Αρης Βελουχιώτης: "Το Δίλημμα"

Ιούνιος. Σηματοδοτεί την αρχή του «Άρη Βελουχιώτη» αλλά και το τραγικό τέλος του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ. Στις 7 Ιουνίου του 1942, μετά από μεγάλες δυσκολίες και πολλές προσπάθειες για τη δημιουργία των πρώτων ανταρτοομάδων, ο Θανάσης Κλάρας κάνει για πρώτη φορά την εμφάνισή του σαν Άρης Βελουχιώτης. Στο χωριό Δομνίστα της Ευρυτανίας όπου μπήκε με τους αντάρτες του.
Τρία χρόνια αργότερα, στις 16 Ιούνη του 1945, στο φαράγγι του Φάγγου της Μεσούντας, γράφεται ο τραγικός επίλογος και το τέλος.

Κυνηγημένος από τους παρακρατικούς του οπλαρχηγού του Ζέρβα Βόιδαρου και από ‘Εθνοφύλακες’, θέτει τέλος στη ζωή του. Το κεφάλι του, μαζί με του Τζαβέλα, υποχρεώθηκε να το αποκόψει ο αιχμάλωτος αντάρτης Δράκος. Αφού το περιφέρανε σαν τρόπαιο με πίπιζες νταούλια και ζουρνάδες οι κανίβαλοι της εποχής εκείνης, κρεμάστηκε στον φανοστάτη των Τρικάλων, στην κεντρική πλατεία Ρήγα Φεραίου. Παρέμεινε εκεί κρεμασμένο επί δύο μέρες περίπου.

Στο ενδιάμεσο βέβαια αυτών των δύο ημερομηνιών, γράφτηκε η πιο δυνατή ιστορία αγώνα και ταξικής πάλης που ανέβασε τον θρυλικό «Καπετάνιο Άρη» στο πάνθεο των ηρώων του λαού. Του λαού που τον τραγούδησε, τον πένθησε και βέβαια δεν περίμενε καμιά επίσημη «αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης» αλλά και καμιά μισή και ‘μίζερη’ αποκατάσταση.

Άλλες εποχές, σίγουρα. Άλλες εποχές, άλλα διλήμματα. Σήμερα τα διλήμματα τα κανοναρχούνε ο Ψυχάρης και η Μέρκελ. «ΕΕ ή Επανάσταση» από το πρωτοσέλιδο του ΒΗΜΑτος ο ένας, για να στηρίξει την πρώτη και να ξορκίσει τη δεύτερη. «Ευρώ ή χάος» η άλλη, μαζί με την αστική τάξη και το κεφάλαιο.
Στις αρχές της η ταινία παρουσιάζει το Διάγγελμα του σφαγέα του ελληνικού λαού Στρατηγού Σκόμπι:

«ΕΙΜΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΜΕΝΟΣ ΝΑ ΕΠΙΤΥΧΩ ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΙΝ ΤΩΝ ΣΚΟΠΩΝ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΜΟΥ ΑΝΑΤΕΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΝ ΜΟΥ (δηλαδή τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, το τσάκισμα του εαμικού κινήματος και τη διάλυση του ΚΚΕ). ΕΑΝ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΓΙΝΕΙ, ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΔΕΝ ΘΑ ΚΡΑΤΗΘΕΙ ΣΤΑΘΕΡΟΝ ΚΑΙ Ο ΛΑΟΣ ΔΕΝ ΘΑ ΤΡΑΦΕΙ. Στρατηγός Σκόμπι».

Επίκαιρο ακούγεται… Όχι τυχαία άλλωστε, λίγες μέρες πριν την αυριανή ‘επέτειο’, άγνωστοι αφαίρεσαν ‘για δεύτερη φορά’ το κεφάλι του από το μνημείο στη Μεσούντα.

Τα διλήμματα που τέθηκαν τότε στο επαναστατικό κίνημα, σίγουρα δεν ήταν πλαστά, ‘ψευτοδιλήμματα’. Κι όμως, στο βάθος, τότε και σήμερα το δίλημμα είναι το ίδιο, καπιταλισμός ή επανάσταση.

Παραθέτουμε την κορυφαία ταινία του Φώτου Λαμπρινού: «Άρης Βελουχιώτης: ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ» (ικανοποιώντας, έστω καθυστερημένα, επιθυμία αγαπημένου συντρόφου).
Πρόκειται για ταινία-ντοκιμαντέρ του 1981 διάρκειας 113’. Τη χρονιά που προβλήθηκε έκοψε 200.000 εισιτήρια. Αναφέρεται στην ένοπλη αντίσταση του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ στην κατοχή και αφιερώθηκε στα σαράντα χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ. Ο τίτλος παραπέμπει στο δίλημμα που τέθηκε στο λαϊκό και το κομμουνιστικό κίνημα με την απελευθέρωση από τους Γερμανούς: Ειρηνικός δρόμος και κοινοβουλευτική ενσωμάτωση ή ένοπλη πάλη μέχρι την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας;

Τις απαντήσεις που δόθηκαν τότε, τις ξέρουμε. Το ίδιο ξέρουμε και τις επιπτώσεις τους.

Σενάριο- Σκηνοθεσία: Φώτος Λαμπρινός. Αφηγητής: Γιώργος Σαμπάνης. Μουσική ενορχήστρωση και διεύθυνση: Λουκιανός Κηλαηδόνης. Αφηγούνται στην ταινία:

Γιώργος Χουλιάρας –Περικλής, καπετάνιος του ΕΛΑΣ. Δημητρός, αντάρτης του ΕΛΑΣ. Φώτης Πανάγος, αντάρτης Σαράνταινας. Ταξίαρχος Έντι Μάγερς, αρχηγός Βρετανικής Αποστολής. Ο  γενικός γραμματέας του ΕΑΜ (θέση που αργότερα, στη Βάρκιζα, είχε ο Μήτσος Παρτσαλίδης) Θανάσης Χατζής. Κων/νος Δεσποτόπουλος, νομικός σύμβουλος ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Σταύρος Κανελλόπουλος, μέλος γεν. γραμματείας ΕΑΜ. Μίμης Τάσος- Μπουκουβάλας, καπετάνιος Ιππικού του ΕΛΑΣ. Θ. Γκένιος – Λασσάνης, καπετάνιος του ΕΛΑΣ. Β. Παπαδάκης- καπετάν Λευτεριάς της μεραρχίας Στερεάς. Επίσης ο Λευτέρης Αποστόλου, ο οποίος στις 27/9/1941 υπέγραψε την ίδρυση του ΕΑΜ «δια το Κομμουνιστικόν Κόμμα Ελλάδος».
Βάση για την ταινία αποτέλεσε το βιβλίο του Θανάση Χατζή «Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε».

Δείτε με προσοχή αλλά και κριτικό μάτι την ταινία. Για την προσωπικότητα και την πολιτική παρακαταθήκη του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ, διαβάστε το άρθρο του Τάσου Κατιντσάρου "Ο Άρης κάνει πόλεμο, μ’ αντάρτες παλικάρια…". Ανάλογο αφιέρωμα στο μπλογκ μας υπάρχει εδώ..
Στην ταινία περιλαμβάνεται και ένας πραγματικός θησαυρός από κινηματογραφικά και φωτογραφικά υλικά (όπως η συγκλονιστική σκηνή της παράδοσης των όπλων του ΕΛΑΣ). Τον πλήρη κατάλογό τους αντλήσαμε από εδώ.

Την ομιλία του Βελουχιώτη στη Λαμία διάβασε ο Δημήτρης Καμπερίδης.
Στην ταινία περιλαμβάνονται σπάνια αρχειακά κινηματογραφικά υλικά καθώς και φωτογραφίες:
Ο Άρης Βελουχιώτης με τους μαυροσκούφηδες του έφιπποι καλπάζουν.
Διανομή συσσιτίου από τους Εγγλέζους.
Στιγμιότυπα από τις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στη Συμφωνία της Βάρκιζας.
Στιγμιότυπα από τη Συνδιάσκεψη της Γιάλτας.
Διαδηλώσεις του ΕΑΜ.
Επίκαιρα από την επίσκεψη του Τσόρτσιλ στην Αθήνα τον Φλεβάρη του 1945.
Ο Άρης με τον Σαράφη στα Τρίκαλα για την υπογραφή του αφοπλισμού του ΕΛΑΣ.
Μαχητές του ΕΛΑΣ σε παράταξη και έφιπποι σε πορεία σε χιονισμένο τοπίο.
Σκηνές με πλοιάριο του ΕΛΑΝ σε πολεμικές επιχειρήσεις.
Η παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ.
Καθημερινή ζωή στην Αθήνα με την παρουσία των Εγγλέζων.
Πορεία και διάβαση ποταμού από τον Άρη και τους μαχητές του τμήματός του.
Γερμανικά στρατεύματα κατοχής μαζί με Τάγματα Ασφαλείας στον Άγνωστο Στρατιώτη.
Ο Άρης με τον Σαράφη και τους μαυροσκούφηδες έφιπποι.
Ο Άρης με τον Σαράφη και αξιωματικούς του ΕΛΑΣ ποζάρουν για αναμνηστική φωτογραφία.
Η συμμαχική απόβαση στην Σικελία.
Παράσταση θεάτρου σε πρόχειρη υπαίθρια σκηνή σε πλατεία χωριού της ελεύθερης Ελλάδας.
Επίκαιρα από την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων και την απελευθέρωση της Αθήνας.
Απόβαση συμμαχικών δυνάμεων στην Ελλάδα.
Καθημερινή ζωή στην απελευθερωμένη Αθήνα και την πλατεία Συντάγματος.
Κοντινό πλάνο του Γιάννη Ζεύγου ανώτατου στελέχους του ΚΚΕ που χρημάτισε Υπουργός στην πρώτη κυβέρνηση μετά την Απελευθέρωση υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου και δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1946.
Συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην πλατεία Συντάγματος τον Δεκέμβρη του ΄44, η κηδεία των θυμάτων της και η διαδήλωση της επόμενης ημέρας.
Ένοπλες συγκρούσεις στα Δεκεμβριανά.
Αγγλικά αεροπλάνα πάνω από την Αθήνα.
Ένοπλοι στον βράχο της Ακρόπολης.
Συναντήσεις πολιτικών με το Σκόμπυ και άφιξη του Τσόρτσιλ στην Αθήνα.
Μάχες στην οδό Κοραή και κατάληψη των γραφείων του ΕΑΜ από τους Άγγλους.
Οι καταστροφές στους δρόμους της πόλης από την σύγκρουση.
Τσολιάδες χορεύουν μαζί με Άγγλους παραδοσιακό χορό υπό τον ήχο στρατιωτικής μπάντας.

kokkiniotis