ΤΟ ΓΕΝΟΣ ΤΩΝ ΙΡΟΚΕΖΩΝ
Ερχόμαστε τώρα σε μια άλλη ανακάλυψη του Μόργκαν, που έχει τουλάχιστον την ίδια σπουδαιότητα με την αποκατάσταση της πρωτόγονης οικογενειακής μορφής από τα συστήματα συγγένειας. Η απόδειξη ότι οι συγγενικές ενώσεις, που έφεραν ονόματα ζώων, μέσα σε μια φυλή Ινδιάνων της Αμερικής, είναι ουσιαστικά ταυτόσημες με τα γένη (genea) των Ελλήνων και τα gentes (γένη) των Ρωμαίων, ότι η αμερικανική μορφή είναι η αρχική μορφή και η ελληνορωμαϊκή η κατοπινή, η παράγωγη, ότι ολόκληρη η κοινωνική οργάνωση των Ελλήνων και των Ρωμαίων της πρωτόγονης εποχής σε γένη, φρατρίες και φυλές βρίσκει τον πιστό της παραλληλισμό στην αμερικανοϊνδιάνικη κοινωνική οργάνωση, ότι (όσο φτάνουν οι πηγές μας ως τώρα) το γένος είναι θεσμός κοινός σε όλους τους βαρβάρους ως την είσοδο τους στον πολιτισμό κι ακόμα και κατοπινά, η απόδειξη αυτή ξεκαθάρισε μεμιάς τα δυσκολότερα μέρη της αρχέγονης ελληνικής και ρωμαϊκής ιστορίας και ταυτόχρονα μας εξήγησε, με έναν τρόπο που ούτε τον υποπτευόμασταν, τα βασικά χαρακτηριστικά του κοινωνικού καθεστώτος της πρωτόγονης εποχής — πριν από την καθιέρωση του κράτους.
Όσο απλό κι αν φαίνεται το πράγμα, όταν το έχουμε πια γνωρίσει, ωστόσο μόνο τον τελευταίο καιρό το ανακάλυψε ο Μόργκαν. Στο προηγούμενο του έργο, που εκδόθηκε το 1871*, δεν είχε ακόμα ανακαλύψει αυτό το μυστικό, που η αποκάλυψη του έκανε τους άγγλους ερευνητές της προϊστορίας, που άλλοτε είχαν τόση αυτοπεποίθηση, να βουβαθούν για ένα διάστημα.
Η λατινική λέξη gens, που χρησιμοποιεί γενικά ο Μόργκαν γι' αυτή τη συγγενική ένωση, προέρχεται όπως και η ελληνική λέξη γένος (genos), που έχει την ίδια σημασία, από την κοινή-άρια ρίζα gan (στα γερμανικά kan, γιατί σύμφωνα με το γνωστό κανόνα στη θέση του άριου g πρέπει να μπει k), που σημαίνει γεννώ. Η λατινική λέξη gens, η ελληνική γένος, η σανσκριτική τζάνας, η γοτθική (σύμφωνα με τον πιο πάνω κανόνα) kuni, η αρχαιονορδική και αγγλοσαξονική kyn, η αγγλική kin και η μεσογερμανική kilnne σημαίνουν όλες γένος, καταγωγή. Η λέξη όμως gens στα λατινικά και γένος στα ελληνικά, χρησιμοποιείται ειδικά για τη συγγενική εκείνη ένωση που περηφανεύεται ότι έχει κοινή καταγωγή (εδώ από κοινό προπάτορα) και συνδέεται σε μια ξεχωριστή κοινότητα με ορισμένους κοινωνικούς και θρησκευτικούς θεσμούς, σε μια κοινότητα, που παρ' όλα αυτά η καταγωγή και η φύση της έμεναν ως τώρα σκοτεινές για όλους τους ιστορικούς μας.
Είδαμε κιόλας πιο πάνω, στην πουναλουανή οικογένεια ποια είναι η σύνθεση ενός γένους στην αρχική του μορφή. Αποτελείται από όλα τα πρόσωπα, που με τον πουναλουανό γάμο και σύμφωνα με τις παραστάσεις που επικρατούν σ' αυτόν αναγκαστικά, αποτελούν τους αναγνωρισμένους απόγονους μιας συγκεκριμένης μοναδικής προμήτορας, της ιδρύτριας του γένους. Επειδή σ' αυτή τη μορφή οικογένειας η πατρότητα είναι αβέβαιη, ισχύει μόνο η γυναικεία γενεαλογική γραμμή. Επειδή οι αδερφοί δεν επιτρέπεται να παντρεύονται τις αδερφές τους, αλλά μονάχα γυναίκες άλλης καταγωγής, τα παιδιά που προέρχονται από αυτές τις ξένες γυναίκες βρίσκονται, σύμφωνα με το μητρικό δίκαιο, έξω από το γένος. Μένουν λοιπόν μονάχα οι απόγονοι των θυγατέρων κάθε γενιάς μέσα στα πλαίσια της συγγενικής ένωσης. Οι απόγονοι των γιων περνούν στα γένη των μητέρων τους. Τι γίνεται τώρα αυτή η με βάση τη συγγένεια εξ αίματος ομάδα μόλις συγκροτηθεί σαν ξεχωριστή ομάδα απέναντι σε άλλες παρόμοιες ομάδες μέσα στη φυλή;
Σαν κλασική μορφή του αρχικού γένους ο Μόργκαν παίρνει το γένος των Ιροκέξων, ειδικά της φυλής των Σενέκα. Η φυλή αυτή έχει οκτώ γένη, με ονόματα ζώων: 1) λύκος, 2) αρκούδα, 3) χελώνα, 4) κάστορας, 5) ελάφι, 6) μπεκάτσα, 7) ψαροφάγος, 8) γεράκι. Σε κάθε γένος επικρατεί η παρακάτω συνήθεια:
1) Εκλέγει τον σαχέμ του (προϊστάμενο σε καιρό ειρήνης) και τον αρχηγό (πολέμαρχο) της. Ο σαχέμ πρέπει να εκλέγεται από το ίδιο το γένος και το αξίωμα του είναι κληρονομικό μέσα στο γένος, με την έννοια ότι έπρεπε αμέσως να αναπληρωθεί όταν έμενε κενό. Ο πολέμαρχος μπορούσε να εκλέγεται και έξω από το γένος και κάποτε να λείπει κι ολότελα. Σαχέμ δεν εκλεγόταν ποτέ ο γιος του προηγούμενου σαχέμ, γιατί στους Ιροκέζους επικρατούσε το μητρικό δίκαιο, ο γιος συνεπώς ανήκε σε άλλο γένος, εκλεγόταν όμως συχνά ο αδερφός του ή ο γιος της αδερφής του. Στις εκλογές ψήφιζαν όλοι, άντρες και γυναίκες. Την εκλογή έπρεπε όμως να την επικυρώσουν τα υπόλοιπα εφτά γένη, και τότε μονάχα εγκαθιστούσαν πανηγυρικά τον εκλεγμένο και μάλιστα τον εγκαθιστούσε στο αξίωμα του το κοινό συμβούλιο ολόκληρης της ομοσπονδίας των Ιροκέζων. Η σημασία αυτού του γεγονότος θα φανεί αργότερα. Η εξουσία του σαχέμ μέσα στο γένος ήταν πατρική, καθαρά ηθικής φύσης. Μέσα καταναγκασμού δεν είχε. Παράλληλα, χάρη στο αξίωμα του, ήταν μέλος του συμβουλίου της φυλής των Σενέκα, καθώς και του ομοσπονδιακού συμβουλίου όλων των Ιροκέζων. Ο πολέμαρχος μονάχα σε πολεμικές εκστρατείες μπορούσε να διατάζει κάπως.
2) Το γένος όταν θέλει καθαιρεί το σαχέμ και τον πολέμαρχο. Κι αυτό πάλι γίνεται από τους άντρες και τις γυναίκες μαζί. Οι καθαιρεμένοι είναι ύστερα απ' αυτό απλοί πολεμιστές, όπως και οι άλλοι, ιδιώτες. Επίσης και το συμβούλιο της φυλής μπορεί να παύει τους σαχέμ ακόμα και παρά τη θέληση του γένους.
3) Κανένα μέλος του γένους δεν επιτρέπεται να παντρεύεται μέσα στο γένος. Αυτός είναι ο βασικός κανόνας του γένους, ο δεσμός που το συγκρατεί. Είναι η αρνητική έκφραση της πολύ θετικής συγγένειας αίματος, που μόνο αυτή κάνει τα άτομα που περιλαμβάνονται σ' αυτό να γίνονται γένος. Με την ανακάλυψη αυτού του απλού γεγονότος, ο Μόργκαν αποκάλυψε για πρώτη φορά τη φύση του γένους. Πόσο λίγο κατανοούσαν πριν το γένος, το αποδείχνουν οι προηγούμενες εκθέσεις για τους άγριους και τους βαρβάρους, όπου χωρίς να έχουν κατανοήσει και χωρίς να ξεχωρίζουν τη μια από την άλλη τις διάφορες ενώσεις που αποτελούν το σύστημα του γένους, ανακάτωναν τη φυλή, το κλαν, το τουμ (thum) κλπ. και κάποτε έλεγαν γι' αυτά ότι ο γάμος απαγορεύεται μέσα σε μια τέτοια ένωση. Έτσι λοιπόν δημιουργήθηκε το απελπιsτικό εκείνο μπέρδεμα, όπου μπόρεσε να εμφανιστεί ο κύριος Μακ Λέναν σαν Ναπολέοντας και να βάλει τάξη με το απόφθεγμα:
Όλες οι φυλές μοιράζονται σε φυλές που μέσα τους απαγορεύεται ο γάμος (εξωγαμικές) και σε φυλές που μέσα τους επιτρέπεται ο γάμος (ενδογαμικές). Κι αφού πια μπέρδεψε ολότελα την υπόθεση, μπόρεσε να επιδοθεί στις βαθυστόχαστες έρευνες, ποια από τις δυο άνοστες αυτές κατηγορίες του είναι η πιο παλιά: η εξωγαμία ή η ενδογαμία. Με την ανακάλυψη του γένους που στηρίζεται στη συγγένεια εξ αίματος και με την απαγόρευση του γάμου ανάμεσα στα μέλη του εξαιτίας αυτής της συγγένειας, σταμάτησε από μόνη της αυτή η ανοησία. Είναι αυτονόητο ότι στη βαθμίδα όπου βρίσκουμε τους Ιροκέζους, τηρείται απαράβατα η απαγόρευση του γάμου μέσα στο γένος.
4) Η περιουσία όσων πέθαιναν μεταβιβαζόταν στα υπόλοιπα μέλη του γένους, έπρεπε να μείνει στο γένος. Παίρνοντας υπόψη ότι τα αντικείμενα που μπορούσε να αφήσει ένας Ιροκέζος ήταν ασήμαντα, την κληρονομιά του μοιράζονταν οι στενότεροι συγγενείς του μέσα στο γένος. Αν πέθαινε άντρας, την κληρονομιά του τη μοιράζονταν οι ομομήτριοι αδερφοί του και οι ομομήτριες αδερφές του και ο αδερφός της μητέρας. Αν πέθαινε γυναίκα, τα παιδιά της και οι ομομήτριες αδερφές της, όχι όμως οι αδερφοί της. Ακριβώς γι' αυτό δεν μπορούσε ο άντρας και η γυναίκα να κληρονομούν ο ένας τον άλλο, ούτε τα παιδιά τον πατέρα.
5) Οι σύντροφοι του γένους ήταν υποχρεωμένοι να βοηθάνε και να προστατεύουν ο ένας τον άλλο, και κυρίως να βοηθάνε στην εκδίκηση για προσβολή από ξένους. Το μεμονωμένο άτομο στηριζόταν για την ασφάλεια του στην προστασία του γένους, και μπορούσε να στηρίζεται σ' αυτήν. Όποιος το πρόσβαλλε, πρόσβαλλε όλο το γένος. Από εδώ, από τους δεσμούς αίματος του γένους, ξεπήδησε η υποχρέωση της αιματηρής εκδίκησης, που την αναγνώριζαν απόλυτα οι Ιροκέζοι. Όταν ένας ξένος σκότωνε ένα σύντροφο του γένους, όλο το γένος του σκοτωμένου ήταν υποχρεωμένο να εκδικηθεί με αίμα. Πρώτα δοκίμαζαν τη μεσολάβηση. Το γένος του φονιά συνερχόταν σε συμβούλιο και έκανε προτάσεις ειρηνικού συμβιβασμού στο συμβούλιο του γένους του σκοτωμένου. Τις περισσότερες φορές εκφράζανε τη λύπη τους και προσφέρανε αξιόλογα δώρα. Αν γίνονταν δεκτά, η υπόθεση είχε λήξει. Σε διαφορετική περίπτωση, το γένος, που είχε δεχτεί την προσβολή, όριζε έναν ή περισσότερους εκδικητές, που ήταν υποχρεωμένοι να κυνηγήσουν και να σκοτώσουν το φονιά. Όταν γινόταν αυτό, το γένος του σκοτωμένου δεν είχε δικαίωμα να παραπονεθεί, η υπόθεση είχε τακτοποιηθεί.
6) Το γένος έχει ορισμένα ονόματα ή σειρές ονομάτων που μέσα σ' όλη τη φυλή μονάχα αυτό έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί, έτσι που το όνομα του καθενός δείχνει ταυτόχρονα σε ποιο γένος ανήκει. Με το όνομα του γένους συνδέονται αδιάσπαστα και δικαιώματα του γένους.
7) Το γένος μπορεί να υιοθετεί ξένους και έτσι να τους δεχτεί σ' όλη τη φυλή. Τους αιχμαλώτους πολέμου, που δεν τους σκότωναν, τους υιοθετούσαν σ' ένα γένος και έτσι γίνονταν μέλη της φυλής των Σενέκα και αποκτούσαν πλήρη δικαιώματα γένους και φυλής. Η υιοθέτηση γινόταν με αίτηση διαφόρων μελών του γένους, με αίτηση αντρών που έπαιρναν τον ξένο σαν αδερφό ή αδερφή, ή με αίτηση γυναικών που τον έπαιρναν για παιδί τους. Για να επικυρωθεί μια τέτοια υιοθεσία χρειαζόταν η πανηγυρική εισδοχή στο γένος. Συχνά, ξαναδυνάμωναν έτσι μερικά γένη, που είχαν αδυνατίσει εξαιρετικά, με μαζική υιοθεσία από άλλο γένος και με τη συγκατάθεση του γένους αυτού. Στους Ιροκέζους η πανηγυρική εισδοχή στο γένος γινόταν σε δημόσια συνεδρίαση του συμβουλίου της φυλής, που έπαιρνε έτσι χαρακτήρα πραγματικής θρησκευτικής τελετής.
8) Είναι δύσκολο ν' αποδείξουμε ότι στα ινδιάνικα γένη γίνονταν ειδικές θρησκευτικές γιορτές. Όμως, οι θρησκευτικές τελετές των Ινδιάνων συνδέονταν λίγο ή πολύ με τα γένη. Στις έξι θρησκευτικές γιορτές που είχαν οι Ιροκέζοι το χρόνο, οι σαχέμ και οι πολέμαρχοι του κάθε γένους, από το ίδιο τους το αξίωμα, συνυπολογίζονταν στους «φύλακες της πίστης» και εκτελούσαν ιερατικές λειτουργίες.
9) Το γένος είχε κοινό τόπο ταφής. Οι Ιροκέζοι της Πολιτείας της Νέας Υόρκης είχαν τέτοιο κοινό τόπο ταφής, τώρα όμως που στριμώχνονται απ' όλες τις μεριές από τους λευκούς, δεν έχουν πια. Σε άλλους Ινδιάνους υπάρχει ακόμα. Έτσι, οι Τουσκαρόρα, που συγγενεύουν πολύ με τους Ιροκέζους, αν και είναι χριστιανοί, έχουν μια ορισμένη σειρά για κάθε γένος στο νεκροταφείο, έτσι που ενώ η μητέρα θάβεται στην ίδια σειρά με τα παιδιά, δεν γίνεται το ίδιο με τον πατέρα. Επίσης στους Ιροκέζους όλο το γένος του πεθαμένου πηγαίνει στην κηδεία, φροντίζει για τον τάφο, τους επικήδειους λόγους κλπ.
10) Το γένος έχει ένα συμβούλιο, τη δημοκρατική συνέλευση όλων των ενήλικων αντρών και γυναικών του γένους, όπου όλοι έχουν το ίδιο δικαίωμα ψήφου. Το συμβούλιο αυτό εξέλεγε και καθαιρούσε τους σαχέμ και τους πολέμαρχους, καθώς και τους υπόλοιπους «φύλακες της πίστης». Αποφάσιζε για την αποζημίωση ή για την αιματηρή εκδίκηση για τα μέλη του γένους που σκοτώθηκαν. Υιοθετούσε ξένους στο γένος. Κοντολογίς, ήταν η κυρίαρχη εξουσία στο γένος.
Αυτές ήταν οι αρμοδιότητες ενός τυπικού ινδιάνικου γένους.
«Όλα τα μέλη του είναι ελεύθεροι άνθρωποι, υποχρεωμένοι να προστατεύουν ο ένας την ελευθερία τον άλλου. Ίσοι στα ατομικά τους δικαιώματα — ούτε οι σαχέμ ούτε οι πολέμαρχοι διεκδικούν πρωτεία. Αποτελούν μια αδερφότητα, συνδεδεμένη με δεσμούς αίματος. Ελευθερία, ισότητα, αδερφότητα, αν και δεν είχαν ποτέ διατυπωθεί, ήταν οι βασικές αρχές του γένους, και αυτό πάλι ήταν η μονάδα ενός ολόκληρου κοινωνικού συστήματος, η βάση της οργανωμένης ινδιάνικης κοινωνίας. Αυτό εξηγεί το αδάμαστο αίσθημα ανεξαρτησίας και την προσωπική αξιοπρέπεια στους τρόπους, που ο καθένας αναγνωρίζει στους Ινδιάνους.»**
Τον καιρό που ανακαλύφτηκε η Αμερική, οι Ινδιάνοι όλης της Βόρειας Αμερικής ήταν οργανωμένοι σε γένη, σύμφωνα με το μητριαρχικό σύστημα. Μονάχα σε μερικές φυλές, όπως στη φυλή των Ντακότα, είχαν ξεπέσει τα γένη, και σε μερικές άλλες, όπως στις φυλές Οτζίμπβα και Ομάχα, ήταν οργανωμένα σύμφωνα με το πατρικό δίκαιο.
Σε πάρα πολλές ινδιάνικες φυλές, που είχαν περισσότερα από πέντε ή έξι γένη, βρίσκουμε από τρία ή τέσσερα γένη ενωμένα σε ειδική ομάδα, που ο Μόργκαν ονομάζει φρατρία (αδερφότητα), μεταφράζοντας πιστά το ινδιάνικο όνομα με το αντίστοιχο ελληνικό. Έτσι, οι Σενέκα έχουν δυο φρατρίες, η πρώτη περιλαμβάνει τα γένη 1- 4, η δεύτερη τα γένη 5-8. Η ακριβέστερη έρευνα δείχνει ότι αυτές οι φρατρίες αποτελούν κυρίως τα αρχικά γένη, όπου χωριζόταν στην αρχή η φυλή. Γιατί με την απαγόρευση του γάμου μέσα στο γένος έπρεπε αναγκαστικά κάθε φυλή να περιλαμβάνει τουλάχιστον δυο γένη για να μπορεί να έχει αυτοτέλεια. Στο βαθμό που πλήθαινε η φυλή, κάθε γένος χωριζόταν ξανά σε δυο ή περισσότερα γένη που στο εξής το καθένα εμφανίζεται σαν ξεχωριστό γένος, ενώ το αρχικό γένος, που περιλαμβάνει όλα τα γένη-παιδιά, εξακολουθεί να υπάρχει σαν φρατρία.
Στους Σενέκα και στους περισσότερους άλλους Ινδιάνους, τα γένη της μιας φρατρίας είναι γένη-αδέρφια, ενώ τα γένη των άλλων φρατριών είναι γένη-ξαδέρφια, ονομασίες που στο αμερικάνικο σύστημα συγγένειας, όπως είδαμε, έχουν μια πολύ πραγματική και εκφραστική έννοια. Αρχικά, ο Σενέκα δεν μπορούσε να παντρευτεί ούτε μέσα στη φρατρία του, όμως αυτή η συνήθεια έχει πάψει από καιρό και περιορίστηκε στο γένος. Σύμφωνα με την παράδοση των Σενέκα, η αρκούδα και το ελάφι είναι τα δυο αρχικά γένη απ' όπου διακλαδίζονταν τα άλλα. Όταν αυτός ο νέος θεσμός είχε πια ριζώσει, τροποποιόταν ανάλογα με τις ανάγκες. Όταν έσβηναν γένη μιας φρατρίας, μεταθέτανε κάποτε για να τα συμπληρώσουν ολόκληρα γένη από άλλες φρατρίες στη φρατρία αυτή. Γι' αυτό βρίσκουμε σε διάφορες φυλές ομώνυμα γένη διαφορετικά καταταγμένα στις φρατρίες.
Οι λειτουργίες της φρατρίας στους Ιροκέζους είναι εν μέρει κοινωνικές, εν μέρει θρησκευτικές.
1) Την μπάλα την παίζουν οι φρατρίες μεταξύ τους, η καθεμιά στέλνει τους καλύτερους της παίκτες, οι υπόλοιποι παρακολουθούν σαν θεατές, η κάθε φρατρία κάθεται χώρια και στοιχηματίζουν μεταξύ τους για τη νίκη των δικών τους.
2) Στο συμβούλιο της φυλής οι σαχέμ και οι πολέμαρχοι κάθε φρατρίας κάθονται μαζί, η μια ομάδα αντίκρυ στην άλλη, ο κάθε ομιλητής μιλάει στους αντιπροσώπους της κάθε φρατρίας σαν σε ξεχωριστό σώμα.
3) Αν γινόταν κανένας φόνος στη φυλή και ο φονιάς κι ο σκοτωμένος δεν ανήκαν στην ίδια φρατρία, το γένος που είχε δεχτεί την προσβολή έκανε συχνά έκκληση στα γένη-αδέρφια. Αυτά καλούσαν το συμβούλιο της φρατρίας και απευθύνονταν στην άλλη φρατρία σαν σύνολο, για να συγκαλέσει και αυτή το συμβούλιο της για να διευθετηθεί το ζήτημα. Εδώ λοιπόν εμφανίζεται πάλι η φρατρία σαν αρχικό γένος και με μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας από το πιο αδύνατο ξεχωριστό γένος, που είναι παιδί της.
4) Όταν πέθαιναν εξέχοντες άνθρωποι, αναλάβαινε η αντίθετη φρατρία τη φροντίδα της ταφής και των νεκρώσιμων τελετών, ενώ η φρατρία του πεθαμένου ακολουθούσε πενθώντας. Όταν πέθαινε ένας σαχέμ, η αντίθετη φρατρία ανάγγελνε στο ομοσπονδιακό συμβούλιο των Ιροκέζων ότι μένει κενή η θέση.
5) Στην εκλογή του σαχέμ έμπαινε πάλι στη μέση το συμβούλιο της φρατρίας. Θεωρείτο αρκετά αυτονόητο ότι τα γένη-αδέρφια θα επικύρωναν την εκλογή, τα γένη όμως των άλλων φρατριών μπορούσαν να κάνουν ένσταση. Στην περίπτωση αυτή συνερχόταν το συμβούλιο αυτής της φρατρίας, κι αν έβρισκε την ένσταση βάσιμη, η εκλογή ακυρωνόταν.
6) Παλιότερα, οι Ιροκέζοι είχαν ειδικά θρησκευτικά μυστήρια, που οι λευκοί τα έλεγαν medicine lodges. Τα μυστήρια αυτά τελούνταν στους Σενέκα από δυο θρησκευτικές εταιρίες, με κανονική μύηση για τα νέα μέλη. Σε καθεμιά από τις δύο φρατρίες αναλογούσε μια απ' αυτές τις εταιρίες.
7) Αν, όπως είναι σχεδόν βέβαιο, τα τέσσερα linages (γένη), που τον καιρό της κατάκτησης κατοικούσαν τα τέσσερα τέταρτα της Τλασκαλά*** ήταν τέσσερις φρατρίες, αυτό αποδείχνει ότι οι φρατρίες, όπως στους Έλληνες και σε παρόμοιες συγγενικές ενώσεις στους Γερμανούς, θεωρούνταν και στρατιωτικές μονάδες. Αυτά τα τέσσερα linages πήγαιναν στη μάχη το καθένα σαν ξεχωριστή ομάδα, με δική του στολή και λάβαρο και με δικό του αρχηγό.
Όπως πολλά γένη αποτελούν μια φρατρία, έτσι, στην κλασική μορφή της οργάνωσης των γενών, πολλές φρατρίες αποτελούν μια φυλή. Σε κάμποσες περιπτώσεις, στις πολύ αδυνατισμένες φυλές λείπει το ενδιάμεσο μέλος, η φρατρία. Τι χαρακτηρίζει λοιπόν μια φυλή Ινδιάνων στην Αμερική;
1) Ότι έχει δική της περιοχή και δικό της όνομα. Κάθε φυλή, εκτός από τον τόπο της πραγματικής της εγκατάστασης, είχε ακόμα στην κατοχή της και μια σημαντική περιοχή για κυνήγι και ψάρεμα. Πέρα απ' αυτά βρισκόταν μια πλατιά ουδέτερη λουρίδα γης, που έφτανε ως την περιοχή της άλλης φυλής και που σε γλωσσικά συγγενικές φυλές ήταν μικρή, ενώ ήταν μεγάλη σε γλωσσικά μη συγγενικές φυλές. Η ζώνη αυτή αντιστοιχεί με το συνοριακό δάσος των Γερμανών, με την έρημο που οι Σουηβοί του Καίσαρα δημιουργούν γύρω από την περιοχή τους, με το isarnholt (δανικά jarnved, limes Danicus) ανάμεσα στους Δανούς και τους Γερμανούς, με το σαξονικό δάσος (Sachsenwald) και το branidor (σλαβικά = προστατευτικό δάσος) —απ' όπου πήρε τ' όνομα του το Μπράντενμπουργκ— ανάμεσα στους Γερμανούς και τους Σλάβους.
Η περιοχή που χωριζόταν έτσι με αβέβαια σύνορα, ήταν η κοινή χώρα της φυλής, που την αναγνώριζαν για τέτοια οι γειτονικές φυλές και που η φυλή την υπεράσπιζε από επιθέσεις. Η αβεβαιότητα των συνόρων έγινε μειονεκτική κυρίως μόνο όταν ο πληθυσμός είχε αυξηθεί πολύ. Τα ονόματα των φυλών τις περισσότερες φορές φαίνεται να έχουν προέλθει στην τύχη και δεν διαλέχτηκαν σκόπιμα. Με τον καιρό συνέβαινε συχνά οι γειτονικές φυλές να χαρακτηρίζουν μια φυλή με άλλο όνομα από το όνομα που χρησιμοποιούσε η ίδια. Έτσι, στους Γερμανούς το πρώτο τους ιστορικό γενικό όνομα Γερμανοί (Germanen) τους το έδωσαν οι Κέλτες.
2) Ότι έχει ειδική διάλεκτο, που αποτελεί χαρακτηριστικό μόνο αυτής της φυλής. Στην πραγματικότητα, φυλή και διάλεκτος συνυπάρχουν ουσιαστικά. Ακόμα ως τελευταία στην Αμερική σχηματίζονταν φυλές και διάλεκτοι με τη διάσπαση, και είναι αμφίβολο αν ακόμα και τώρα έχει σταματήσει αυτό ολότελα. Όπου δύο αδυνατισμένες φυλές έχουν συγχωνευτεί σε μία, μπορεί σαν εξαίρεση, στην ίδια φυλή να μιλούνται δυο στενά συγγενικές διάλεκτοι. Ο μέσος όρος της δύναμης των αμερικανικών φυλών είναι λιγότερο από 2.000 άτομα. Οι Τσεροκέζοι ωστόσο είναι κάπου 26.000 — είναι ο μεγαλύτερος αριθμός Ινδιάνων στις Ηνωμένες Πολιτείες που μιλούν την ίδια διάλεκτο.
3) Ότι έχει το δικαίωμα να εγκαθιστά πανηγυρικά στο αξίωμα τους τους σαχέμ και τους πολέμαρχους που έχουν εκλέξει τα γένη.
4) Ότι έχει το δικαίωμα να τους καθαιρεί ξανά, ακόμα και παρά τη θέληση του γένους τους. Επειδή οι σαχέμ και οι πολέμαρχοι είναι μέλη του συμβουλίου της φυλής, αυτά τα δικαιώματα της φυλής απέναντί τους εξηγούνταν από μόνα τους. Εκεί όπου είχε σχηματιστεί μια ομοσπονδία φυλών και το σύνολο των φυλών αντιπροσωπευόταν σ' ένα ομοσπονδιακό συμβούλιο, τα παραπάνω δικαιώματα περνούσαν στο συμβούλιο αυτό.
5) Ότι έχει κοινές θρησκευτικές παραστάσεις (μυθολογία) και θρησκευτικές τελετές. «Οι Ινδιάνοι ήταν θρησκευτικός λαός με το δικό τους βάρβαρο τρόπο.»**** Η μυθολογία τους δεν έχει ακόμα καθόλου μελετηθεί κριτικά. Φαντάζονται κιόλας τις θρησκευτικές τους παραστάσεις —κάθε λογής πνεύματα— να παίρνουν ανθρώπινη μορφή, η κατώτερη όμως βαθμίδα της βαρβαρότητας όπου βρίσκονταν, δεν γνωρίζει ακόμα εικονικές παραστάσεις, τα λεγόμενα είδωλα. Πρόκειται για μια λατρεία της φύσης και των στοιχείων που εξελίσσεται προς την πολυθεϊα. Οι διάφορες φυλές είχαν τις τακτικές τους γιορτές με ορισμένες μορφές λατρείας, κυρίως χορό και παιχνίδια. Ο χορός προπάντων ήταν ουσιαστικό στοιχείο όλων των θρησκευτικών τελετών. Κάθε φυλή έκανε χωριστά τις τελετές της.
_______________________________________________
* H. Morgan, Systems of consanguinity and affinity of the human family, Ουάσιγκτον 1871 (σημ. γερμ. σύντ.).
** H. Morgan, Ancient society σελ. 85-86 (σημ. γερμ. σύντ.).
*** . Αναφέρεται στην κατάκτηση του Μεξικού από τους Ισπανούς το 1519-1521 (σημ. γερμ. σύντ.)
****..H. Morgan, Ancient society σελ. 115 (σημ. γερμ. σύντ.).
ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου