Η αντιμετώπιση του εσωτερικού εχθρού αποτελεί για τις περισσότερες απ’ αυτές τις οργανώσεις την πρώτη προτεραιότητα ήδη από την άνοιξη του 1943, αν όχι από πολύ νωρίτερα.
Χαρακτηριστικές είναι π.χ. οι ζυμώσεις στο εσωτερικό της «Εθνικής Δράσεως», το Δεκέμβριο του 1942, για «εξουσιασμό τον Μωριά» μέσω αντιεαμικών ανταρτοομάδων, με απώτερο στόχο την παρεμπόδιση της εισόδου του ΕΛΑΣ στην πρωτεύουσα -ζυμώσεις που κατέληξαν, λίγο αργότερα, στη δημιουργία του εθνικόφρονος «Ελληνικού Στρατού» και στη δυναμική αναμέτρηση του τελευταίου με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. 1
Η καταστολή της «αναρχίας» και η προάσπιση του κοινωνικού καθεστώτος (κι όχι η άμεση αντίσταση στον κατακτητή) συνιστούν, άλλωστε, βασικό καταστατικό σκοπό κινήσεων όπως η ΠΑΟ 2, ο ΕΣ 3 ή η «Στρατιωτική Ιεραρχία» του Παπάγου 4· άλλες πάλι, όπως το 5/42 της ΕΚΚΑ, θα υιοθετήσουν στην πορεία ανάλογη πολιτική, αποκηρύσσοντας δημόσια (σαν «φιλοκομμουνιστική») την ίδια τους την ηγεσία, ως αποτέλεσμα του εισοδισμού ακροδεξιών κύκλων της Αθήνας στις τάξεις τους αλλά και της πόλωσης των τοπικών μικροκοινωνιών 5.
Οι επιτελείς της όλης κίνησης, που χρηματοδοτείται από τους «εγχώριους κεφαλαιούχους» μέσω μιας «διαχειριστικής επιτροπής» μ’ επικεφαλής τον Αντώνιο Μπενάκη 6, εκλαμβάνουν την δράση τους σαν αγώνα επιβίωσης του αστικού καθεστώτος απέναντι στις δυνάμεις της κοινωνικής ανατροπής: «Μια τάξις είναι τόσο πιο δυνατή, όχι όσο περισσότερους οπαδούς έχει, παρά όσο πιο φανατικούς», γράφει χαρακτηριστικά ο βιομήχανος (και λογοτέχνης) Ζαλοκώστας, ηγετικό στέλεχος αυτού του ρεύματος.
«Η μονολιθικότητα στις ιδέες μετράει την αξία. [...] Οι αναρχικοί, ας όψωνται για ό,τι συμβεί» 7. Η πολιτική αυτή διαθέτει την ενεργητική στήριξη του βρετανικού παράγοντα, που από τις αρχές του 1943 εστιάζει τις ενέργειες του στην προσπάθεια συγκρότησης ανταρτοομάδων ανταγωνιστικών προς τον ΕΛΑΣ, με σκοπό την υπονόμευση και περιθωριοποίηση του τελευταίου 8.
Το Νοέμβριο του 1943, η άτυπη ενοποίηση αυτού του αντιεαμικού συνασπισμού θα συμπυκνωθεί στην υπογραφή ενός πρωτοκόλλου συνεργασίας ανάμεσα σε επτά οργανώσεις του εθνικόφρονος χώρου (Εθνική Δράσις, «X», PAN, ΕΔΕΣ Αθήνας, ΕΔΕΜ, ΕΚΟ, Τρίαινα) και την Υπηρεσία Πληροφοριών του «Υπουργείου Αμύνης» της δωσιλογικής κυβέρνησης, υπό την αιγίδα του νεοζηλανδού αξιωματικού Ντον Στοτ -του ίδιου που, λίγες μέρες αργότερα, θα επιχειρήσει να διαπραγματευθεί με τους Γερμανούς τη σύναψη «χωριστής ειρήνης» σε αντισοβιετική κατεύθυνση 9. Κάποιοι από τους επικεφαλής των Ταγμάτων Ασφαλείας θα ισχυριστούν, αργότερα, ότι η ένταξή τους σ’ αυτά δεν ήταν παρά ο καρπός των παραπάνω διαβουλεύσεων 10.
Παραπομπές
1. Για τις ζυμώσεις: Ζαλοκώστας 1949. σ. 145-6. Για την αναμέτρηση ΕΑΜ -ΕΣ: Φλάϊσερ 1995, σ.99-111 - Λάζαρης 1989, σ. 130-4· ΔΙΣ,τ.5ος, σ.337-57- Παναγιώτης Θεμ. Κανελλόπουλος, Η Εθνική Αντίσταση στην Τριφυλία, Αθήνα 1980, σ. 119-80· Βασίλης Κλεφτογιάννης, Όπως τά 'ζησα. Μαρτυρία μιας βασανιστικής πορείας, Αθήνα 1994, σ.49-73. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτός ο σχεδιασμός προηγείται αισθητά, από χρονική άποψη, της ευρύτερης εαμικής εκστρατείας κατά των «αντιδραστικών» της Πελοποννήσου: ακόμη και στα μέσα του 1943, οι πράκτορες του αντιεαμικού «Μίδα» στη Μεσσηνία αναφέρουν πως μέχρι τότε έχουν σκοτωθεί από τον ΕΛΑΣ μόλις 12 «ρουφιάνοι» σ' όλο το νομό, καθώς και ότι «τούτο έκανε αρίστην εντύπωσιν εις τον κόσμον» (ΑΤΤ/Στρατιωτικόν Επιτελείον Μίδα/2/5, ‘Ηρακλής’ προς ‘Πάτροκλο’, 16.5.43).
2. Το πρόγραμμα της ΠΑΟ έθετε ως ισοδύναμους σκοπούς της οργάνωσης (α) την «συνεργασίαν μετά των Συμμάχων Εθνών κατά, των κατακτητών» και (β) την μεταπελευθερωτική «τήρησιν της τάξεως και της εθνικής συνοχής», με «εξουδετέρωσιν πάσας εκδηλώσεως αναρχίας» ή «απόπειρας επικρατήσεως δια της βίας» (Παπαθανασίου 1997, σ.42-3).
Αυτό της «μητρικής» ΥΒΕ, έκανε λόγο μόνο για την «εξουδετέρωσιν πάσης ξενικής προπαγάνδας» που απέβλεπε στην απόσχιση ελληνικών εδαφών (στο ίδιο, σ.29-31). Υπηρεσιακή έκθεση της πρώτης κατοχικής περιόδου, που καταγράφει τις διεργασίες στο σώμα των αξιωματικών, θεωρεί την ΥΒΕ «δευτερευούσης σημασίας» και χωρίς προθέσεις αντίστασης (ΑΕΤσ/Ε24/031, «Μαχητικές ομάδες και σκοποί αυτών», σ.5)· για την απροθυμία της ΠΑΟ να αναπτύξει αντιστασιακή δραστηριότητα πριν την αναμενόμενη συμμαχική απόβαση, βλ. επίσης McNeill 1947, σ.83-4. Αντίθετα, οι πρώτες προκηρύξεις των ανταρτοομάδιον της ισοδυναμούσαν με κήρυξη πολέμου κατά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (Φλάϊσερ 1995, σ. 123-4).
3 Χαρακτηριστική η προκήρυξη που εξέδωσε στις 17.7.43 το πιο «φιλελεύθερο» στέλεχος του ΕΣ, ο συνταγματάρχης Γιαννακόπουλος (Φλάϊσερ 1995, σ.97-8). Για τη θετική αντιμετώπιση της εμφάνισης των ΕΣ και ΠΑΟ από τις γερμανικές υπηρεσίες, βλ. Χάγκεν Φλάϊσερ, «Η ναζιστική προπαγάνδα στην κατοχή: ένα διφορούμενο όπλο», σε X. Φλάΐσερ-Ν. Σβορώνος (επιμ.), Ελλάδα 1936-1944. Δικτατορία-Κατοχή-Αντίσταση, Αθήνα 1989, σ.367.
4. Για το ιδρυτικό κείμενο της Στρατιωτικής Ιεραρχίας (20.5.43), που έθετε ως βασικό στόχο την δυναμική αντιμετώπιση «πάσης απόπειρας διασαλεύσεως της τάξεως ή ανατροπής του κοινωνικού καθεστώτος» κατά την Απελευθέρωση, βλ. Γεώργιος Κοσμάς, Ελληνικοί πόλεμοι, Αθήναι 1967, σ.294-5 (και σε φωτοτυπία, σ.297-8)· για τη φιλογερμανική στάση του Παπάγου και του περιβάλλοντος του στην πρώτη φάση της Κατοχής: Λεωνίδας Σπαής, Πενήντα, χρόνια στρατιώτης, Αθήναι 1970, σ.273-5.
5. Για την «αξιοποίηση» του Ψαρρού από τους αντιεαμικούς κύκλους της Αθήνας (που δεν έτρεφαν, πάντως, και πολλές συμπάθειες για το πρόσωπο και τις ικανότητές του), βλ. Ζαλοκώστας 1949, σ.145 και Ευάγγελος Καλαντζής. Σαράντα χρόνια αγώνες, Αθήνα 1969, σ.71 -80· για την αποκήρυξη του ίδιου και της ΕΚΚΑ από τους αξιωματικούς του 5/42: Καλαντζής 1969, σ.80-2. Η αποκήρυξη αυτή αποσκοπάται πλήρως από την ημιεπίσημη ιστορία της οργάνωσης (Γ. Καϊμάρας, Εθνική Αντίστασις του 5/42 Συντάγματος Ευ-ζώνων Ψαρρού, 1941-1944, Αθήναι 1979), παρόλο που ο συγγραφέας της είχε προσυπογράψει το επίμαχο κείμενο.
6. Βέργας (Κ. Βεντήρης), «Γενική έκθεσις περί της εσωτερικής καταστάσεως της χώρας» (16.12.43), σε Αρχείο Τσουδερού τ.Γ', σ.746· αναφορά Α. Πηλαβάκη (Κάϊρον 28.6.44), στο ίδιο, τ.Γ2, σ.945.
7. 154. Ζαλοκώστας 1949, σ.203. Βιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα, στο Ελληνικόν Who is Who, Αθήνα 1965, σ. 165-6. Για μια εικόνα της ταξικής πόλωσης στην πρωτεύουσα το φθινόπωρο του 1944, βλ. επίσης: Κουβαράς 1976, σ. 149-51, και Richard Capcll, Simiomaia. A Greek Note Book, Λονδίνο 1945, σ.51-3, 65-6 & 100-1
8. J. Hondros, «Η Μ. Βρετανία και τα ελληνικά Τάγματα Ασφαλείας, 1943-1944», σε X. Φλάϊσερ - Ν. Σβορώνος (επιμ.), Ελλάδα 1936-/944. Δικτατορία - Κατοχή - Αντίσταση, Αθήνα 1989, σ.266-7 & 274.
9. «Συμφωνία δια την συγχώνευσιν όλων των Εθνικών αγωνιστικών ομάδων εις την Αττικήν», σε Αρχείο Τσουδερού, τ.ΓΙ, σ.512-4· Εθνική Δράσις, «Έκθεσις επί της Θέσεως των στρατιωτικών οργανώσεων εν Ελλάδι» (11.12.43), στο ίδιο, σ.726-7· έκθεση Α. Πηλαβάκη (15.1.44), στο ίδιο, σ.840· Ζαλοκώστας 1949, σ.231-3· Hagen Fleischer, «Υπόθεση Don Stott: πρελούντιο για μια ξεχωριστή αγγλο-γερμανική ειρήνη;», σε Μάριον Σαράφη (επιμ.), Από την Αντίσταση στον Εμφύλιο πόλεμο, Αθήνα 1982, σ. 153-82.
10. Αναγνωστόπουλος 1973, σ.345-6.
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου