοση στους φυσικούς τους γονείς ήταν από δύσκολη έως αδύνατη. Απαραίτητη προϋπόθεση ήταν η υποβολή βεβαίωσης της Αστυνομικής ή Στρατιωτικής αρχής του χωριού ότι ο γονέας που ζητούσε το παιδί “εμφορείται από ελληνοχριστιανικά ιδεώδη”. Έτσι τα παιδιά παρέμεναν στις παιδουπόλεις ή γίνονταν αντικείμενο αγοραπωλησίας. 

Βασικό ρόλο έπαιζαν Αμερικάνοι αξιωματούχοι, οι οποίοι είχαν έρθει στην Ελλάδα για να προσφέρουν “ανθρωπιστική βοήθεια”. Αυτοί οργάνωναν μαζί με παράγοντες της ελληνικής

κυβέρνησης τη διοχέτευση των παιδιών στα σκλαβοπάζαρα της Αμερικής, της Ν. Ζηλανδίας, του Καναδά και αλλού. Το αντίτιμο έφτανε και τις 10.000 δολάρια ανάλογα με τη ζήτηση και την εμφάνιση του παιδιού. 

Προκειμένου να υπάρχει νομιμοφάνεια έδιναν στους φυσικούς γονείς ψεύτικα πιστοποιητικά θανάτου του παιδιού και στους αγοραστές έδιναν ψεύτικα πιστοποιητικά θανάτου των φυσικών γονέων.

Η φυγάδευση παιδιών στις σοσιαλιστικές χώρες

Στη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου οι κάτοικοι των περιοχών που διεξάγονταν στρατιωτικές επιχειρήσεις, αντιμετώπιζαν πολλούς κινδύνους. Εκτός από τα πυρά, υπήρχαν οι αρρώστιες, η πείνα και οι επιθέσεις των παραστρατιωτικών αστικών συμμοριών που λεηλατούσαν ολόκληρα χωριά. 

Για τα παιδιά, όπως είδαμε, καραδοκούσε ο επιπλέον κίνδυνος να πιαστούν και να κλειστούν στα γκέτο της Φρειδερίκης. 

Για να προστατευτούν τα παιδιά αυτών των περιοχών, η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση απευθύνθηκε στις κυβερνήσεις των Λαϊκών Δημοκρατιών της ανατολικής Ευρώπης και εκείνες, όπως ανακοινώθηκε στις 7 Μάρτη 1948, ανέλαβαν να περιθάλψουν τα Ελληνόπουλα για όσο διάστημα χρειαζόταν.

Έτσι, από τις περιοχές της Ηπείρου, της Μακεδονίας και της Θράκης συγκεντρώθηκαν με την ελεύθερη συγκατάθεση των γονέων ή των συγγενών τους περίπου 25.000 παιδιά. 

Ένας μικρός αριθμός από αυτά τα παιδιά ήταν από τις ελεγχόμενες από τον κυβερνητικό στρατό περιοχές, οι γονείς των οποίων, με κίνδυνο της ζωής τους, τα έφεραν στις περιοχές που ήλεγχε ο ΔΣΕ για να μεταφερθούν. Για τη συνοδεία των παιδιών οι ίδιοι οι γονείς εξέλεγαν μια γυναίκα για

κάθε ομάδα 20-25 παιδιών. Με τη μεταφορά των παιδιών ξεκινούσε μια μεγάλη μάχη για τη διάσωση, αλλά και τη μόρφωση και διαπαιδαγώγηση των παιδιών.

Ένα φλιτζάνι ζεστό γάλα στα προσφυγόπουλα που φτάνουν στο σιδηροδρομικό σταθμό των Σκοπίων

Η υποδοχή των παιδιών

Τα προσφυγόπουλα εγκαταστάθηκαν στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία, την Τσεχοσλοβακία, την Πολωνία, τη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία και αργότερα στην

Τασκένδη της ΕΣΣΔ. 

Η φροντίδα προς το παιδί, που αποτελούσε συστατικό στοιχείο της σοσιαλιστικής κοινωνίας, εκδηλώθηκε και προς τα Ελληνόπουλα. 

Όλα τα οικονομικά βάρη της διατροφής, το ρουχισμού, της θεραπείας από διάφορες αρρώστιες, καθώς και της μόρφωσης των παιδιών τα ανέλαβαν οι χώρες αυτές δείχνοντας με αυτό τον τρόπο τη διεθνιστική τους αλληλεγγύη προς τον ελληνικό λαό. 

Μόλις οι αποστολές περνούσαν τα σύνορα, τα παραλάμβαναν για να τα φροντίσουν ειδικά συνεργεία από μέλη νεολαιίστικων οργανώσεων, παιδίατροι, παιδοκόμοι, νηπιαγωγοί και νοσοκόμες του Ερυθρού Σταυρού. Από τα παιδιά που στάλθηκαν στις σοσιαλιστικές χώρες, το 60% ήταν αγράμματα, το 17% είχε τελειώσει μόνο την Α΄ Δημοτικού και το 14% μόνο τη Β΄ Δημοτικού. 

Έχοντας ζήσει τα πρώτα χρόνια της ζωής τους στα χωριά της βορείου Ελλάδας στα χρόνια της κατοχής και του Εμφυλίου, σχεδόν όλα έβλεπαν για πρώτη φορά τρένο, λεωφορείο, γιατρό και παιδαγωγό.

 Πρώτη φορά θα μάθαιναν να κοιμούνται σε δικό τους κρεβάτι με καθαρά σεντόνια, να κάνουν το πρωινό τους μπάνιο με σαπούνι, να τους κόβει τα μαλλιά ο κουρέας κ.λπ.

Ο άθλος της εκπαίδευσης των προσφυγόπουλων

Καθοριστικό ρόλο για την υποδοχή, την οργάνωση της ζωής και τη μόρφωση των παιδιών είχε η Επιτροπή Βοήθειας για το Παιδί (ΕΒΟΠ) που συστάθηκε το Μάη του 1948 με πρωτοβουλία του ΚΚΕ. Πρόεδρος της ΕΒΟΠ ήταν ο Πέτρος Κόκκαλης, στέλεχος του ΚΚΕ,

Υπουργός Υγείας της ΠΔΚ και καθηγητής χειρουργικής.

Οι παιδικοί σταθμοί, όπου τα παιδιά έμαθαν τα πρώτα τους γράμματα, ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσαν να προσφέρουν τα σοσιαλιστικά κράτη. 

 Σε παλάτια που άνηκαν πρώτα σε βασιλιάδες και φεουδάρχες φιλοξενήθηκαν τα προσφυγόπουλα από την Ελλάδα. Εδώ ο πύργος του Nove Hrady στη σημερινή Τσεχία, που φιλοξένησε 300 παιδιά.

Ακόμη και μέγαρα ανακτόρων των πρώην βασιλιάδων χρησιμοποιήθηκαν για τη φιλοξενία τους. Στους παιδικούς σταθμούς, τα νηπιαγωγεία και τα σχολεία που φοίτησαν τα Ελληνόπουλα υπήρχαν βιβλιοθήκες, εργαστήρια, μουσικά όργανα, είδη ζωγραφικής, αίθουσες προβολής ταινιών, αθλητικοί χώροι κ.λπ. 

Κάθε σύγκριση ακόμα και με το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα, πόσο μάλλον με εκείνης της εποχής, είναι περιττή. 

Αξίζει να αναφερθεί και ένα παράδειγμα: από το χωριό Βρυσικά στο Σουφλί, όλα τα παιδιά που πήγαν στις σοσιαλιστικές χώρες έμαθαν από μια-δυο τέχνες, ενώ 24 από αυτά γύρισαν με πτυχία ανωτέρων και ανωτάτων σχολών. 

Από τα 40 παιδιά που άρπαξε η Φρειδερίκη από το ίδιο χωριό, μόνο ένα κορίτσι έμαθε την τέχνη της νοσοκόμας...

Υπήρχαν, όμως, και προβλήματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Το ένα ήταν να βρεθούν οι εκπαιδευτικοί που θα δίδασκαν στα παιδιά την ελληνική γλώσσα, ιστορία, γεωγραφία κ.λπ. 

Το δεύτερο ήταν ο εφοδιασμός των μαθητών με βιβλία στα ελληνικά, πρόβλημα δύσκολο να επιλυθεί σε χώρες κατεστραμένες από τον πόλεμο, που φυσικά δεν διέθεταν τυπογραφεία με ελληνικές σειρές

τυπογραφικών στοιχείων. 

Παρ’ όλα αυτά, τα προβλήματα ξεπεράστηκαν.Πολύτιμο εργαλείο για την κατάρτιση δασκάλων ήταν το βιβλίο “Παιδαγωγικά Μαθήματα για ένα Δίμηνο Φροντιστήριο” που επεξεργάστηκε η ΕΒΟΠ. 

Το εγχειρίδιο αυτό εκδόθηκε για τις ανάγκες του φροντιστηρίου για τους Έλληνες Δασκάλους των Πολιτικών Προσφύγων. Από το 1949 μέχρι το 1982 εκδόθηκαν με έξοδα των σοσιαλιστικών χωρών περισσότεροι από 150 τίτλοι σχολικών και εξωσχολικών βιβλίων και άλλων διδακτικών βοηθημάτων, με συνολικό τιράζ 1.000.000 αντίτυπα.

Αποτέλεσμα αυτών των προσπαθειών, αλλά και του σοσιαλιστικού χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος στις χώρες αυτές ήταν ότι όλα τα παιδιά τελείωσαν το δημοτικό σχολείο και στη συνέχεια άλλα συνέχισαν τη βασική εκπαίδευση (Γυμνάσιο-Λύκειο) και άλλα πήγαν σε επαγγελματικές σχολές, ενώ στη συνέχεια σπούδασαν σε μέσες, ανώτερες και ανώτατες σχολές. 

Οι απόφοιτοι των μέσων και ανώτερων τεχνικών σχολών ήταν 6.440 ή το 23% του αρχικού αριθμού των παιδιών, ενώ οι απόφοιτοι πανεπιστημιακών σχολών ήταν 4.940 ή το 17,6%. Αναδείχθηκαν σε καθηγητές ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων 253, ενώ πάνω από 500 ήταν αυτοί που απέκτησαν τον τίτλο του Διδάκτορα. 

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι έζησαν και εργάστηκαν στις σοσιαλιστικές χώρες για δεκαετίες, αδελφωμένοι με τους ντόπιους και απολαμβάνοντας όλα τα δικαιώματα που εξασφάλιζε και σε αυτούς ο σοσιαλισμός. 

Δεν ξέχασαν όμως την πατρίδα τους και επέστρεψαν όταν τους επιτράπηκε, τη δεκαετία του ’80 για να συνεχίσουν τη ζωή τους εδώ, να προσφέρουν από διάφορα πόστα με βάση τις γνώσεις που

απέκτησαν και να παλέψουν μαζί με τον ελληνικό λαό για ένα καλύτερο αύριο.