«Εμπρηστικά - αντεθνικά συνθήματα, άτινα εδημιούργησαν κλίμα Επαναστατικής διαθέσεως επί σοβαρωτάτη Εθνική ζημία»

Ιωαννίδης απολύει Παπαδόπουλο: «Εχετε υποβάλει την παραίτησίν σας εσείς, ο κ. Αντιπρόεδρος και η κυβέρνησις Μαρκεζίνη. Τας εξελίξεις θα τις παρακολουθήσετε από της τηλεοράσεως»

Επιμέλεια Βασιλική Λάζου, Ιστορικός, διδάσκουσα τμήματος Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ -Hothistory

O αγώνας ενάντια στη χούντα περιλάμβανε εκτός από παράνομες, αυστηρής συνωμοτικότητας οργανώσεις και συλλογικότητες χωρίς άμεση αναφορά στα παραδοσιακά κόμματα.

Οι σύλλογοι αυτοί υιοθετούσαν οργανωτικά πιο ευέλικτη δομή και κινούνταν στα όρια μεταξύ κάποιας νομιμότητας λόγω της άτυπης φυσιογνωμίας τους και των παράνομων αντιδικτατορικών δράσεων.
Πίσω από νόμιμες διεκδικήσεις ή από πολιτιστικές δραστηριότητες υποκρύπτονταν πολιτικά και ριζοσπαστικά αιτήματα.
Η διάδραση και η ώσμωση πολλών και ετερόκλητων οργανώσεων συγκρότησαν το μαζικό φοιτητικό αντιδικτατορικό κίνημα. Απόρρητο σημείωμα της Υποδιεύθυνσης Γενικής Ασφάλειας της Υπηρεσίας Πληροφοριών προς τη Διεύθυνση Εθνικής Ασφαλείας του υπουργείου Δημόσιας Τάξης καταγράφει τον τρόπο με τον οποίο η χούντα παρακολουθούσε τη δραστηριότητα συλλόγων όπως η Ελληνοευρωπάίκή Κίνηση Νέων.

Λαμβάνομεν την τιμήν, εις εκτέλεσιν της ύπερθεν Υμετέρας Διαταγής, να αναφέρωμεν τα κάτωθι εν σχέσει με την εν θέματι Κίνησιν:

Α) Λειτουργεί δυνάμει της υπ' αριθ. 885/70 Αποφάσεως Πρωτοδικείου Αθηνών. Αρχικώς διετήρει γραφεία επί της οδού Ηλία Ρογκάκου 21 και ήδη επί της οδού Γιάννη Σταθά έναντι αριθμού 18.

Β) Διοικείται υπό 9μελούς Δ.Σ. αποτελουμένου εκ των κάτωθι [...]

Αφού παρατίθενται τα ονόματα των εννέα μελών του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΙΝ το έγγραφο συνεχίζει:

Απαντες οι ανωτέρω δεν έχουν παράσχει αφορμήν από αντεθνικής πλευράς και φέρονται ως εμφορούμενοι υπό υγιών κοινωνικών φρονημάτων.

Γ) Ο αριθμός των εγγεγραμμένων μελών σήμερον υπολογίζεται εις 80 περίπου, των δε ενεργών δεν υπερβαίνει τους 20-30.

Δ) Τα μέλη συναντώνται εις τα γραφεία της Κινήσεως, ένθα και αναπτύσσονται υπό ειδικών ομιλητών διάφορα θέματα. Ε) Η δραστηριότης του σωματείου παρακολουθείται προς τον σκοπόν συγκεντρώσεως στοιχείων ικανών ίνα αποδείξωσι την εκτροπήν του εκ των καταστατικών του σκοπών διά τα περαιτέρω. Η καθόλου όμως δραστηριότης του είναι λίαν μελετημένη προς αποφυγήν ακριβώς της διαλύσεως του σωματείου.

ΣΤ) Το Δ.Σ. ας συνεδρίασίν του απεφάσισεν όπως κινήται αυστηρώς εντός των πλαισίων των Νόμων προς αποφυγήν διαλύσεως του σωματείου. Πάσα ενέργεια, ανακοίνωσις, δημοσίευσις κ.λπ. εξετάζεται προηγουμένως σχολαστικούς εάν εμπίπτη ή ου εις τον Νόμον.

Ζ) Το Ενημερωτικόν Δελτίον του εξεδόθη άπαξ και δεν τυγχάνει γνωστόν εάν και πότε θα καταστή δυνατόν να κυκλοφορήση και έτερον. ··

Εκθέσεις του αστυνομικού διευθυντή προς τον δικτάτορα Παπαδόπουλο

Κορυφαία εκδήλωση της φοιτητικής αντιδικτατορικής δράσης αποτελούν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.
Σήμα της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών με υπογραφή του αστυνομικού διευθυντή Δημητρίου Καραγιαννόπουλου προς τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο στις 14 Νοεμβρίου 1973 αναφέρει σχετικά με τη συγκέντρωση:

 
Εν συνεχεία της υπ’ αριθ. 112 από 14-11-73 ομοίας, αναφέρομεν ότι από 20.30 ώρας οι αναρχικοί παρεβίασαν τας ησφαλισμένας αίθουσας του ιδρύματος, παρέλαβον φωτογραφίας του κ. Προέδρου της Δημοκρατίας, τας οποίας και κατέστρεφον ενώπιον του κοινού. 

Παρέλαβον πυροσβεστήρας τους οποίους μετέφερον εις την είσοδον της οδού Πατησίων προς αντιμετώπισιν τυχόν επιθέσεως. Διά της υπ' αριθ. 611939 τηλεφωνικής συσκευής, του θυρωρείου, πραγματοποιούν συνδιαλέξεις με το εξωτερικόν (BBC - Παρίσι κ,λπ.) και αναφέρουν ότι 20.000 σπουδασταί κατέλαβον τον κέντρον των Αθηνών και ελέγχουν την κατάστασιν. Εις ετέρας τηλεφωνικός συνδιαλέξεις εμφανίζονται ως «Επαναστατική Κυβέρνηση Ελλάδας». 
Παραλλήλως εφωταγώγησαν το κτίριον και ανήρτησαν σημαίας, τας οποίας αφήρεσαν εκ της αποθήκης του ιδρύματος. Η αυτή κατάστασις συνεχίζεται. 

Σήμα της Γενικής Ασφάλειας την επόμενη ημέρα (15 Νοεμβρίου 1973) περιγράφει τη γενική εικόνα της φοιτητικής συγκέντρωσης στον χώρο του Πολυτεχνείου ως εξής:

 
1. Η συγκέντρωσις είναι παμφοιτητική με συμμετοχήν και μαθητών.

2. Συμετέχει αριθμός εργατών ανερχομένων εις (200) περίπου. Ούτοι κατά την διάρκειαν της νυκτός 14-15/11/73 κατέλαβον την αίθουσαν του αμφιθεάτρου της αρχιτεκτονικής σχολής STOP. Παρά δυναμικών στοιχείων επροτάθη ως δεύτερον βήμα να οργανωθή η κατάληψις εργοστασίων. Εθεωρήθη η ενέργεια αύτη ως μη ανταποκρινόμενη ας τας σημερινός δυνατότητας. STOP. Απεφασίοθη η πραγμα-τοποίησις στάσεων εργασίας και απεργειών.

3. Εχουν συγκροτηθή ομάδες περιφρουρήσεως και αυτοαμύνης. STOP. Εκτελούνται βάρδιαι.

4. Υπάρχει επάρκεια τροφίμων. Το μαγειρείον και η λέσχη ελειτούργησαν καθ’ όλην την διάρκειαν της νυκτός και εισήχθη ποσότης τροφίμων.

5. Αναφέρονται συνθήματα έχοντα περιεχόμενον «αντιχουντικόν» και «δημοκρατικόν». STOP. Αποκρύβονται τα καθαρώς αναρχικά STOP. Αναφέρεται ότι υπάρχουν προβλήματα μεταξύ των συγκεντρωθέντων αλλά ότι ελήφθη απόφασις να προχωρήσουν ενωμένοι.

6. Θα συνεχισθή η κατάληψις των κτιρίων του ΕΜΠ STOP. Οι τοίχοι των κτιρίων του ΕΜΠ έχουν καλυφθεί διά της αναγραφής συνθημάτων.

«Συμφώνως τω κανονισμό της εν ταις πόλεσι και φρουρίοις._»

Παραπάνω παρουσιάζεται η μεταχρονολογημένη αίτηση της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών προς την ΑΣΔΕΝ για ενισχύσεις προς «καταστολή των ταραχών» στο Πολυτεχνείο. Οπως διαφαίνεται στο πάνω δεξιά μέρος του εγγράφου, συντάχθηκε μία ημέρα μετά την εισβολή. Υπογράφεται από τον διευθυντή της Αστυνομίας Αθηνών Λουκά Χριστολουκά:

1       Ως γνωστόν από 3ημέρου 1.000 και πλέον φοιτηταί και αναρχικά στοιχεία έχουν καταβάλει (sic!) το Πολυτεχνείον Αθηνών και διά του εγκατεστημένου εν αυτώ παρανόμου Ρ/Σ [Ραδιοφωνικού Σταθμού] και άλλων εκδηλώσεων καλούν τον λαόν εις διέγεριν και επανάστασιν κατά της νομίμου εξουσίας.

2. Σήμερον ενισχυθέντες ούτοι υπό πλήθους ανερχομένου εις (10.000) δέκα χιλιάδας και πλέον άτομα κατέλαβον το κέντρον της Πρωτευούσης και προβαίνουν εις καταστροφάς και εμπρησμούς καταστημάτων και συγκοινωνιακών μέσων, εις ενόπλους επιθέσεις κατά δημοσίων καταστημάτων και αστυνομικών οργάνων ως και ετέρας ενέργειας στρεφομένας κατά της ζωής και περιουσίας των πολιτών.

3. Επειδή: α) υφίσταται κίνδυνος περαιτέρω διασαλεύσεως της τάξεως με απροβλέπτους δυσμενείς επιπτώσεις επί της δημοσίας τάξεως, με απροβλέπτους δυσμενείς επιπτώσεις επί της δημοσίας τάξεως και ασφαλείας και β) διά εις την διάθεσιν ημών υπαρχούσης αστυνομικής δυνάμεως παρά την ενίσχυσιν της Χωροφυλακής δεν καθίσταται δυνατή η εμπέδωσις της δημοσίας τάξεως και ασφαλείας, παρακαλούμεν όπως συμφώνως τω υπ’ αριθ. 341 κανονισμώ της εν ταις πόλεσι και φρουρίοις υπηρεσίας των Στρατευμάτων κυρωθέντι διά του υιίαριθ. 4/8/949 Β.Δ. παράσχητε ημιν την δέουσαν ενίσχυσιν. ··

Ιδιόχειρο σημείωμα του αρχηγού της Αστυνομίας Ν. Δασκαλόπουλου για το σχέδιο «Κεραυνός» με ημερομηνία 17 Νοεμβρίου και ώρα 05.50 καθορίζει το σχέδιο της επέμβασης του στρατού που έχει τεθεί σε μερική επιφυλακή/

521 ΤΝΠ IMA εις στρατιωτικών Σχολήν Ευελπίδων.

Λόχος 521 ΤΙ1.Ν. εις στρατώνας Χωροφυλακής Μακρυγιάννη. Λόχος 572 Τ.Π. επί ερπυστριοφόρων εις 951 Λ. ΕΣΑ και 572 ας κτίριον Ο.Τ.Ε. Διμοιρία Κ.Ι.Θ εις Ε.Ι.ΡΤ Ζαπείου. 2ον Σ.Α.Λ. (Σχολή Αξιωματικών εις στρατώνα Αυξεντίου. Διαπίστωσις αδυναμίας. Ερρίφθησαν πολλαί ριπαί εις τον αέρα και άσκοποι πυροβολισμοί προς εκφοβισμόν με δυσμενείς επιπτώσεις. 

Μόλις οκτώ ημέρες μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στις 25 Νοεμβρίου 1973 ο δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος «απολύθηκε» «απαιτήσει των ενόπλων δυνάμεων».
Το σημείωμα που του έστειλε η «επαναστατική επιτροπή» υπό τον νέο ισχυρό άνδρα του καθεστώτος Δ. Ιωαννίδη
 

Δ. Ιωαννϊδης «Απαιτήσει των ενόπλων δυνάμεων»

Εχετε υποβάλει την παραίτησίν σας εσείς, ο κ. Αντιπρόεδρος και η κυβέρνησις Μαρκεζίνη. Τας
εξελίξεις θα τις παρακολουθήσετε από της τηλεοράσεως. Θα διαφυλαχθή το κύρος σας ως και της οικογένειας σας.

Ασφαλίτης για τη «δραστηριότητα ΚΝΕ - ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ»

Η αντίσταση στη χούντα δεν τερματίστηκε με τη βίαιη καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Παρόλο που οι παράνομες αντιδικτατορικές -ή ακόμη και οι νόμιμες - οργανώσεις δέχτηκαν γερό πλήγμα.

 Εκθεση ένορκης εξέτασης μάρτυρα που υπηρετούσε στην Υπηρεσία Πνευματικής Κινήσεως της Γενικής Ασφαλείας Αθηνών αναφέρεται στην «έκνομη δραστηριότητα των παράνομων κομμουνιστικών οργανώσεων ΚΝΕ - ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ στον φοιτητικό χώρο. 

Υπηρετώ εις την Υποδ/νσιν Γενικής Ασφαλείας Αθηνών και ειδικώτερον εις την Υπηρεσίαν Πνευματικής Κινήσεως. Από του έτους 1972 το ΚΚΕ εκμεταλλευθέν τας, υπό της Εθνικής Κυβερνήσεως, παρασχεθείσας συνδικαλιστικάς ελευθερίας, εις τον φοιτητικόν χώρον, εξέτρεψεν τον φοιτητικόν συνδικαλισμόν εις πολιτικόν κίνημα. 

Εφαρμόζον εν προκειμένω την μετωπικήν τακτικήν, συνέστησε την μετωπικήν οργάνωσιν «ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ», ην εστελέχωσε διά νεολαίων του κομμουνιστικού κόμματος μέσω των οποίων διωχέτευε την γραμμήν του. 

Προς τελέσφορον πραγμάτωσιν του επιδιωκώμενου σκοπού προήλθεν εις την συγκρότησιν παρανόμου εκδοτικού μηχανισμού, δι’ ου εξετυπούντο, το δημοσιογραφικόν της όργανον «ΠΑΝΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ» και πληθύς ετέρων παρανόμων εντύπων με εμπρηστικά - αντεθνικά συνθήματα, άτινα έδημιοΰργησαν εις τον Φοιτητικόν χώρον κλίμα Επαναστατικής διαθέσεως επί σοβαρωτάτη Εθνική ζημία. 

Ούτω μερίς φοιτητών υπήκουσα εις τα εμπρηστικά συνθήματα του ΚΚΕ και των οργανώσεών του «ΚΝΕ - ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ» προήλθεν εις την κατάληψιν της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, τον Φεβρουάριον 1973, ως και εις την δημιουργίαν οχλοκρατικών συγκεντρώσεων και διαδηλώσεων εις τα ΑΕΙ. 

Αποκορύφωμα της ούτω πως δημιουργηθείσης οχλοκρατικής διαθέσεως υπήρξαν τα αιματηρά γεγονότα της 16-17 Νοεμβρίου 1973, καθ’ α κομμουνισταί και έτερα εξτρεμιστικά στοιχεία προέβησαν εις την καταστροφήν των κτιριακών εγκαταστάσεων του Ε.Μ. Πολυτεχνείου, ελεηλάτησαν επιστημονικά όργανα μεγάλης αξίας, ενέπρησαν καταστήματα, αυτοκίνητα, περίπτερα και γενικώς προήλθον εις βανδαλιστικάς πράξεις, άλως ανεπιτρέπτους διά φοιτητάς.

Το ΚΚΕ και οργανώσεις του, καθ’ α προκύπτει εκ των διασπαρέντων παρανόμων εντύπων και πληροφοριών της υπηρεσίας μου είχε προσχεδιάσει και προγραμματίσει νέον κύκλον αναρχικών εκδηλώσεων ες τον χώρον της σπουδαζούσης νεολαίας διά το 4ήμερον 17 έως 20 παρελθόντος Φεβρουάριου, αι οποίαι οχλοκρατικοί εκδηλώσεις εματαιώθησαν χάρις εις την έγκαιρον εξάρθρωσιν και σύλληψιν των ηγετικών στελεχών του κλιμακίου του ΚΚΕ και των οργανώσεών του. 

Καθ’ α γνωρίζω εκ πληροφοριών, θετικών διαπιστώσεων και παρακολουθήσεως μεταξύ των αναπτυξάντων δραστηριότητα εις τα πλαίσια ιδία της οργανώσεως ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ συγκαταλέγονται και τα εξής άτομα [ακολουθούν 73 ονόματα],

Ερώτησις: Δύνασαι να καταθέσης συγκεκριμένη δραστηριότητα δι’ ένα έκαστον των ανωτέρω αναψερομένων ατόμων; 

Απόκρισις: Καθ’ α γνωρίζω η δραστηριότης των ανωτέρω συνίστατο εις την συμμετοχήν των εις φοιτητικός οχλοκρατικός εκδηλώσεις, καθ’ ας ανεφώνουν συνθήματα, άτινα διωχέρευε η ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ διά των παρανόμων αυτής εντύπων εις την παραλαβήν εξ ετέρων ωργανωμένων μελών ος τας οργανώσεις ΚΝΕ - ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ ή διά της ταχυδρομικής οδού των υπό των οργανώσεων εκδιδομένων παράνομων εντύπων και αι συναντήσεις των μετά διαφόρων ωργανωμένων εις τας ως είρηται οργανώσεις. 
Πέρα των ανωτέρω δι’ ένα έκαστον τούτων δεν δύναμαι να καταθέσω συγκεκριμένα στοιχεία ενοχής του εις τα πλαίσια των οργανώσεων ΚΝΕ - ΑΝΤΙ/ΕΦΕΕ.