Αρης Βελουχιώτης. Ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ

«Θρυλικός ο Αρης Βελουχιώτης. Ο πρώτος που άρχισε την Αντίσταση του λαού στα βουνά κι ο τελευταίος που την έκλεισε με τον τραγικό του θάνατο. Η πρώτη ψυχή του αγώνα κι η τελευταία πνοή. Λίγοι το καταλάβανε, όπως ο Αρης, πως οι εχθροί της Ελλάδας (ξένοι και ντόπιοι) θα μετατρέπανε τη νίκη του έθνους σε νίκη των εχθρών του. Τιμή και δόξα στο ασύγκριτο παλικάρι. Τιμή και δόξα και στο λαό, που τόνε γέννησε».

Κ. Βάρναλης

«...Αν στη ζωή μου υπάρχει ένα σημείο που με συγκίνηση και με υπερηφάνεια αφάνταστη από καιρού σε καιρό γυρίζω και βλέπω, είναι ακριβώς η εποχή που μπήκα στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Διαπαιδαγωγήθηκα ταξικά, έμαθα το συμφέρο μου, πέταξα τον κεφαλαιοκρατικό πολιτισμό στα μούτρα της λωποδύτριας μπουρζουαζίας και ρίχτηκα με πίστη, με θέληση, με ηρωισμό στον αγώνα για τις εργαζόμενες μάζες. Εκτοτε δεν έχω στο ενεργητικό μου παρά φυλακίσεις για πάλη επαναστατική. Μιλάν τα γεγονότα, μιλάει αυτή η αλήθεια. Ούτε ΜΙΑ ΚΗΛΙΔΑ. Είναι αυτό σε βάρος μου; Είναι αυτό στοιχείο ενάντια στο Κομμουνιστικό Κόμμα; ΤΙΜΗ ΜΟΥ ΜΕΓΑΛΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙΜΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΣΤΟ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ότι γλίτωσα απ' τη διαφθορά της συνείδησης, στην οποία με οδηγούσε το ληστρικό αστικό καθεστώς και κόσμησα τον Κλάρα που φερόντανε τροχάδην στον γκρεμό με ΑΓΝΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ στοιχεία και μόνο με τέτοια. Το Κομμουνιστικό Κόμμα εξαγνίζει και δημιουργεί αγωνιστές αφοσιωμένους στη μεγάλη υπόθεση του προλεταριάτου. Είναι το μόνο κόμμα που οδηγεί τους εκμεταλλευόμενους στον ιστορικό δρόμο: Στην οριστική απελευθέρωση του προλεταριάτου. Στο κόμμα αυτό έδωσα όλη μου τη ζωή και θα συνεχίσω να δίνω όσες δυνάμεις μου απομείναν στον αγώνα του, για το ψωμί των εργαζομένων, κατά των φόρων και των πολέμων, για την επανάσταση».

Επιστολή του Αρη Βελουχιώτη στον Ριζοσπάστη (9/9/1931).

Ο Αρης Βελουχιώτης - το πραγματικό του όνομα ήταν Θανάσης Κλάρας - γεννήθηκε στη Λαμία στα 1905. Από νέος ακολούθησε τα προοδευτικά κινήματα της εποχής του και εντάχθηκε τελικά στο ΚΚΕ Λίγο μετά την ένταξή του στο Κόμμα, ο Θανάσης Κλάρας κλήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία κι όπως ήταν φυσικό για την εποχή, επειδή ήταν κομμουνιστής, την υπηρέτησε στο Καλπάκι που ήταν «πειθαρχικός ουλαμός», το χειρότερο στρατιωτικό κάτεργο της εποχής, ένα πραγματικό στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Οταν απολύθηκε από το στρατό, γύρισε στην Αθήνα, ανασυνδέθηκε με το Κόμμα και χρησιμοποιήθηκε σε σοβαρές κομματικές δουλειές, ενώ παράλληλα ήταν συντάκτης του «Ριζοσπάστη». Στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά συλλήφθηκε και φυλακίστηκε στην Αίγινα. Κατά τη διάρκεια δίκης του στην Αθήνα απέδρασε και πέρασε στον παράνομο κομματικό μηχανισμό του ΚΚΕ. Ξανασυλλήφθηκε στα μέσα του 1939 και τον έστειλαν στις φυλακές της Κέρκυρας. Τον Ιούλη του ίδιου έτους υπέγραψε «δήλωση μετανοίας» και αποφυλακίστηκε. Επρόκειτο για μια πράξη που του τυραννούσε τη συνείδηση σ' όλη την υπόλοιπη ζωή του.

Οταν άρχισε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος, βρέθηκε στο αλβανικό μέτωπο ως λοχίας πυροβολικού. Οταν τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλουν στην Ελλάδα συνιστά στους συναδέλφους του φαντάρους να μην παραδώσουν τον οπλισμό τους, αλλά να τον κρύψουν για να μπορέσουν στη συνέχεια να αντισταθούν στον κατακτητή. Παράλληλα, με δική του πρωτοβουλία, συγκρότησε μηχανισμό, τον οποίο, στη συνέχεια, παρέδωσε στα μέλη της ηγεσίας του ΚΚΕ, που είχαν γυρίσει από τις εξορίες και είχαν αναλάβει να ανασυγκροτήσουν το Κόμμα.

Το Νοέμβρη του 1941, ο Κλάρας ανέλαβε αποστολή από την ΚΕ του ΚΚΕ να πάει στη Ρούμελη για να εξετάσει τις δυνατότητες ανάπτυξης του αντάρτικου κινήματος. Επέστρεψε το Δεκέμβρη του ίδιου έτους και υπέβαλε σχετική έκθεση στο Κόμμα, η οποία και εγκρίθηκε. Το Γενάρη του 1942, βγήκε οριστικά στο βουνό και αρχίζει τη δουλειά της συγκρότησης των ανταρτοομάδων.

Η πρώτη εμφάνιση των ανταρτικών τμημάτων που οργάνωσε ο Κλάρας έγινε στις 7/6/1942 στο χωριό Δομνίστα της Ευρυτανίας. Ο ίδιος ήταν η πρώτη φορά που εμφανίστηκε με το όνομα Αρης Βελουχιώτης. Από κει και μετά, τούτο το όνομα αντήχησε σ' ολόκληρη την Ελλάδα κι έγινε θρύλος.
Η συντριβή του ιταλικού καταδιωκτικού αποσπάσματος «Ρυκά», ο Γοργοπόταμος, η μάχη του Κρικέλου, η μάχη του Μικρού Χωριού και εκατοντάδες άλλες θα φέρουν τη σφραγίδα του. Ετσι, στις 2/5/1943, όταν συγκροτήθηκε το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ, ο Αρης ορίστηκε καπετάνιος του, μέλος της τριμερούς ηγεσίας του, δίπλα στον Στέφανο Σαράφη, που ήταν ο στρατιωτικός αρχηγός και στον αντιπρόσωπο του ΕΑΜ, τον Ανδρέα Τζήμα - Σαμαρινιώτη.

Στις 22/4/1944, ο Αρης πέρασε στην Πελοπόννησο με αποστολή να βοηθήσει στην ανάπτυξη του αντάρτικου κινήματος και στη συντριβή των εθνοπροδοτικών ταγμάτων ασφαλείας. Ηταν μια αποστολή, στην οποία πέτυχε απόλυτα. Η πιο σημαντική μάχη με τους ταγματασφαλίτες δόθηκε στον Μελιγαλά και επειδή την ιστορία την γράφουν οι νικητές έχει χυθεί τόνους λάσπης από τους φασίστες για την στάση που κράτησε ο Αρης σ’ αυτή την μάχη.
Να πως την περιγράφει ένας από τους συναγωνιστές του Αρη, ο Γιάννη Χατζηπαναγιώτου (Καπετάν Θωμά) στο βιβλίο του "Η Πολιτική διαθήκη του Άρη Βελουχιώτη: "Τρεις μέρες κράτησε η φονική μάχη στον Μελιγαλά, 13, 14, 15 Σεπτεμβρίου 1944. Οι ταγματασφαλίτες είχαν συγκεντρώσει εκεί 1500 άνδρες με βαρύ οπλισμό και πυροβολικό. Στις 13 Σεπτεμβρίου το 9ο σύνταγμα του Ε.Λ.Α.Σ και τμήματα του 8ου Συντάγματος εξαπολύουν την επίθεση μετά τις άκαρπες προσπάθειες κι εδώ για παράδοση του οπλισμού με την εγγύηση οτί κανείς από τους άνδρες δεν θα θιγόταν.

Ο αγώνας υπήρξε σκληρός. Τα φανατισμένα όργανα του εχθρού κρατούσαν γερά τις θέσεις τους ακόμη και τη δεύτερη μέρα. Οι απώλειες κι από τις δυο μεριές ήταν μεγάλες.
Ο Άρης διατάσσει τότε να ριχτούν στη μάχη και εφεδρείες από το 11ο σύνταγμα της Τρίπολης. Το οχυρό πέφτει και η μάχη κλείνει στις 15 Σεπτεμβρίου.
Οι απώλειες των ταγματασφαλιτών ήταν μεγάλες. Είπαν και έγραψαν για τη μάχη αυτή ότι ο Άρης βλέποντας τις μεγάλες απώλειες του Ε.Λ.Α.Σ, έδωσε εντολή να εκτελεσθούν οι αιχμάλωτοι. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Αιχμάλωτοι στη φονική αυτή μάχη δεν ήταν δυνατό να μην υπάρξουν. Οι ταγματασφαλίτες πετσοκόφτηκαν μαχόμενοι ως την τελευταία στιγμή από θέση σε θέση.
Τα σώματα τους ρίχθηκαν με ανάθεμα για το αδικοχαμένο αίμα από τους βασανισμένους κατοίκους της περιοχής στη περιλάλητη Πηγάδα. Ο Άρης δεν σκότωνε αιχμαλώτους. Πολεμούσε κι όποιον πάρει ο χάρος. Όποιος γλύτωνε, χάρισμα του. Κι ας είχε ο Ε.Λ.Α.Σ στη μάχη αυτή τις πιο μεγάλες απώλειες: 60 νεκροί και 150 τραυματίες."

Αργότερα το πολιτικό του αισθητήριο και η οξυδέρκειά του θα τον οδηγήσουν να επισημάνει τις κακοτοπιές του Λιβάνου, της Καζέρτας και της Βάρκιζας, που φέρανε τον εμφύλιο στα 1946 - '49. Στα Δεκεμβριανά θα πει: «Οι Αγγλοι δεν ήρθαν στην Ελλάδα να σκοτωθούν για το συμφέρον του λαού μας, αλλά ήρθαν για τα δικά τους συμφέροντα (βλέπε βιβλίο Δ. Καραθάνου «Αντίο Καπετάνιε»).

Εχει αρχίσει η οριστική αντιπαράθεση του Αρη Βελουχιώτη με μεγάλη μερίδα της ηγεσίας του ΚΚΕ. Ο Αρης ξανάρχισε την αντάρτικη δραστηριότητα και επιχείρησε, όπως αναμφισβήτητα προκύπτει από πλήθος ιστορικών στοιχείων και ντοκουμέντων, να δημιουργήσει το «Νέο ΕΛΑΣ».

Το είχε δηλώσει εξάλλου από τότε που πρωτοξεκίνησε το αντάρτικο: «Δε θ' αφήσουμε το όπλο από το χέρι μας, αν δεν πετύχουμε και τη διπλή λευτεριά: Τη λαοκρατία. Γι' αυτό θα παλέψουμε για να εκτελέσουμε κι αυτή την υπόσχεσή μας, αφιερώνοντας και θυσιάζοντας τη ζωή μας ακόμα για τη λαοκρατική λύση του ελληνικού προβλήματος».
Η ΚΕ του ΚΚΕ, στην 11η Ολομέλειά της, τον διαγράφει απ’ το κόμμα.

Στις 16 Ιουνίου του 1945, ο βίος του Αρη Βελουχιώτη έφτασε στο τέρμα του. Κι ήταν ο ίδιος που έκοψε το νήμα της ζωής του, έξω από τη Μεσούντα, καταδιωκόμενος από δυνάμεις του εχθρού, ενώ το θάνατο μοιράστηκε μαζί του και ο Τζαβέλας, ο πιστός του αντάρτης.

Λίγες ημέρες αργότερα, από τις 18 ως τις 20 Ιούνη, τα κεφάλια των δύο ηρώων κρέμονταν σ' ένα φανοστάτη στα Τρίκαλα.

Το μεταβαρκιζιανό καθεστώς έδειχνε όλη του τη θηριωδία, πράγμα καθόλου τυχαίο, αφού ο Αρης θεωρούνταν η προσωποποίηση της Εθνικής Αντίστασης.
Ηταν, άλλωστε, κορυφαία λαϊκή, ηγετική φυσιογνωμία του ΕΛΑΣ, ο πρωτοκαπετάνιος του.