Αθήνα 22 Ιούλη 1943 - Παλλαϊκό ματοβαμμένο συλλαλητήριο

Στις 22 Ιούνη του 1943 είχαμε ένα τεράστιο συλλαλητήριο στην Αθήνα οργανωμένο απ’ το ΕΑΜ. Αιτία ήταν οι απόφαση των Γερμανών κατακτητών να αντικαταστήσουν με βουλγαρικά φασιστικά στρατεύματα τις δικιές τους μονάδες κατοχής σε όλη την Μακεδονία.

Μόλις έγινε γνωστή η απόφαση των χιτλερικών η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ και η Κ.Ε του ΕΛΑΣ οργανώνουν μια τεράστια κινητοποίηση ματαιώνοντας την παράδοση της Μακεδονίας στους Βουλγάρους κατακτητές.

 «Σε φοβερό, συνταρακτικό ξεσήκωμα κινήθηκε ξανά η Αθήνα και ο Πειραιάς. Το κύμα της λαϊκής πάλης που στα δυο χρόνια της σκλαβιάς ανεβαίνει όλο και ψηλότερα, χτες έφτασε στα μεσούρανα. Πάνω από τριάκοσες χιλιάδες άνθρωποι – άντρες, γυναίκες, γέροι, παιδιά- πλημμύρισαν το κέντρο της Αθήνας. Καιο αντιλάλησε η πολεμική τους κραυγή: Θάνατος στους Γερμανοϊταλούς κατακτητές, στους δορυφόρους τους και στους εθνοπροδότες» γράφει πρωτοσέλιδα ο «Ριζοσπάστης» στις 23 Ιούνη 1943.

 Ας δώσουμε όμως τον λόγο στον Νίκο Καραντινό μέσα από τις σελίδες του «Ριζοσπάστη» να μας περιγράψει το γεγονός:

ΠΑΝΕΘΝΙΚΟΣ ξεσηκωμός. Ολόκληρη η Ελλάδα, πολιτείες και χωριά ζούσαν στου ΕΑΜ τους ρυθμούς σε συναγερμό για να ματαιωθούν των κατακτητών τα σχέδια που πρόβλεπαν την επέκταση της βουλγαρικής κατοχής. Σχέδιο, που, στην ουσία, αν πετύχαινε, θα οδηγούσε στο ξεκλήρισμα και στον αφανισμό της Μακεδονίας και της Θράκης.

 ΑΣ θυμηθούμε το φλογερό εκείνο κάλεσμα, που απηύθυνε σε κάθε πατριώτη η ΚΕ του ΕΑΜ: «...Να ενωθούμε σ' ένα πανεθνικό, παλλαϊκό μέτωπο για τη σωτηρία της Μακεδονίας, για το ξεσκλάβωμα της χώρας». Αυτά τόνιζε, στο κάλεσμά του, το ΕΑΜ. Να θυμηθούμε, όσοι τη ζήσανε, όσοι την κρατούν φωτιά αναμμένη στην καρδιά τους εκείνη τη γιγάντια λαοθάλασσα, που για πολλές ώρες τρικύμιζε στην Αθήνα και ως τις πιο μακρινές άκρες της ελληνικής γης.

ΠΟΙΟΣ συναγωνιστής απ' όσους έλαχε να ζήσουν, να δούνε, εκεί στη γωνία, στην τράπεζα, τη σπαθάτη εκείνη κοπέλα, τη 18χρονη Παναγιώτα Σταθοπούλου και την Κούλα Λίλη, τον Θώμη Χατζηθωμά, τον Θανάση Τεριάκη ν' αψηφούνε τα τανκς και το θάνατο. Κι αυτή ακριβώς είναι η στιγμή που θα διαλέξει να θυμηθεί και να χαράξει αιώνια για τα ελληνικά νιάτα της Αντίστασης ο καθηγητής και πρόεδρος της ΠΕΕΑ Αλέξανδρος Σβώλος.

Σ' ΕΚΕΙΝΗ τη συνέντευξη, στο περιοδικό μας, τη «Νέα Γενιά», ο Αλ. Σβώλος, ανάμεσα στ' άλλα, μας έλεγε, σε μια δική του δωρική διατύπωση και τούτα τα λόγια: «...Σας είδα ηρωικά αγόρια και κορίτσια, σας είδα μια πυρωμένη μέρα τον Ιούλιο του 1943 να τρέχετε σ' έναν καλπασμό προς το θάνατο για να προφτάσετε την επίθεση των γερμανοϊταλικών τανκς, μήπως και τελειώσει το πανηγύρι του αίματος πριν εμπείτε εσείς...».

Ο ΦΑΚΟΣ του φωτογράφου ανύπαρκτος εκείνη τη στιγμή δεν κράτησε για να την έχουμε και σήμερα, το φοβερό αυτό κυνηγητό, καθώς αψηφώντας προκαλούσαν το θάνατο. Κι έγινε έτσι το σύμβολο της ελληνικής νιότης.

ΕΙΝΑΙ η 18χρονη κοπέλα με τα πυρρόξανθα μαλλιά ν' ανεμίζουν στον αγέρα - στα χέρια της ψηλά η σημαία μας και να τραβάει άτρομα στην πρώτη σειρά. Κι όταν το σιδερένιο θεριό, το τανκ, τραβάει κατά πάνω της εκείνη προβάλλει, τεντώνει σαν ασπίδα το κορμί της. Το τανκ θα τη λιώσει και το ζεστό αίμα τρέχει πάνω στην καυτή άσφαλτο. ΜΙΑ δεύτερη κοπέλα, η Κούλα Λίλη, ΕΠΟΝίτισσα, σπουδάστρια της Γαλλικής Ακαδημίας, την ίδια στιγμή, χωρίς να χάσει ούτε ένα λεπτό, θα σκαρφαλώσει στο ίδιο τανκ και με το τακούνι του παπουτσιού της θα χτυπήσει τον τανκίστα, ώσπου κι αυτή θα τη θερίσουν τα πολυβόλα. Κι εκεί δίπλα τους κι άλλοι συναγωνιστές εργάτες, σπουδαστές, μαθητές, όλοι ΕΠΟΝίτες, που κι αυτοί θα τέλειωναν ηρωικά τη ζωή τους.

ΚΙ ΑΞΙΖΕΙ, πρέπει σήμερα, καθώς τιμάμε τη μεγάλη αυτή μέρα της νεότερης ιστορίας και την τρανή θυσία, που υπερασπίστηκε τη Μακεδονία, ματαιώνοντας την επέκταση της βουλγαρικής κατοχής, ν' ακουστούνε επίσης μερικά λόγια, η μαρτυρία του Ηλία Βενέζη, που σ' ένα του αντιστασιακό κείμενο, που έχει τον τίτλο «22 Ιούλη 1943», μας φέρνει σ' αυτό το φοβερό, αλλά και τόσο ηρωικό αναμέτρημα.

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ αυτό, με το ψευδώνυμο Μ. Αλκαίος, δημοσιεύτηκε το 1945 στο περιοδικό «Λεύτερα Νιάτα», που έβγαινε από την ΕΠΟΝ Μακεδονίας (άρ. φ. 32, 23 Φλεβάρη 1945).

«ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ του κύματος μια σημαία ξεδιπλώθηκε. Κυμάτισε για λίγο στον αέρα, κυμάτισαν και τα μαλλιά του κοριτσιού, που τη σήκωσε στα χέρια του... Τα συμβάντα ήρθαν ύστερα σαν αστραπή. Το γερμανικό άρμα χύθηκε πάνω στο πλήθος ...Το αλαλιασμένο πλήθος, μόλις πέρασε ο μηχανοκίνητος θάνατος, ξεχύθηκε πάλι από τις παρόδους, όπου είχε καταφύγει κι έτρεξε βογκώντας προς το σώμα του κοριτσιού, που έχοντας αγκαλιασμένη τη σημαία την έβρεχε με το αίμα, που έτρεχε από τις σπαραγμένες σάρκες του...».

«ΚΑΙ ΑΠ' ΤΗ βαθιά σιωπή, που είχε απλωθεί με το δέος του θανάτου, σηκώθηκε άγρια σαν σίφουνας η φοβερή κραυγή του πλήθους, που καταριόταν τους φονιάδες και φώναζε για εκδίκηση και λευτεριά...».
«ΕΚΑΝΕ όνειρα για το μέλλον. Κοιμήσου μικρή Ελληνίδα. Τα όνειρα θα 'ρθουν. Δε θα 'ρθουν πια για σένα. Αλλά θα 'ρθουν για τα άλλα κορίτσια και τα αγόρια του τόπου σου, για τα κορίτσια και τ' αγόρια του κόσμου. Κι αυτά θα σε θυμούνται και θα σ' ευλογούν, επειδή με το αίμα σου άγιασες τα όνειρά τους...».

ΣΗΜΕΡΑ αναρωτιέσαι, έχει πανάξια, όπως πρέπει, της ΕΑΜικής Αντίστασης αποτυπωθεί σε μνημείο η κορυφαία αυτή ώρα; Ποια μνημεία υπάρχουν εκεί που έπρεπε, που θα μεταδίδουν στους νεότερους της αρετής και της θυσίας το ύψιστο δίδαγμα; Αλλες χώρες, από την πρώτη στιγμή που λευτερώθηκαν, φρόντισαν να τιμήσουν τους αγωνιστές και κυρίως να διδάξουν στα σχολεία τους, να μπάσουν στα βιβλία τους τους αγώνες και τις θυσίες των πατέρων τους.

Σ' ΕΜΑΣ η εθνοπροδοσία και η υποτέλεια αναποδογύρισαν τα πάντα. Πέρασαν κοντά 60 χρόνια και το χρέος αυτό, να τιμηθεί ο πολύδακρυς αγώνας, εξακολουθεί να μένει ανοιχτό και τραγικά ανεκπλήρωτο.