"Μεταξύ της καπιταλιστικής και της κομμουνιστικής κοινωνίας (εξακολουθεί ο Ένγκελς) υπάρχει μια περίοδος επαναστατικής μεταμόρφωσης από την παλιά στην νέα μορφή.
Ένα στάδιο πολιτικής μετάβασης ανταποκρίνεται σ' αυτήν την περίοδο, και το Κράτος κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν μπορεί να είναι άλλο παρά η επαναστατική δικτατορία του προλεταριάτου".
Το συμπέρασμα αυτό, ο Μαρξ το στηρίζει επάνω στην ανάλυση του ρόλου που παίζει το προλεταριάτο στην νεότερη καπιταλιστική κοινωνία, στα γεγονότα της εξέλιξης της κοινωνίας αυτής και στο αδύνατο της συνδιαλλαγής των ανταγωνιστικών συμφερόντων της προλεταριακής και της καπιταλιστικής τάξης.
Πρώτα το ζήτημα παρουσιάζεται ως έξής : Για να πραγματοποιήσει την απελευθέρωση του το προλεταριάτο πρέπει να ανατρέψει την καπιταλιστική τάξη, να κατακτήσει την πολιτική εξουσία και να επιβάλει την δική του επαναστατική δικτατορία. Σήμερα το ζήτημα παρουσιάζεται κάπως διαφορετικό : `Η μετάβαση από την καπιταλιστική κοινωνία που εξελίσσεται, προς τον Κομμουνισμό, σε μια Κομμουνιστική Κοινωνία, δεν μπορεί να γίνει χωρίς μια περίοδο «πολιτικής μετάβασης» και στην περίοδο αυτή το Κράτος δεν μπορεί να είναι παρά η επαναστατική δικτατορία του προλεταριάτου.
Τι σχέση έχει λοιπόν η δικτατορία αυτή με την δημοκρατία ;
Είδαμε ότι το Κομμουνιστικό Μανιφέστο απλώς παραθέτει μαζί τις δυο αυτές ιδέες: «ανύψωση του προλεταριάτου σε κυβερνώσα τάξη και κατάκτηση της Δημοκρατίας». Στηριζόμενοι σε όλα αυτά που είπαμε παραπάνω, μπορούμε να καθορίσουμε ακριβώς πως η δημοκρατία αλλάζει στην μετάβαση από τον Καπιταλισμό στον Κομμουνισμό:
Στην καπιταλιστική κοινωνία, που υπάρχουν οι ευνοϊκότεροι όροι για την ανάπτυξη της, έχουμε την δημοκρατία περισσότερο ή λιγότερο τέλεια, με την μορφή της Δημοκρατικής Πολιτείας. Αλλά η δημοκρατία αυτή περιορίζεται πάντα στο στενό πλαίσιο τής καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, και συνεπώς μένει πάντα στην πραγματικότητα, δημοκρατία μόνο για τις κυρίαρχες τάξεις, μόνο για τους πλούσιους.
Η ελευθέρια στην καπιταλιστική κοινωνία μοιάζει πάντα σχεδόν σαν την ελευθέρια που υπήρχε στις αρχαίες Ελληνικές Δημοκρατίες, δηλαδή ελευθέρια για τους κυρίους των δούλων. Οι νεώτεροι μισθόδουλοι, με τους όρους της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, βρίσκονται σε μια τέτοια αθλιότητα και δυστυχία, ώστε δεν μπορούν να ασχολούνται με την «δημοκρατία», δεν έχουν «καιρό για την πολιτική» και έτσι στην κανονική ειρηνική πορεία των γεγονότων, η πλειοψηφία του πληθυσμού δεν μπορεί να λάβει μέρος στην δημοσία πολιτική ζωή.
Η ακρίβεια του γεγονότος αυτού αποδεικνύεται ίσως καλύτερα από την Γερμανία, ακριβώς γιατί σ’ αυτό το Κράτος η συνταγματική νομιμότητα διήρκεσε και έμεινε σταθερά επί ένα αρκετά μεγάλο διάστημα -μισό περίπου αιώνα (1871-1914) και η Σοσιαλδημοκρατία σ’ αυτό το διάστημα μπόρεσε, καλύτερα παρά στις άλλες χώρες, να χρησιμοποιήσει την «νομιμότητα» για να οργανώσει σε ένα πολιτικό κόμμα μεγαλύτερο μέρος της εργατικής τάξης, παρά όπως έγινε σε κάθε άλλο μέρος τον κόσμου.
Ποια είναι λοιπόν η μεγαλύτερη αναλογία από πολιτικούς συνειδητούς και αγωνιζόμενους μισθόδουλους, που παρατηρείται μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία; Ένα εκατομμύριο μέλη του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος μέσα σε δεκαπέντε εκατομμύρια μισθοδούλων! Τρία εκατομμύρια βιομηχανικώς οργανωμένοι, μέσα σε δεκαπέντε εκατομμύρια.
«Δημοκρατία για μια ασήμαντη μειοψηφία, δημοκρατία για τους πλούσιους -αυτή είναι η δημοκρατία της καπιταλιστικής κοινωνίας. Αν κοιτάξουμε προσεκτικότερα τον μηχανισμό της καπιταλιστικής δημοκρατίας, παντού στις «μικρές», καθώς λένε, λεπτομέρειες της ψηφοφορίας (σύστημα περιφερειών, αποκλεισμός των γυναικών κ.τ.λ.), στον τεχνικό οργανισμό των αντιπροσωπευτικών θεσμών, στα εμπόδια που υπάρχουν για το δικαίωμα των συγκεντρώσεων (τα δημόσια κτίρια δεν είναι για τους «φτωχούς»), στην καθαρώς καπιταλιστική οργάνωση του καθημερινού τύπου κ.τ.λ, κ.τ.λ. σε όλα τα σημεία θα δούμε περιορισμούς επί περιορισμών στην Δημοκρατία.
Αυτοί οι περιορισμοί, οι εξαιρέσεις, οι αποκλεισμοί και τα εμπόδια για τούς φτωχούς, φαίνονται ασήμαντα προπάντων στα μάτια εκείνων που δεν γνώρισαν ποτέ τους την στέρηση και δεν έζησαν ποτέ σε στενή επαφή με τις καταπιεζόμενες τάξεις στην άθλια ζωή τους, τα εννέα δέκατα, αν όχι τα ενενήντα εννέα εκατοστά των αστών πολιτικών και δημοσιολόγων ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία!
Αλλά συνολικά όλοι αυτοί οι περιορισμοί αποκλείουν και απομακρύνουν τους φτωχούς από τα πολιτικά πράγματα και από την συμμετοχή τους στην δημοκρατία.
Ο Μαρξ βρήκε αυτήν την ουσία της καπιταλιστικής δημοκρατίας, όταν, στην ανάλυση του για τα διδάγματα της Κομμούνας λέει ότι οι καταπιεζόμενοι καλούνται, μια φορά κάθε τόσα χρόνια, να αποφασίσουν ποιοι αντιπρόσωποι τής καταπιεστικής τάξεως θα τους αντιπροσωπεύσουν και θα τους καταπιέσουν στο Κοινοβούλιο !
Αλλά από την καπιταλιστική δημοκρατία που μοιραία είναι στενή, απομακρύνει με δόλο τους φτωχούς, και συνεπώς κατ’ ουσία είναι υποκριτική και δόλια- πρόοδος δεν γίνεται με μια απλή, ομαλή και άμεσο πορεία προς την «ολοένα επεκτεινόμενη δημοκρατία», όπως θέλουν να μάς πείσουν οι φιλελεύθεροι καθηγητές και οι οπορτουνιστές της μικροαστικής τάξης.
Όχι η προοδευτική εξέλιξη δηλαδή προς τον Κομμουνισμό γίνεται με την δικτατορία του προλεταριάτου και δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, γιατί πρέπει να συντριβει η αντίσταση των εκμεταλλευτών καπιταλιστών, και άλλος δρόμος δεν υπάρχει γι’ αυτό.
Και η δικτατορία του προλεταριάτου δηλαδή ή οργάνωση τής πρωτοπορίας της καταπιεζόμενης τάξης σε κυρίαρχο τάξη, με σκοπό την συντριβή των καταπιεστών δεν μπορεί να φέρει άπλα μια μεγαλύτερη επέκταση της δημοκρατίας. Μαζί με την τεράστια επέκταση της δημοκρατίας- γιατί στην πρώτη περίοδο γίνεται δημοκρατία για τους φτωχούς, δημοκρατία για τον λαό, και όχι δημοκρατία για τους πλουσίους- η δικτατορία του προλεταριάτου θα φέρει μια σειρά περιορισμών της ελευθερίας των καταπιεστών, των εκμεταλλευτών και καπιταλιστών. Πρέπει να τους συντρίψουμε αυτούς για να ελευθερώσουμε την ανθρωπότητα από την μισθοδουλεία, η αντίσταση τους πρέπει να εξαλειφθεί δια τής βίας. Είναι φανερό ότι εκεί που υπάρχει καταπίεση, θα υπάρξει επίσης και βία, και δεν μπορεί να υπάρχει ελευθερία ή δημοκρατία.
Ο Ένγκελς το διετύπωσε αυτό σαφέστατα στην επιστολή του προς τον Μπέμπελ όταν έλεγε, καθώς θα θυμάται ο αναγνώστης, ότι το προλεταριάτο χρειάζεται το Κράτος, όχι για το συμφέρον της ελευθερίας, αλλά με τον
σκοπό να συντρίψει τους εχθρούς του, και όταν θα μπορεί να γίνει λόγος περί ελευθερίας, το Κράτος θα έχει πάψει να υπάρχει.
Δημοκρατία για την μεγάλη πλειοψηφία του έθνους και βιαία κατάργηση -δηλαδή αποκλεισμός από την δημοκρατία- των εκμεταλλευτών και καταπιεστών του έθνους : αυτή είναι η μεταβολή τής δημοκρατίας που θα δούμε κατά την διάρκεια της μετάβασης από τον Καπιταλισμό στον Κομμουνισμό.
Μόνο στην Κομμουνιστική Κοινωνία, όταν η αντίσταση των καπιταλιστών θα έχει πια συντριβεί, όταν οι κεφαλαιούχοι θα έχουν πια εκλείψει, όταν δεν θα υπάρχουν πια τάξεις (δηλαδή, όταν δεν θα υπάρχει διαφορά μεταξύ των μελών τής κοινωνίας απέναντι των κοινωνικών παραγωγικών μέσων), μόνο τότε «το Κράτος εξαφανίζεται και μπορεί να γίνει λόγος περί ελευθερίας». μόνο τότε είναι δυνατή, και θα πραγματοποιηθεί μια δημοκρατία αληθινά τελεία, μια δημοκρατία χωρίς εξαιρέσεις.
Και μόνο τότε η δημοκρατία θα αρχίσει κι’ αυτή να μαραίνεται, για τον λόγο και μόνο ότι ελευθερωμένος από την καπιταλιστική δουλεία, από τις αμέτρητες φρικαλεότητες, αγριότητες, ηλιθιότητες και ατιμίες της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, ο λαός θα συνηθίσει σιγά-σιγά να σέβεται τους στοιχειώδεις νόμους της κοινωνικής ζωής, που είναι γνωστοί από αιώνες και περιέχονται σε όλους τους κώδικες. Θα συνηθίσει να τους σέβεται χωρίς βία, χωρίς εξαναγκασμό, χωρίς υποταγή, χωρίς τον ειδικό μηχανισμό του εξαναγκασμού που ονομάζεται Κράτος.
Η έκφραση «το Κράτος μαραίνεται» είναι διαλεγμένη πολύ καλά γιατί δείχνει τον βαθμιαίο και αναπόφευκτο χαρακτήρα του φαινομένου αυτού. Μόνο η συνήθεια μπορεί να φέρει, και θα φέρει χωρίς αμφιβολία, αυτό το αποτέλεσμα : βλέπουμε γύρω μας χιλιάδες φορές με πόση ευκολία μπορεί ο κόσμος να συνηθίσει να σέβεται τους αναγκαίους κανόνες της κοινωνικής ζωής, όταν δεν υπάρχει εκμετάλλευση, όταν δεν υπάρχει καμιά αίτία που προκαλεί την αγανάκτηση, που φέρνει την διαμαρτυρία και την εξέγερση και δημιουργεί την ανάγκη της κατάργησης τους.
Έτσι, στην καπιταλιστική κοινωνία έχομε μίά ακρωτηριασμένη, άθλια, ψεύτικη δημοκρατία, μόνο για τους πλούσιους, για την μειοψηφία. Η δικτατορία του προλεταριάτου, η περίοδος της μετάβασης προς τον Κομμουνισμό, θα φέρει για πρώτη φορά την δημοκρατία για τον λαό, για την πλειοψηφία, μαζί με τον αναγκαστικό περιορισμό της μειοψηφίας που αποτελείται από τους εκμεταλλευτές. Μόνο ο Κομμουνισμός είναι ικανός να φέρει μια πραγματική και τελεία Δημοκρατία, η οποία πάλι όσο πιο τελεία είναι, τόσο γρηγορότερα θα γίνει περιττή και θα μαραθεί μόνη της. Με άλλα λόγια, μέσα στο Καπιταλιστικό σύστημα έχουμε το Κράτος με την κύρια σημασία τής λέξης: δηλαδή, ένα ειδικό όργανο για την καταπίεση μιας τάξης από την άλλη, της πλειοψηφίας από την μειοψηφία. Είναι φυσικό, ότι για την εκπλήρωση αυτής τής λειτουργίας, όπως είναι η συστηματική καταπίεση από την μειοψηφία των εκμεταλλευτών, της πλειοψηφίας των θυμάτων της εκμετάλλευσης, απαιτείται η πιο σκληρή και άγρια καταπίεση, και χρειάζονται ποταμοί αιμάτων, που σημειώνουν τον δρόμο τής ανθρωπότητας στις εποχές της δουλείας, της δουλοπαροικίας και της μισθοδουλείας.
Επίσης, στην εποχή της μετάβασης από τον Καπιταλισμό στον Κομμουνισμό, η καταπίεση είναι ακόμη αναγκαία, αλλά στην περίπτωση αυτή είναι καταπίεση της μειοψηφίας των εκμεταλλευτών από την πλειοψηφία των θυμάτων της εκμετάλλευσης. Ένα ειδικό όργανο, μια ειδική μηχανή καταπίεσης -δηλαδή το «Κράτος»- είναι αναγκαίο, άλλά τώρα είναι Κράτος μεταβατικό, και όχι πια Κράτος στη συνηθισμένη έννοια της λέξης. Γιατί ο περιορισμός της μειοψηφίας των εκμεταλλευτών, από την πλειοψηφία αυτών που έως χθες ήταν μισθόδουλοι, είναι κάτι σχετικά ευκολότερο, απλούστερο και φυσικότερο και θα στοίχιση πολύ λιγότερες αιματοχυσίες παρ’ όσο η κατάπνιξη των εξεγέρσεων των δούλων, των δουλοπάροικων και των ημερομισθίων εργατών.
Και είναι φυσικό ότι με την επέκταση της δημοκρατίας στην μεγίστη αυτή πλειοψηφία του έθνους, η ανάγκη οποιουδήποτε ειδικού μηχανισμού καταπίεσης παύει βαθμιαία να υπάρχει. Βέβαια οι εκμεταλλευτές είναι ανίκανοι να καταπιέζουν το λαό χωρίς μια πολύπλοκη μηχανή που θα εκτελεί αυτό το έργο, αλλά ο λαός μπορεί να περιορίσει τους εκμεταλλευτές ακόμη και με μια απλούστατη «μηχανή»- μάλιστα και χωρίς καμιά «μηχανή» χωρίς κανένα ειδικό οργανισμό- με την απλή οργάνωση των ενόπλων μαζών (όπως είναι τα Σοβιέτ των αντιπροσώπων εργατών και Στρατιωτών, αυτό το λέμε προκαταβολικώς).
Τέλος, μόνο στο Κομμουνιστικό καθεστώς το Κράτος θα γίνει τελείως περιττό γιατί δεν θα υπάρχει κανείς που θα χρειάζεται περιορισμό- «κανείς» με την έννοια τάξης, με την έννοια ενός συστηματικού αγώνος εναντίον ορισμένης μερίδας του πληθυσμού. Δεν είμαστε ουτοπιστές, και δεν αρνούμαστε καθόλου ότι διάφορες παραβάσεις, από μεμονωμένα άτομα είναι δυνατές και αναπόφευκτες, και ότι επίσης είναι ανάγκη να κατασταλούν οι παραβάσεις αυτές. Αλλά, πρώτα-πρώτα, γι’ αυτό δεν χρειάζεται ειδική μηχανή, ειδικό όργανο καταπίεσης.
Αυτό θα γίνεται από το ίδιο το οπλισμένο έθνος, τόσο απλά και τόσο εύκολα, όπως οι πολιτισμένοι άνθρωποι, ακόμα και στην σημερινή κοινωνία, χωρίζουν δυο άλλους που φιλονικούν ή δεν αφήνουν να προσβάλουν μία γυναίκα: Και δεύτερο, ξέρουμε ότι η θεμελιώδης κοινωνική αιτία που προκαλεί τις παραβάσεις των νομών τής κοινωνικής ζωής, είναι η εκμετάλλευση των μαζών, οι στερήσεις και η δυστυχία τους. Όταν απομακρύνουμε αυτή τη βασική αιτία, οι παραβάσεις θα αρχίσουν μοιραία να «μαραίνονται». Δεν ξέρουμε σε πόσο καιρό και σε ποια στάδια, αλλά ξέρουμε ότι θα μαραθούν. Με τον μαρασμό αυτών των αδικημάτων, θα μαραίνεται επίσης και το Κράτος.
Ο Μαρξ, χωρίς να πέφτει σε ουτοπία, καθόρισε τελείως αυτό που μπορεί τώρα να καθορισθεί σχετικά με την μελλοντική εκείνη εποχή : δηλαδή την διαφορά μεταξύ της ανώτερης και της κατώτερης φάσης της Κομμουνιστικής κοινωνίας.
Η πρώτη φάση της Κομμουνιστικής Κοινωνίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου