Παρέλαση του Μηχανοκίνητου Τμήματος της Χωροφυλακής τις παραμονές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου
«Αι απώλειαι των Γερμανών, ομού μετά των ανδρών μας ως και των Εθνικιστών, ανέρχονται εις 80 νεκρούς και τραυματίας»
Διοικητής Χωροφυλακής Ακαρνανίας, 6/8/1944
Δύο αποκαλυπτικά ντοκουμέντα για τον δωσιλογισμό των σωμάτων ασφαλείας επί Κατοχής δημοσιεύουμε σήμερα: την αναλυτική έκθεση του διοικητή Χωροφυλακής Ακαρνανίας Γεωργίου Τζωρτζάκη για τη μάχη της Αμφιλοχίας (13/7/1944), τη σημαντικότερη μετωπική αναμέτρηση του ΕΛΑΣ με τη Βέρμαχτ, και το έγγραφο του Αρχηγείου Χωροφυλακής με το οποίο η έκθεση αυτή διανεμήθηκε σε όλες τις υπηρεσίες του Σώματος, ως υπόδειγμα «πατριωτικής» και «αξιοπρεπούς» στάσης απέναντι στον εσωτερικό εχθρό.
Τα έγγραφα εντοπίστηκαν στο αρχείο του δικηγόρου Αριστοτέλη Κουτσουμάρη, που φυλάσσεται στο ΕΛΙΑ.
Πρώην αξιωματικός της Αστυνομίας Πόλεων και διευθυντής επί Κατοχής της Επιτροπής Διαχειρίσεως Βοηθημάτων του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, ο Κουτσουμάρης ανέπτυξε αντιστασιακή δραστηριότητα συλλέγοντας πληροφορίες για λογαριασμό των Συμμάχων και διοχετεύοντας στο εξωτερικό φωτογραφίες του πολύνεκρου λιμού που έπληξε τον χειμώνα του 1941-42 την Αθήνα.
Στον ίδιο φάκελο με τα παραπάνω (φ. 51.9) περιέχεται κι ένα τρίτο έγγραφο της Χωροφυλακής, που επίσης δημοσιεύουμε: η εξαγγελία από το Αρχηγείο και τα Ες Ες υλικών κινήτρων για την αύξηση της «παραγωγικότητας» των ασφαλιτών κατά της ΕΑΜικής Αντίστασης.
Η δεκάωρη μάχη της Αμφιλοχίας υπήρξε η μεγαλύτερη που έδωσε το αντάρτικο με τον γερμανικό στρατό. Ενα ενισχυμένο τάγμα του ΕΛΑΣ με 300-350 μαχητές επιτέθηκε τα μεσάνυχτα στην ισχυρή γερμανική φρουρά της κωμόπολης, ενώ άλλοι 1.000-1.500 αντάρτες έστησαν τριγύρω ενέδρες στις ενισχύσεις που στάλθηκαν από την Αρτα και το Αγρίνιο.
Σκοπός του εγχειρήματος ήταν η απαλλαγή της Ελεύθερης Ελλάδας του ΕΑΜ από την πίεση των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων που διεξάγονταν στη βόρεια Πίνδο (Θέμης Μοσχάτος, «Η μάχη της Αμφιλοχίας», Αθήνα 1986).
Οι απώλειες της Βέρμαχτ ανήλθαν σε 212 άνδρες: 63 νεκρούς, 54 αγνοούμενους κι 95 τραυματίες (Χ.Φ. Μάγερ, «Αιματοβαμένο Εντελβάις», Αθήνα 2009, τ.Β΄, σ. 239).
Ο ΕΛΑΣ είχε συνολικά 59 νεκρούς, 5-6 αγνοούμενους κι 87 τραυματίες.
Για ευνόητους λόγους, και οι δυο πλευρές ισχυρίστηκαν πως οι απώλειες του αντιπάλου ήταν πολύ μεγαλύτερες, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τις δικές τους.
Για το Εθνος και το Σώμα
Σχεδιάγραμμα της μάχης της Αμφιλοχίας από τον αξιωματικό του ΕΛΑΣ, Βασίλη Σκιαδά
Σε αντίθεση με το πλούσιο αρχειακό υλικό και τις μαρτυρίες που παραθέτει στη μονογραφία του ο Μοσχάτος, επικεφαλής τότε του 3ου επιτελικού γραφείου της 8ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ, οι εκθέσεις που δημοσιεύουμε σήμερα μας διαφωτίζουν πολύ λιγότερο γι’ αυτή καθεαυτή τη μάχη και περισσότερο για τη στάση της Χωροφυλακής στη διάρκειά της.
Το περιεχόμενό τους διαψεύδει πανηγυρικά όλη τη μετέπειτα εξωραϊστική φιλολογία περί «γκρίζων ζωνών» και «αποστάσεων» του εγχώριου κατασταλτικού μηχανισμού από τους ναζί.
Η ένοπλη συνεργασία με τη Βέρμαχτ εξυμνείται εδώ σε όλους τους τόνους, όχι σαν αναγκαστική επιλογή αλλά ως η δέουσα απάντηση στον κοινό εχθρό, «χάριν των συμφερόντων του Εθνους και της αξιοπρεπείας του Σώματος».
Δεν λείπει ακόμη και η εξύμνηση του «παραδειγματικού ηρωισμού» των Γερμανών φαντάρων που «έπεσαν προ του βωμού του καθήκοντος» πολεμώντας τους αντάρτες.
Ο διοικητής της Χωροφυλακής απαριθμεί, τέλος, τα μέτρα που πήρε μετά τη μάχη,«τη βοηθεία των Γερμανικών αρχών», για να εκδικηθεί «τους αναρχικούς» και ν’ αναπτερώσει το ηθικό των δικών του: ανατινάξεις σπιτιών, καταστροφές καϊκιών, κάψιμο «διαφόρων σκευών και επίπλων», μπλόκο και συλλήψεις κατοίκων –έξι από τους οποίους παραδόθηκαν στη Βέρμαχτ «διά τα περαιτέρω», ενώ οι υπόλοιποι κρατήθηκαν ως όμηροι.
Για τη δικαιολόγηση αυτής της στάσης επιστρατεύονται σενάρια περί «γενικής σφαγής» που (υποτίθεται ότι) περίμενε τους ντόπιους εθνικόφρονες, αλλά και εξόφθαλμες υπερβολές για τη βαναυσότητα των ανταρτών.
Στη συνοδευτική έκθεση του Αρχηγείου ευδιάκριτη είναι πάντως η ανησυχία για την πτώση του ηθικού και της μαχητικότητας των οργάνων, ενόψει ιδίως της επικείμενης απελευθέρωσης.
Η σύμπραξη της Χωροφυλακής με τον κατακτητή υπήρξε φαινόμενο γενικότερο, η έκταση του οποίου οδήγησε σε δημόσια καταγγελία του Σώματος από τον Γεώργιο Παπανδρέου, στην ομιλία που αυτός εκφώνησε στο Σύνταγμα κατά την εγκατάσταση της κυβέρνησης εθνικής ενότητας στην Αθήνα (18/10/1944).
Μετά τα Δεκεμβριανά, οι επικρίσεις αυτές μετατράπηκαν βέβαια σε ύμνους.
Ο κατοχικός αρχηγός του Σώματος (και συντάκτης του δεύτερου εγγράφου που δημοσιεύουμε), υποστράτηγος Γεώργιος Ντάκος, αθωώθηκε μάλιστα πανηγυρικά το 1945 με διαδοχικά βουλεύματα, σαν «άσπιλος αξιωματικός» που διώχθηκε λόγω«κομματικών επιδιώξεων της γνωστής αχρείας παρατάξεως» (Δημήτρης Κουσουρής, «Δίκες των δοσιλόγων», Αθήνα 2014, σ. 377-9).
Δωσίλογοι «εθνικισταί»
«Εθνικισταί» της νεολαίας του ΕΔΕΣ στη Ναύπακτο ποζάρουν ένοπλοι εν μέσω Κατοχής (Απρίλιος 1944). Το επόμενο διάστημα οι περισσότεροι εντάχθηκαν στο τοπικό Τάγμα Ασφαλείας και μεταπολεμικά στελέχωσαν τις «μαχητικές ομάδες» της »Χ» | Γ.ΡΑΠΤΗΣ, ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΣ (Ναύπακτος 2003)
Η δεύτερη σημαντική πληροφορία που μας παρέχει η έκθεση Τζωρτζάκη αφορά την εμπλοκή των ηγετικών στελεχών του τοπικού ΕΔΕΣ στην ένοπλη σύγκρουση.
Οι «εθνικισταί», όπως χαρακτηρίζονται από τον διοικητή της Χωροφυλακής, πολέμησαν με το όπλο στο χέρι κατά των ανταρτών, «δώσαντες καιρόν εις τα ολίγιστα τμήματα των Γερμανών και Χωροφυλάκων να οργανωθούν εις άμυνα».
Κάποιοι απ’ αυτούς υπέκυψαν, ενώ άλλοι διέφυγαν την τελευταία στιγμή από τα φλεγόμενα σπίτια τους.
Δέκα μέρες μετά τη μάχη (22/7/1944), ο Ναπολέων Ζέρβας κατήγγειλε στην εξόριστη κυβέρνηση και το συμμαχικό στρατηγείο ότι στην Αμφιλοχία διαπράχθηκε από τον ΕΛΑΣ «έγκλημα πρωτάκουστον διά την ιστορίαν της χώρας μας»: αμέσως μετά την είσοδο των ανταρτών στην πόλη, ισχυρίστηκε, «ήρξατο εμπρησμός οικιών και σφαγή των οικογενειών των Ελλήνων πατριωτών από τον απελευθερωτικόν στρατόν του ΕΑΜ. Ο αριθμός των σφαγέντων και καέντων δεν εξηκριβώθη απολύτως, πάντως υπερβαίνει τους εκατόν» (Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, «Αρχεία Εθνικής Αντίστασης», Αθήνα 1998, τ. 1ος, σ. 206).
Πηγή του Ζέρβα ήταν κάποιος μη κατονομαζόμενος «σύνδεσμός» του «εξ Αγρινίου, διελθών εξ Αμφιλοχίας» («Ημερολόγιο στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα», Αθήνα 2013, σ. 560).
Από την έκθεση της Χωροφυλακής διαπιστώνουμε πάντως πως οι σκοτωμένοι πολίτες δεν ξεπέρασαν τους δέκα, οι μισοί από τους οποίους έχασαν τη ζωή τους είτε μαχόμενοι στο πλευρό των Γερμανών είτε κατά την πολιορκία των σπιτιών τους, που «εθνικιστές» συγγενείς τους είχαν μετατρέψει σε συμπλήρωμα των γερμανικών φυλακίων.
Δεδομένου ότι η έκθεση της Χωροφυλακής δεν αναφέρει την παραμικρή παράπλευρη απώλεια μιας δεκάωρης μάχης που διεξήχθη σε κατοικημένο τόπο, λογικό είναι επίσης να υποθέσουμε ότι κάποια θύματα αδέσποτων πυρών μεταβαπτίστηκαν κατόπιν εορτής σε «σφαγιασθέντες».
Η σύμπραξη αυτή δεν πρέπει να μας ξαφνιάζει.
Μετά την ένοπλη σύγκρουσή του με το ΕΑΜ, ο Ζέρβας είχε συνάψει τον Δεκέμβριο του 1943 μυστικά εκεχειρία με τους Γερμανούς, για ν’ ακολουθήσει τον Φλεβάρη του 1944 συντονισμένη εξόρμηση του ΕΔΕΣ και της Βέρμαχτ κατά του ΕΛΑΣ, με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Ξεφτέρι» (Μάγερ, όπ.π., σ. 115-41).
Η οργάνωση δε του ΕΔΕΣ στην Αθήνα μετατράπηκε σε «επίσημον όργανον του Υπουργείου Εσωτερικών, τροφοδοτούσα τα Τάγματα Ασφαλείας με άνδρας και αξιωματικούς»· τα συνθήματά της γράφονταν πλέον στους τοίχους όχι μόνο «ελευθέρως», αλλά και «πολλάκις από τους ιδίους ελαιοχρωματιστάς» μ’ εκείνα της ναζιστικής ΕΕΕ («Αρχείον Εμμανουήλ Τσουδερού», Αθήνα 1990, τ. Γ΄, σ. 945).
Στελέχη του ΕΔΕΣ υπήρξαν επίσης οι αξιωματικοί Τολιόπουλος και Αρσένης, επικεφαλής του Τάγματος Ασφαλείας Αγρινίου που συγκροτήθηκε τον Φλεβάρη του 1944 και τον επόμενο μήνα συνέλαβε πλήθος «αναρχικούς», 120 από τους οποίους εκτελέστηκαν στις 14 Απριλίου από τους Γερμανούς σε αντίποινα για την καταστροφή στρατιωτικού τρένου από τον ΕΛΑΣ.
Κάποιες πληροφορίες της έκθεσης Τζωρτζάκη σχετικοποιούνται πάντως από άλλες πηγές.
Οι οκτώ πολίτες που «απήγαγε» ο ΕΛΑΣ αφέθηκαν λ.χ. σύντομα ελεύθεροι –ως αποτέλεσμα, ισχυρίζεται ο τοπικός αρχηγός του ΕΔΕΣ, της εκ μέρους του σύλληψης και φυλάκισης «μεγάλου αριθμού επιφανών εν Ηπείρω στελεχών του ΕΑΜ»(Στυλιανός Χούτας, «Η Εθνική Αντίστασις των Ελλήνων», Αθήναι 1961, σ. 559).
Η κακομεταχείριση ορισμένων πτωμάτων περιγράφεται επίσης πολύ διαφορετικά απ’ αυτόν τον τελευταίο (σ. 558) κι αλλιώς στην επίσημη ιστορία του Σώματος που εξέδωσε η χούντα (Απόστολος Δασκαλάκης, «Ιστορία Ελληνικής Χωροφυλακής 1936-1950», Αθήναι 1973, τ. Α΄, σ. 192).
Μεταξύ των κατεστραμμένων σπιτιών συγκαταλέγονταν, τέλος, όχι μόνο οι «εστίες αντιστάσεως» των «εθνικιστών», αλλά και η αποθήκη πυρομαχικών της γερμανικής φρουράς.
Οπως διαβάζουμε στις αναμνήσεις του δημοσιογράφου Γιάννη Βούλτεψη, τότε ΕΛΑΣίτη και μετέπειτα στελέχους της Ν.Δ., όταν ο ιδιοκτήτης του επιταγμένου αρχοντικού Ευγένιος Στράτος έμαθε την ανατίναξή του, είπε απλώς «χαλάλι»:βασιλόφρων προπολεμικά, ήταν πια αρχηγός του εφεδρικού ΕΛΑΣ στον Βάλτο...
Η κοινή «εποποιία» Γερμανών, «Εθνικιστών» και χωροφυλάκων
ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ
Γραφείον Δημοσίας Ασφαλείας
Εν Αθήναις 6 Αυγούστου 1944
Αριθ. Πρωτ. 48/202/1γ΄
Προς
Το Υπουργείον Εσωτερικών
Γενικήν Διεύθυνσιν Χωροφυλακής
Διεύθυνσιν Ασφαλείας
Αθήνας
«Εκθεσις περί των αποτελεσμάτων της εισβολής των ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ. εις την κωμόπολιν Αμφιλοχίας»
Λαμβάνω την τιμήν συνέχειαν ποιούμενος της ταυταρίθμου /1 και από 17-7-44 ομοίας μου, ν’ αναφέρω ότι ο υποφαινόμενος μεταβάς την 13ην λήξαντος μηνός Ιουλίου ε.έ. εις Αμφιλοχίαν, προς ενέργειαν των δεόντων επί των λαβόντων χώραν εκείσε τραγικών γεγονότων, διεπίστωσε τα κάτωθι εξακριβωθέντα εκ της ενεργηθείσης παρ’ αυτού ενόρκου προανακρίσεως.
Τας μεσημβρινάς ώρας 12ης Ιουλίου ε.έ. περιήλθον εις γνώσιν του Διοικητού της Υποδ/σεως Χωροφυλακής Αμφιλοχίας Ανθ/στού Γκότση Δημητρίου πληροφορίαι περί της κατ’ εκείνην την εσπέραν επικειμένης προσβολής της Κωμοπόλεως υπό των ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ.
Αι πληροφορίαι ταύται ετέθησαν υπ’ όψει του εκείσε Γερμανικού Φρουραρχείου, πλην δυστυχώς, δεν ελήφθησαν σοβαρώς υπ’ όψι και τούτο διότι κατ’ εκείνας τας ημέρας συνεχώς ετίθεντο εις κυκλοφορίαν τοιαύται φήμαι μη πραγματοποιούμεναι. Πάντως εν μέρει ελήφθησαν μέτρα τινά προληπτικά, τόσον παρά των Γερμανικών Αρχών, όσον και παρά της ολιγαρίθμου δυνάμεως της Υποδ/σεώς μας.
Περί ώραν 24ην της αυτής ως άνω ημέρας, ήρχισον ριπτόμενοι μακρά της Κωμοπόλεως όλμοι, μετ’ ολίγας δε στιγμάς ήρχισαν προσβολήν των φυλακείων Αμφιλοχίας, άτινα κατά το πλείστον εξουδετερώθησαν μετά ολιγόωρον αγώνα.
Μετά ημισείαν ώραν από της πρώτης προσβολής, οι αντάρται ανερχόμενοι εις εξακοσίους και πλέον, εισήλασαν εξ όλων των σημείων εις την Κωμόπολιν, χρησιμοποιούντες Ολμους, Βαρέα και ελαφρά πολυβόλα, αυτόματα όπλα, χειροβομβίδας και κοινόν οπλισμόν και προσέβαλον τα κύρια οικήματα των Γερμανικών Αρχών, μη διατεθόντων πλέον των 150 ανδρών προς άμυναν, το Αστυνομικόν Κατάστημα και τας οικίας των σοβαρών και επικινδύνων δι’ αυτούς Εθνικιστών, Φλώρου, Τσικνιά και Τσιρογιάννη.
Από της 1ης πρωινής ώρας της 13-7-44 ήρχισεν λυσσώδης αγών προ του Γερμανικού Φρουραρχείου, προ της Υποδ/σεως Χωροφυλακής, προ του Τηλεγραφείου και προ των τριών οικιών των ως άνω Εθνικιστών, χρησιμοποιουμένων όλμων, πολυβόλων, χειροβομβίδων κ.λπ. πολεμικών μέσων.
Ο Εθνικιστής και Πρόεδρος της Επιτροπής Ε.Δ.Ε.Σ. Σπυρίδων Τσιρογιάννης ηγωνίσθη επί δύο ώρας, φονεύσας πολλούς αντάρτας και εν τέλει έπεσε διάτριτος εκ σφαιρών, εισελθόντων δε των ανταρτών εις την οικίαν του εφόνευσαν και την υπερογδοηκοντούτιδα Μητέρα του Ελισάβετ, είτα θέσαντες επί των πτωμάτων των βενζίνην απετέφρωσαν ταύτα ομού μετά της οικίας του.
Οι Εθνικισταί αδελφοί Νικολάου Φλώρου μετά των δύο πρώτων εξαδέλφων των και του καταδιωκομένου επίσης εθνικιστού Θεοδώρου Γκενεράλη επί ολόκληρον 10ωρον ηγωνίσθησαν ως ήρωες απασχολήσαντες μεγάλας δυνάμεις ανταρτών, και δώσαντες καιρόν εις τα ολίγιστα τμήματα των Γερμανών και Χωροφυλάκων να οργανωθούν εις άμυνα, πλην εμπρησθείσης της οικίας των και φονευθέντος του γέροντος Δημητρίου Φλώρου, ηναγκάσθησαν αγωνιζόμενοι να απομακρυνθώσι της οικίας και να οχυρωθώσι εις έτερα οικήματα, εις α εξηκολούθησαν την αντίστασιν και μέχρι πέρατος της επιθέσεως.
Ο Εθνικιστής Γεώργιος Τσικνιάς ηγωνίσθη επίσης εκ της οικίας του πατρός του Τηλεμάχου, κατορθώσας να φονεύση και να τραυματίση πολλούς αντάρτας, εν τέλει δε και ούτος εμπρησθείσης της οικίας του κατόρθωσε να περισωθή εις ετέραν τοιαύτην.
Τα πέριξ της πόλεως Γερμανικά φυλάκεια ηγωνίσθησαν μετά παραδειγματικού ηρωισμού και αυτοθυσίας, ουδείς δε Γερμανός εγκατέλειψε την θέσιν του αλλά πάντες έπεσαν προ του βωμού του καθήκοντος.
Την 9ην πρωινήν της ως άνω 13ης Ιουλίου ε.έ. παρέμειναν αγωνιζόμενοι μόνον τα οικήματα του [Γερμανικού] Φρουραρχείου, της Υποδ/σεως Χωροφυλακής και του Τηλεγραφείου.
Προ των οικημάτων τούτων εγράφη ολόκληρος εποποιία. Οι υπέρ περντακόσιοι εντός της κωμοπόλεως αντάρται επετίθεντο με πραγματικήν λύσσαν κατά των καταστημάτων τούτων, χρησιμοποιούντες όλμους, χειροβομβίδας και πολυβόλα, και τούτο διότι ήθελον μετά την εξουδετέρωσιν των αμυνομένων και προ της αφίξεως των ενισχύσεων εξ Αγρινίου, επικρατούντες να συγκεντρώσωσι τους κατοίκους εν τη παραλία και να προβώσιν εις γενικήν σφαγήν των Εθνικιστών. Πλην παρ’ όλας τας προσπαθείας και απωλείας των, δεν κατόρθωσαν τούτο.
Τα εις το Αστυνομικόν Κατάστημα όργανά μας, με επί κεφαλής τον Ανθ/στην Γκότσην Δημήτριον και τους χωροφύλακας Βαζούραν Φώτιον, Βαζούραν Αθανάσιον, Τριανταφυλλάκην Νικόλαον, Μακρυμανωλάκην Ευτύχιον, Αντωνόπουλον Γεώργιον και Μερισιώτην Ιωάννην, ως και την σύζυγον του χωροφύλακος Μακρυμανωλάκη Μαρίαν, ηγωνίσθησαν από της 1ης ώρας της ως άνω 13-7-44 μέχρι της 15ης ώρας της αυτής απεγνωσμένως, τούτων βαλλομένων πανταχόθεν δι’ όλων των πολεμικών μέσων. Δια το Σώμα της χωροφυλακής εγράφη χρυσή σελίς προ του Αστυνομικού Καταστήματος. Υπερδιακόσιοι αιμοχαρείς αναρχικοί επιτίθεντο επί 14 ολοκλήρους ώρας κατά κύματα προ του προμαχώνος τούτου, με αλαλαγμούς και ύβρεις, πλην οι ήρωες τούτοι του σώματός μας δεν επτοήθησαν ούτε υπέκυψαν, αλλά παρέμειναν πιστοί εις το Ιερώτερον των καθηκόντων των, αποκρούσαντες μετά περιφρονήσεως τας προτάσεις των ανταρτών προς παράδοσιν. Η σύζυγος του Χωροφύλακος Μακρυμανωλάκη, ως άλλη Εθνική ηρωίς, ηγωνίζετο εξηκοντίζουσα κατά των αναρχικών χειροβομβίδας συνεχώς.
Εν τέλει εμπρησθέντος του καταστήματος, άπαντες οι άνδρες εξόρμησαν και κατέλαβον νέας θέσεις οχυρωθέντων του Ανθ/στού Γκότση Δημητρίου και χωροφυλάκων Βαζούρα Δημητρίου, Τριανταφυλλάκη Νικολάου, Μακρυμανωλάκη Ευτυχίου και της συζύγου Μακρυμανωλάκη εις τους πέριξ μανδροτοίχους, του χωροφύλακος Αντωνοπούλου Γεωργίου εισελθόντος εντός του Γερμανικού Φρουραρχείου και του Χωροφύλακος Μυρισιώτου Ιωάννου οχυρωθέντος εις έτερον μέρος και υποστηρίξαντος μετά θέρμης την υποχώρησιν των λοιπών συναδέλφων του.
Εκείσε εξηκολούθησε ο απεγνωσμένος αγών των υπερτεντίμων τούτων οργάνων μας μέχρι της 18ης ώρας, καθ’ ην ο εις μετά τον άλλον, και αφού εξήντλησαν τα πυρομαχικά των, έπιπτον υπό την βροχήν των χειροβομβίδων και των πολυβόλων και χωρίς να δεχθή ουδείς την παράδοσίν του εις τα κομμουνιστικά καθάρματα.
Η σύζυγος Μακρυμανωλάκη, φονευθέντος του συζύγου της, έλαβε το όπλον του και εξηκολούθησε τον αγώνα της καίτοι διάτρυτο[ς] εξ σφαιρών, εν τέλει δε υπέκυψεν, εξαντληθέντων των φυσιγγίων, συρθείσα δε υπό των ανάνδρων ανταρτών προ του τιμίου πτώματος του Ανθ/στού Γκότση Δημητρίου και αφού διά τομής της κοιλίας εξήχθη έμβρυόν τι όπερ εκυοφόρη, ετέθη επί του πτώματος του Ανθ/στού αφού πρώτον εισήγαγον οι κτηνώδεις τούτοι απάνθρωποι το πέος του μικρού επί των γεννητικών οργάνων της ηρωίδος. Αι χείρες και η γλώσσα του ως άνω Ανθ/στού απεκόπησαν. Οι οδόντες του εξήχθησαν και απερίφθησαν μακράν. Οι χωροφύλακες κατατεμαχίσθησαν νεκροί και παν μέσον βαρβαρότητος και ανανδρίας εφηρμόσθη επί των ιερών πτωμάτων των ως άνω οργάνων μας.
Ο χωροφύλαξ Αντωνόπουλος εισελθών εις το [Γερμανικόν] Φρουραρχείον εδέχθη ευχαρίστως θυσιαζόμενος να μεταφέρη σπουδαιοτάτης φύσεως εγγράφους πληροφορίας προς τους αγωνιζομένους εν τω Τηλεγραφείω Γερμανούς στρατιώτας και φρούραρχον, διελθών υπό βροχήν σφαιρών ολόκληρον την παραλίαν και βαλόμενος με λύσσαν δι’ όλμων και πολυβόλων των ανταρτών, κατόρθωσεν εν τέλει να σωθή ως εκ θαύματος και να εκτελέση πιστώς την εντολήν ην έλαβεν, προκαλέσας τον θαυμασμόν και την εκτίμησιν Γερμανών Στρατιωτικών και Ελλήνων πολιτών.
Ο χωροφύλαξ Μυρισιώτης Ιωάννης εξηκολούθησε μόνος τον αγώνα του και μέχρι της αφίξεως της Γερμανικής ενισχύσεως, ήτις κατορθώθη να πραγματοποιηθή μόλις την 19.45 ώραν λόγω της αντιστάσεως ην εύρεν καθ’ οδόν, πολεμήσασα εις θέσιν «ΣΑΜΑΡΙ» επί 15 ολοκλήρους ώρας, διασωθείς και ούτος ως εκ θαύματος.
Απολύτως εξηκριβώθη ότι η σθεναρά και άνευ προηγουμένου αντίστασις των ολιγαρίθμων Γερμανών Στρατιωτών και των ανδρών Χωροφυλακής έσωσε την Κωμόπολιν από ομαδικής σφαγής και καταστροφής.
Τούτο ανεγνωρίσθη παρά των κατοίκων, οίτινες δι’ Επιτροπής μοι εξέφρασαν την ευγνωμοσύνην της Κωμοπόλεως προς τους σωτήρας των Γερμανούς στρατιώτας και το Σώμα της Χωροφυλακής, όπερ Σώμα ανακηρύσσει ως Σωτήρα της πόλεως και ευθύς ως συντελεσθή η αποκατάστασις της τάξεως εν Ελλάδι και εις ένδειξιν τιμής και ευγνωμοσύνης θα ονομασθή μία των Κεντρικωτέρων οδών της Κωμοπόλεως εις οδόν «ΗΡΩΩΝ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ».
Εν τη κωμοπόλει παρέμειναν οι αντάρται από της 0.30΄ της 13-7-44 και μέχρι της 19.45 αυτής, εις α μέρη δε επεκράτησαν κατέκαυσαν οικήματα και ελεηλάτησαν Καταστήματα Εθνικιστών.
Συγκεκριμένως κατέκαυσαν πλήρως και διηρπάγησαν [sic] αι οικίαι των Εθνικιστών 1)Φλώρου Ιωάννου, 2) Τσιρογιάννη Νικολάου, 3) Φλώρου Δημητρίου, 4) Τσικνιά Τηλεμάχου, 5) Φλώρου Χαριλάου, 6) Δημητρέλου Δημητρίου (Αστυνομικόν Κατάστημα), 7) Γερογιάννη Νικολάου, 8) Στράτου Δημητρίου, 9) Δαλμά Δημητρίου, 10)Καραγιώργου Δημητρίου, 11) Φίλου Δημητρίου, 12) Μπιρμπινιώτου Δήμητρας, 13)Μπιρμπινιώτου Βασιλικής, 14) Κόκκαλη Δημητρίου, 15) Μάνθου Διονυσίου.
Εκ των Εθνικιστών εφονεύθησαν παρά των ιδίων ανταρτών οι 1) Τσιρογιάννης Σπυρίδων του Κων/νου, ετών 51, 2) Τσιρογιάννη Ελισάβετ του Κων/νου, ετών 80, 3)Βλαχογιάννη Ειρήνη του Δημητρίου, ετών 66, 4) Ξεσφίγκης Διονύσιος του Ιωάννη, ετών 18, 5) Κοκορόμπας Απόστολος του Αθανασίου, ετών 42, 6) Μιμιγιάννη Καλλιόπη του Βασιλείου, ετών 42, 7) Τριανταφύλλη Βασιλική του Δημητρίου, ετών 70, 8)Παπαλέξη Ελένη του Γεωργίου, ετών 45, 9) Φλώρος Δημήτριος του Κων/νου, ετών 80,10) Μαρία σύζυγος Χωροφύλακος Μακρυμανωλάκη Ευτυχίου.
Τα πτώματα των ανωτέρω κατά το πλείστον κατεκρεουργήθησαν.
Ομοίως παρά των ιδίων ανταρτών απήχθησαν εις τα όρη και αγνοείται η τύχη των Εθνικιστών 1) Φλώρου Χαριλάου του Θεοδώρου, 2) Φλώρου Αρετής του Παναγιώτου,3) Ειρήνης σύζυγος Γεωργίου Βορδώνη Μοιράρχου, 4) Δήμητρας θυγατρός Γεωργίου Βορδώνη Μοιράρχου, 5) Θεοδώρας σύζυγος Σπυρίδωνος Τσιρογιάννη, 6) Αφροδίτης σύζυγος Γεωργίου Τσικνιά, 7) Ευαγγελίας σύζ. Δημητρίου Τσιρογιάννη, 8) Σπυριδούλας θυγατρός Γεωργίου Σαρούλα, άπαντες κάτοικοι Αμφιλοχίας.
Η συζυγος και τα τέκνα του Ανθ/στού Γκότση Δημητρίου διεσώθησαν ως εκ θαύματος, αποκρυβέντα παρά των κατοίκων, πλην η οικία εις ην διέμενεν διηρπάγη εξ ολοκλήρου υπό των ανταρτών.
Το υλικόν και άπαντα τα ιδιωτικά είδη των ανδρών της Υποδ/σεως, φονευθέντων και διασωθέντων, ως και το οίκημα της Υποδιοικήσεως κατεστράφησαν εκ του πυρός εξ ολοκλήρου.
Ηδη δε οι περισωθέντες παραμένωσι μόνον με τα ενδύματα α έφερον προ της πυρπολήσεως του Αστυνομικού καταστήματος.
Εν τέλει πλήρως εξηκριβώθη εκ της ενεργηθείσης ενόρκου προανακρίσως ότι αι απώλειαι των ανταρτών των εντός της πόλεως, εις τους πέριξ λόφους και εις θέσιν «ΣΑΜΑΡΙ» Αμβρακιάς, ένθα αντέταξαν άμυνα καθ’ όλην την ημέραν της 13-7-44 κατά των Γερμανικών τμημάτων προς παρακώλυσιν αυτών του να εισέλθωσιν εις την Κωμόπολιν Αμφιλοχίας, ανέρχονται κατ’ απολύτως εξηκριβωμένας πληροφορίας εις διακοσίους νεκρούς και εις διακοσίους τριάκοντα τραυματίας. Καθημερινώς υποκύπτουν εις τα τραύματά των αντάρται ελλείψει επαρκούς περιθάλψεως. Πλήθος πτωμάτων παραμένουσι άταφα εις τους πέριξ λόφους Αμφιλοχίας, μη κατωρθουμένης της ταφής των εκ λόγων στρατιωτικής φύσεως.
Αι απώλειαι των Γερμανών ομού μετά των ανδρών μας ως και των Εθνικιστών ανέρχονται μόνον εις 80 νεκρούς και τραυματίας.
Επί κεφαλής των επιτιθεμένων ανταρτών ευρίσκοντο οι: 1) Εφ. Επίλαρχος Σκιαδάς Βασίλ., εξ Αγίου Βλασίου Τριχωνίδος (Αρχηγός της Επιχειρήσεως), 2) Μον. Λοχαγός Αυδής Κων/νος εκ Λεπενούς - Βάλτου, 3) Εφ. Λοχαγός Τσούνης Βασιλ. εξ Αμφιλοχίας,4) Εφ. Λοχαγός Γιαννούλη[ς] εκ Λευκάδος, 5) μον. Ιλαρχος Σούνας Αθανάσιος εκ Στάνου - Βάλτου, 6) μον. Λοχαγός Βασιλείου εκ Λούρου Πρεβέζης, φονευθείς κατά την επίθεσιν, 7) μον. λοχαγός Κατσικογιάννης Σπυρίδων εκ Βονίτσης κ.λπ. οπλαρχηγοί εκ Κατούνης και Αμφιλοχίας καταγόμενοι.
Ο υποφαινόμενος ευθύς ως αφίχθη εν Αμφιλοχία και προς αναπτέρωσιν του ηθικού των κατοίκων, ως και διά να δώση αφ’ ενός μάθημα εις τους αναρχικούς και να αποδώση δικαιοσύνην αφ’ ετέρου εις τους παθόντας, κατέκαυσεν τας οικίας των πρωτοστατησάντων εις τας σφαγάς ανταρτών Τάκη Μπακογιάννη και Αθανασίου Τσικνιά, θα καταστραφώσι δε δι’ ανατινάξεως έτερα δέκα οικηματα ομοίως σοβαρών ανταρτών ευθύς ως θέλει συντελεσθή η μεταφορά εξ αυτών εις έτερα τοιαύτα των εγκατεστημένων Γερμανικών αρχών.
Ομοίως κατέκαυσεν λέμβους αναρχικών και διάφορα οικιακά έπιπλα και σκεύη, επέτυχε δε την καταστροφήν διά βυθίσεως πολλών πλοιαρίων χρησιμοποιουμένων υπό των ανταρτών εις επιχειρήσεις εντός του κόλπου Αμφιλοχίας.
Εν τέλει διά κυκλώσεως, τη βοηθεία των Γερμανικών αρχών, της κωμοπόλεως Αμφιλοχίας και των πέριξ χωρίων Λουτρακίου, Σπάρτου και Μπούκας κατώρθωσε να εκκαθαρίση τα μέρη ταύτα εκ των αναρχικών στοιχείων διά της συλλήψεως των αποδεδειγμένως εις την επίθεσιν λαβόντων μέρος ανταρτών 1) Νιαβή Δημητρίου του Θεοδώρου, 2) Σκορδά Γεωργίου του Παντελεήμονος, 3) Λιαροκάτη Χρήστου του Ιωάννου, 4) Κατσικοχέρη Μάρκου του Ιωάννου, 5) Καρούτσου Χρήστου του Ευαγγέλου, κατοίκων Αμφιλοχίας, και 6) Παύλου Αποστόλου του Χρήστου, κατοίκου Σπάρτου - Βαλτου, οίτινες και παρεδόθησαν μετά των σχετικών στοιχείων ενοχής εις τας Γερμανικάς αρχάς Αγρινίου, διά τα περαιτέρω.
Ομοίως συνελήφθησαν έτεροι κάτοικοι Αμφιλοχίας κρατούμενοι παρ’ημών ως όμηροι, οίτινες ναι μεν δεν έλαβον μέρος εις την επίθεσιν, αλλ’ αποδεδειγμένως ανήκουσιν εις την οργάνωσιν του ΕΑΜ και ενεργούν υπέρ των συμφερόντων ταύτης.
Τελευτών αναφέρω ότι ήτο τοιαύτης σκληρότητος τα μέτρα τα ληφθέντα υφ’ εμού, ώστε και τους αναρχικούς κατεπτόησε και των φυλησύχων κατοίκων Αμφιλοχίας το ηθικόν ανεπτέρωσε και ήδη επανήλθεν η εμπιστοσύνη επί της ισχύος των αρχών μας και οι υπό την ομαδικήν αναχώρησιν διατελούντες πανυκόβλητοι κάτοικοι επανήλθον εις τα ίδια.
Ο Διοικητής της Διοικήσεως
Γεωργ. Τζωρτζάκης
Ταγματάρχης
«Ανόητα και κακοποιά στοιχεία»
Τα δώρα των Ες-Ες και η αξιοκρατία
Ο «φιλέλλην» αρχηγός των Ες Ες και προϊστάμενος των δωσιλογικών σωμάτων ασφαλείας, στρατηγός Βάλτερ Σιμάνα, κι ο διευθυντής της Ειδικής Ασφάλειας, υποστράτηγος Λάμπου, εκπαιδεύουν γερμανοτσολιάδες |
ΑΡΧΗΓΕΙΟΝ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ
Τμήμα ΙΙ Προσ. Γραφείον ΙΙ
Αθήναι 10 Φεβρουαρίου 1944
Αριθ. Πρωτ. 2/11/90
Προς
Απάσας τας Υπηρεσίας και Καταστήματα Χωροφυλακής
Κοινοποιούμεν κατωτέρω την από 27-12-43 Ημερησίαν διαταγήν της ενταύθα Δ/σεως Ειδικής Ασφαλείας του κράτους, προς γνώσιν και ανακοίνωσιν εν προσκλητηρίοις εις τους υφ’ υμάς άνδρας.
Ο ΑΡΧΗΓΟΣ
Κ. ΓΚΙΝΟΣ
Υποστράτηγος
Δ/ΝΣΙΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Ημερησία Διαταγή της 27 Δεκεμβρίου 1943
1/17/361.
Ο Ανώτατος Αρχηγός των Σωμάτων Ασφαλείας Στρατηγός Σίμανα, ο πολλαπλός [sic] μέχρι σήμερον επιδείξας το ενδιαφέρον του προς τους άνδρας της υπηρεσίας μου, επιθυμών και εμπράκτως να διατρανώση προς αυτούς [την] εκτίμησίν του διά την κατά του κομμουνισμού δράσιν των, ην αγρύπνως παρακολουθεί, παρεχώρησε εις τον υποφαινόμενον ως δώρον διά τας εορτάς των Χριστουγέννων 10 σάκκους νήματος αντί ετέρου δώρου. Το νήμα τούτο θα εκποιήσω και το εξ αυτού εισπραχθησόμενον ποσόν θα διανείμω εις τους οπλίτας αναλόγως των επιτυχιών, ας μέχρι σήμερον έκαστος έσχεν.
Ο Διευθυντής
Αλέξ. Λάμπου
Υποστράτηγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου