Η κοινωνική σημασία της ελληνικής επαναστάσεως του 1821

Τι έγινε λοιπόν στα αλήθεια το 1821; Την πρώτη σοβαρή ανάλυση την έχει καταθέσει ο μαρξιστής ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, με το βιβλίο του «Η Κοινωνική Σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821». Η πρώτη έκδοσή του κυκλοφόρησε το 1924. Ηταν ένα βιβλίο που έκανε πάταγο, προκαλώντας την λύσσα όλων εκείνων που ο Κορδάτος είχε ονομάσει «βατράχους της πατριδοκαπηλίας».

 Οι μαρξιστικές ιδέες είναι το αντίδοτο στα ψέματα της κυρίαρχης τάξης και ο Γ. Κορδάτος αντιπροσωπεύει τις ρίζες της μαρξιστικής σκέψης στην Ελλάδα. Ο Κορδάτος ξεσκεπάζει αλύπητα τα προνόμια και τον ρόλο των αρχιρασοφόρων, όπως και των λοιπών πυλώνων του συστήματος, των «κοτζαμπάσηδων» για παράδειγμα.

Γράφει: «Η Εκκλησία έπαιρνε μάλιστα από κάθε χριστιανό ραγιά ειδικό φόρο, που λεγόταν ρόγα ή ζητεία. Πολλές φορές με ασπλαχνία Σάϋλωκ έκανε κατάσχεση στο αλέτρι ή τα άλλα γεωργικά εργαλεία του αγρότη, αν τύχαινε και δεν πλήρωνε τον παραπάνω φόρο». Και συμπεραίνει: «Μ΄ όλον τον αγώνα και τον τυραγνισμό του [ο μικροαγρότης] τίποτε δεν του απόμεινε, επειδή ερχόταν ο φορατζής, ο δεσπότης, ο κοτζάμπασης κι ο τσορμπατζής και του το έπαιρναν. Δεν ήταν τόσο ο Τούρκος αγάς που ερχόταν σε επαφή με τον αγρότη, ούτε ο σούμπασης, ήταν ο χριστιανός προύχοντας και ο δεσπότης που, με το να είναι με την τουρκικήν εξουσίαν, με χίλιους δυο τρόπους έγδυναν τον ραγιά γεωργό και δουλευτή».