Το στήσιμο της προβοκάτσιας
Ο Κώστας Ματάτης διέθετε το κατάλληλο προφίλ για να αποτελέσει στόχο. Παιδί αριστερών γονέων πού χάθηκαν στον 'Εμφύλιο 12, είχε μεγαλώσει στο Παπάφειο Οικοτροφείο, και στη συνέχεια σπούδασε στην τεχνική σχολή «Ευκλείδης», απ' όπου γνώριζε και τον Γιάννη Στεφανίδη, στέλεχος της Νεολαίας Λαμπράκη και πρόεδρο του Συλλόγου Σπουδαστών του «Ευκλείδη»13.
Την επομένη συνελήφθη και ο Δημήτρης Μπέκιος (αν και «έθνικόφρων» και μάλιστα παιδί χωροφύλακα που «είχε πολεμήσει τους κουκουέδες στο Γράμμο και στο Βίτσι»14), ο όποιος φαίνεται ότι είχε καταστρέψει ηθελημένα έναν αυτόματο διακόπτη, στην απλοϊκή προσπάθεια του να απαντήσει στον λοχαγό του «πώς χαλάνε»15. Ταυτόχρονα συνελήφθησαν και άλλοι τρεις στρατιώτες, των οποίων τα αυτοκίνητα είχαν παρουσιάσει μικροβλάβες 16.
'Επακολούθησε ένα τριήμερο «εντατικών» ανακρίσεων (με γρονθοκοπήματα, κλωτσιές, στέρηση νερού, κρέμασμα από δοκάρι της οροφής, βούλιαγμα στο φρεάτιο του βόθρου κτλ.), στις όποιες συμμετείχε δίνοντας εντολές και ο ίδιος ο Παπαδόπουλος 17.
Πρώτος έσπασε ο Μπέκιος, υπογράφοντας ό,τι του έβαλαν μπροστά του, και ακολούθησε ο Ματάτης. Συνοψίζει αργότερα ο ίδιος ο Μπέκιος: «Υπέγραψα, γιατί κατάλαβα ότι αυτοί ήταν διατεθειμένοι να σκηνοθετήσουν ακόμα και την αυτοκτονία μου. Μόλις είδα τον Ματάτη πρησμένο και γεμάτο αίματα, του είπα: "Κώστα υπόγραψε και συ, να τελειώσουν τα βάσανα μας"»...« Πάνω σε αυτές τις μικροζημιές στήριξαν την κατηγορία ότι μας είχαν βάλει οι κομμουνιστές να κάψουμε και να προκαλέσουμε ζημιές στα αυτοκίνητα. Πετύχαινε έτσι ο Παπαδόπουλος με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια: πρώτον να συγκαλύψει τις βλάβες στα αυτοκίνητα και να τις φορτώσει στις πλάτες μας. Και δεύτερον να ξεσηκώσει την Ελλάδα με τον κομμουνιστικό κίνδυνο»18.
Το προανακριτικό πόρισμα
Στις 11 Ιουνίου, ο Παπαδόπουλος προώθησε ιεραρχικά το πόρισμα της προανάκρισης «άφορώσης επισημανθεί σας δολιοφθοράς έπί τών οχημάτων τής Μοίρας»19, στο όποιο ισχυριζόταν ότι ανακάλυψε «ώργανωμένη κομμουνιστική δολιοφθορά» και «κατασκοπεία» με «εύρύτατον δίκτυον συνενόχων», στρατιωτών και πολιτών, των οποίων πρότεινε τη σύλληψη, καλώντας σε συναγερμό τις υπηρεσίες στρατιωτικής και εθνικής ασφαλείας «προς πλήρη εντοπισμό καί έξουδετέρωσιν» της επαναστατικής συνωμοσίας.
Προσπαθώντας να ερμηνεύσει το γεγονός ότι οι κατηγορούμενοι στρατιώτες και πολίτες δεν φέρονταν «χαρακτηρισμένοι» (ένν. ως αριστερών φρονημάτων) και απείχαν από κομματικές οργανώσεις και εκδηλώσεις, συμπέραινε ότι «δέν ευρισκόμεθα πρό μηχανισμού τής ΕΔΑ, άλλα του παρανόμου μηχανισμού του ΚΚΕ», σκοπός του οποίου «θά πρέπη νά θεωρηθή ήδη αι δολιοφθοραί καί ενδεχομένως δολοφονία στελεχών του Στρατού».
Συγκεκριμενοποιώντας τον τελευταίο ισχυρισμό του, υποστήριζε, μεταξύ των άλλων, ότι οι κατηγορούμενοι στρατιώτες «έλαβον έντολήν όπως φονεύσουν διά φονικού οργάνου τόν διοικητήν τής 117 Μοίρας», δηλαδή τον ίδιο, επειδή όμως «αι όδηγίαι δέν ήταν σαφείς», επικοινώνησαν ταχυδρομικά με τον αρχηγό τους 20, στέλνοντας του «τό σχέδιον τής εσωτερικής διαρρυθμίσεως τής οικίας του διοικητού» και ζητώντας του «λεπτομερεστέρας οδηγίας διά τήν έκτέλεσιν του φόνου», άλλα ή απάντηση δεν πρόλαβε να φθάσει στην 'Ορεστιάδα, διότι στο μεταξύ αποκαλύφθηκαν 21.
Την ίδια ήμερα, και ενώ το πόρισμα δεν είχε ακόμη καταλήξει στο ΓΕΣ, τρεις εφημερίδες της «σκληρής» δεξιάς δημοσίευαν με πηχυαίους τίτλους την είδηση: «Σαμποτάζ έσημειώθησαν είς στρατιωτικάς μονάδας Βορείου Ελλάδος ύπό αριστερών οπλιτών - Συνελήφθησαν οι δράσται του ενός» (Ακρόπολις), «Κρούσματα σαμποτάζ είς δύο στρατιωτικός μονάδας τής Βορείου Ελλάδος» ('Εθνικός Κήρυξ), «Πράξεις δολιοφθοράς έσημειώθησαν είς τόν Στρατόν, μέ δράστας στρατιώτας, μέλη τών "Λαμπράκηδων"» (Ελληνικός Βορράς). Στις δύο πρώτες ακολουθούσε, κάτω από τους τίτλους, το απολύτως ταυτόσημο 22 λέξη προς λέξη «ρεπορτάζ»: «Έγνώσθη ότι είς δύο στρατιωτικός μονάδας τής Βορείου Ελλάδος έσημειώθησαν σοβαρά κρούσματα σαμποτάζ. Διεξάγονται μέ απόλυτον μυστικότητα ανακρίσεις καί δέν κατέστη δυνατόν νά γνωστούν περισσότεραι λεπτομέρειαι παρά μόνον ότι ένα άπό τά σαμποτάζ έσημειώθη είς μηχανοκίνητα Μονάδος καί ότι οί δράσται συνελήφθησαν έπ' αυτοφώρω καί ετέθησαν είς άπομόνωσιν. Αι ανακρίσεις συνεχίζονται καί εκφράζονται φόβοι ότι είς πολλάς στρατιωτικός μονάδας δρουν ήδη κομμουνιστικοί πυρήνες, χωρίς όμως μέχρι στιγμής νά έχουν έπισημανθή» 23.
Να επισημάνουμε ότι, εφόσον τα παραπάνω εμφανίζονταν τυπωμένα στις πρώτες εκδόσεις αυτών των εφημερίδων το πρωί της 11 Ιουνίου, αυτό σημαίνει ότι οι σχετικές πληροφορίες τους είχαν διοχετευθεί το αργότερο τη νύκτα της 10 προς 11, προτού δηλαδή καν το διαβιβαστικό του πορίσματος υπογραφεί από τον Παπαδόπουλο και λάβει την άγουσα προς τις προϊστάμενες αρχές 24.
Ό μύθος της «ζάχαρης στα τεθωρακισμένα»
Το δημοσίευμα του Ελληνικού Βορρά διέφερε αισθητά από εκείνα των δύο άλλων εφημερίδων: «Έγνώσθη ότι εντός ενός μόλις μηνός έσημειώθησαν προσφάτως τρεις νέαι πράξεις δολιοφθοράς γενόμεναι άπό συλληφθέντας ήδη "Λαμπράκηδες" στρατιώτας. Καί είναι χαράκτηριστικόν ότι αί γνωσθεΐσαι τρεις δολιοφθοραί -διότι προφανέστατα έγένοντο καί πολλαί άλλαι μή περιελθοΰσαι είς γνώσιν ευρύτερου κύκλου προσώπων- έσημειώθησαν είς μονάδας τεθωρακισμένων και πυροβολικού. Καί είς τάς τρεις περιπτώσεις οι συλληφθέντες δολιοφθορείς ώμολόγησαν ότι έρριψαν ζάχαριν είς τόν κινητήρα τριών αυτοκινήτων, τά όποια ήχρηστεύθησαν κατ’ αυτόν τόν τρόπον. Σχετικών ανακρίσεων, κατά τάς αύτάς πληροφορίας μας, έπελήφθησαν τό 2ον Γραφεΐον τοΰ Γ Σώματος Στράτου καί τής 20ής Τεθωρακισμένης Μεραρχίας»25.
Το κείμενο αυτό είναι σημαντικό διότι, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, πρόκειται για τη στιγμή γέννησης του σχετικού μύθου, δεδομένου ότι περί «ζάχαρης» και «τεθωρακισμένων» ουδέν είχε αναφερθεί έως εκείνη τη στιγμή 26. 'Εκπρόσωπος του υπουργείου Εθνικής Αμύνης διέψευσε το μεσημέρι ως τελείως ανυπόστατες τις πληροφορίες περί σαμποτάζ σε τεθωρακισμένα «δι’ αναμίξεως ζαχάρεως εις τήν βενζίνην»27, ενώ και στην πλήρη επίσημη δήλωση του υπουργείου αργότερα το ίδιο εκείνο βράδυ, επαναλαμβανόταν ότι δεν ήταν ακριβές ότι υπήρξε σαμποτάζ σε τεθωρακισμένη μονάδα 28.
Ώς προς τη ζάχαρη, το ζήτημα σταμάτησε προς στιγμήν εκεί, άλλα σε ό,τι άφορα το σκέλος της «πληροφορίας» σύμφωνα με το όποιο σημειώθηκε σαμποτάζ στην 20ή Τεθωρακισμένη Μεραρχία, οι δεξιές εφημερίδες επανήλθαν επιμένοντας τις επόμενες ήμερες 29, παρά τη διάψευση που έστειλε προσωπικά ο μέραρχος υποστράτηγος Καραδήμας με σήμα της 13 'Ιουνίου, το όποιο δόθηκε αμέσως στη δημοσιότητα από το υπουργείο 'Εθνικής Αμύνης 30.
Κατόπιν αυτού, η κυβέρνηση επέλεξε την αντεπίθεση, προσφεύγοντας στη δικαιοσύνη κατά της εφημερίδας Ακρόπολις για τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, γεγονός που εξήγειρε τη δημοκρατική συνείδηση του Π. Κανελλόπουλου, ο όποιος κατήγγειλε την δίωξη ως πλήγμα κατά της ελευθερίας του τύπου και δήλωσε ότι θα παρασταθεί ως μάρτυρας υπεράσπισης 31.
Είναι πράγματι αξιοσημείωτο πως η «πληροφορία» περί ζάχαρης και τεθωρακισμένων, που δεν είχε κανένα έρεισμα, την οποία δεν υποστήριξε ποτέ ούτε ο ίδιος ο Παπαδόπουλος, δεν υπάρχει σε κανένα έγγραφο της προανάκρισης, της κύριας ανάκρισης και γενικότερα της δικογραφίας, ουδείς μάρτυρας την ανέφερε στις σχετικές δίκες που ακολούθησαν, δεν είχε συνέχεια στις εφημερίδες εκείνης της περιόδου 32 (ούτε καν στον ίδιο τον Ελληνικό Βορρά)., εντούτοις όχι μόνο επιβίωσε άλλα εδραιώθηκε και αναδείχτηκε στην πιο εμβληματική και αναγνωρίσιμη μνεία του όλου γεγονότος, υιοθετούμενη στη συνέχεια άκριτα από πολιτικούς και στρατιωτικούς πρωταγωνιστές της εποχής, ιστορικούς και άλλους συγγραφείς, καθώς και, φυσικά, από τον μεταγενέστερο τύπο 33.
Συλλήψεις
Στο μεταξύ ο αντιστράτηγος Τσολάκας, καθ' ύλην αρμόδιος ως διοικητής του προϊσταμένου Γ Σώματος Στρατού, διέτασσε την έναρξη τακτικής ανάκρισης, παραγγέλλοντας και τη σύλληψη των ατόμων που αναφέρονταν στο πόρισμα Παπαδόπουλου. Ο υφυπουργός 'Εθνικής Αμύνης Μ. Παπακωνσταντίνου (ο υπουργός Π. Γαρουφαλιάς απουσίαζε στη Ρώμη), συνοδευόμενος από τον αρχηγό του ΓΕΣ αντιστράτηγο Γεννηματά, έσπευδαν στην οικία του πρωθυπουργού λίγο μετά τα μεσάνυκτα της 11 προς 12 Ιουνίου, προκειμένου να τον ενημερώσουν σχετικά και στη συνέχεια δίνονταν εντολές στην Αστυνομία και τη Χωροφυλακή να εκτελέσουν την παραγγελία του Τσολάκα 34.
Κατόπιν αυτού, την ίδια νύκτα και το επόμενο πρωί συνελήφθησαν στην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών (στο Μπραχάμι και στο Λουτράκι) τρεις πολίτες: ο Γεώργιος Μπέκιος (αδελφός του στρατιώτη), ο Παντελής Μπουγιούκας και ο Δημήτριος Γαλακτίδης (γονείς υπηρετούντων στρατιωτών). Ακολούθησαν το επόμενο 48ωρο, άλλες εννέα συλλήψεις: τριών στρατιωτών, του Πανταζή Ντεράκη (συνυπηρετούντος με τους Μπέκιο καί Ματάτη στην 117 ΜΠΠ) και των Αλέξανδρου Γαλακτίδη και Νικόλαου Μπουγιούκα (που υπηρετούσαν στην 180 Μοίρα Κατευθυνόμενων Βλημάτων ΧΩΚ, τριών ιδιωτών στη Θεσσαλονίκη, του Βασίλειου Βαλσαμάκη (εμποροϋπάλληλου) και των προαναφερθέντων Ι. Στεφανίδη και Π. Κωνσταντινίδη (προέδρου και Γ. Γ. αντίστοιχα του Συλλόγου Σπουδαστών του «Ευκλείδη») και άλλων τριών ιδιωτών στην Ορεστιάδα, των Δημητρίου Μποζαντζίδη, Σωτηρίου Μποζαντζίδη και Χρήστου Ζαβαλιάρη.
Οι δύο συνδικαλιστές του «Ευκλείδη» κατηγορούνταν ως καθοδηγητές του Ματάτη, ο Βαλσαμάκης ως «μυητής» του στον κομμουνισμό, ο Μπουγιούκας ως σύνδεσμος και ο Γαλακτίδης ως διαβιβαστής των εντολών του ΚΚΕ για σαμποτάζ μέσω συστημένων επιστολών, τις όποιες ελάμβαναν και προωθούσαν στο στρατόπεδο οι τρεις κάτοικοι της 'Ορεστιάδας, οι δε λοιποί ως συνεργοί 35.
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου